Chùa Bối Khê (huyện Thanh Oai, Hà Nội) được Thủ tướng Chính Phủ ký Quyết định xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt vào ngày 17/1/2025. Đây là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia đặc biệt đầu tiên của huyện Thanh Oai.
Nơi hội tụ những tuyệt tác kiến trúc nghệ thuật
Chùa Bối Khê có tên chữ là “Đại Bi tự”, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng trong vùng với không gian, cảnh quan rộng, thông thoáng, là ngôi già lam cổ tự được khởi dựng từ thời Trần trên bờ Đỗ Động giang.
Chùa tọa lạc theo thế “Phượng chủy”, nghĩa là ngôi chùa nằm gọn trên đầu con phượng như đang tung cánh: phía trước là cánh đồng và bãi đất trống cùng những cây cổ thụ và dòng Đỗ Động giang. Từ ngũ môn quan tới tam quan là cây cầu nhỏ vắt ngang trông tựa như mỏ phượng. Hai bên sườn Tam bảo là 2 giếng đá cổ trông tựa như đôi mắt; phần đất hình tam giác vắt sang làng Hưng Giáo (xã Tam Hưng) tựa đuôi cong.
Kiến trúc nghệ thuật mang đậm giá trị lịch sử, văn hoá của chùa Bối Khê. Ảnh: Ánh Ngọc
Chùa Bối Khê có kết cấu “tiền phật, hậu thánh”, “nội công, ngoại quốc”, hướng Tây, bao gồm các hạng mục: đền Đức Ông, vườn tháp, ngũ môn quan, cầu gạch, tam quan, nhà bia - sắp lễ, chùa Phật (tiền đường, thiêu hương, thượng điện, tả - hữu hành lang); điện Thánh (đại bái, ống muống, hậu cung), nhà Tổ - nhà Mẫu và nhà khách.
Ngôi chùa còn giữ được khá nhiều dấu tích từ ngày khởi dựng. Chùa còn bảo lưu được bệ đá hoa sen thời Trần, chim thần Garuda tạc bằng gỗ ở đầu đao thượng điện, chân đèn đá, tượng và gạch thời Mạc, tượng thời Lê có giá trị nghệ thuật cao. Đặc biệt, ở phần điện Thánh kết cấu theo kiểu chồng diêm 2 tầng, 8 mái đao cong được đón đỡ bởi hệ thống đấu cũng là một tuyệt tác của nghệ thuật tạo hình.
Chùa Bối Khê đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1979. Ở chùa, hàng năm, lễ hội vào đầu mùa Xuân, diễn ra từ ngày 10 đến ngày 12 tháng Giêng (âm lịch). Ngoài ra, tại chùa còn có lễ hội cầu mưa và tục kết chạ giữa hai làng Bối Khê và Tiên Lữ.
Đại diện Cục Di sản (Bộ VHTT&DL) nhận định, chùa Bối Khê xứng đáng là di tích tiêu biểu cho các giai đoạn phát triển kiến trúc Việt Nam, xứng đáng là di tích quốc gia đặc biệt.
Chủ tịch UBND huyện Thanh Oai Bùi Văn Sáng cho biết: Lễ đón nhận Bằng công nhận di tích quốc gia đặc biệt Chùa Bối Khê thể hiện sự tri ân sâu sắc của thế hệ hôm nay đối với di sản văn hoá của cha ông để lại; tôn vinh những giá trị kiến trúc nghệ thuật của di tích Chùa Bối Khê.
Lễ khai hội chùa Bối Khê Xuân Ất Tỵ 2025 cũng là dịp tưởng nhớ, tôn vinh Đức Thánh Bối, ôn lại các giá trị văn hóa truyền thống của quê hương. Thông qua việc tổ chức chuỗi hoạt động lễ hội nhằm bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hoá, nghệ thuật đặc sắc của di tích quốc gia đặc biệt; quảng bá hình ảnh, tiềm năng, thế mạnh về du lịch của quê hương Thanh Oai, từ đó góp phần phát triển kinh tế - xã hội huyện ngày càng khởi sắc, bền vững.
Bài bản công tác quản lý và tổ chức lễ hội
Thông tin từ UBND huyện Thanh Oai, Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt Chùa Bối Khê – Lễ khai hội Xuân Ất Tỵ 2025 được tổ chức vào sáng ngày 7/2/2025 (tức ngày 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ). Lễ hội chùa Bối Khê năm 2025 diễn ra từ ngày 7 - 9/2 2025 (tức ngày 10 - 12 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại di tích Chùa Bối Khê, xã Tam Hưng. Đây cũng là lễ hội Xuân sớm nhất trong số gần 100 lễ hội trên địa bàn huyện Thanh Oai.
Theo kế hoạch, Lễ đón Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê được tổ chức đảm bảo trang trọng, an toàn, văn minh, hiệu quả. Đối với phần lễ, xã Tam Hưng chủ trì tổ chức các nghi lễ theo phong tục cổ truyền.
Đối với phần hội, được tổ chức đa dạng, phong phú nhiều hoạt động như: khai mạc triển lãm “Chùa Bối Khê – Những giá trị di sản vô giá”; trưng bày giới thiệu một số sắc phong, văn bia lưu trữ tiêu biểu về Lưỡng quốc Trạng Nguyên Nguyễn Trực, Quận Công Lê Tiến Quý, Hoàng giáp Lê Huy Trâm; triển lãm sinh vật cảnh; khai mạc biểu diễn Lân sư rồng huyện Thanh Oai năm 2025; Giải bóng đá thanh niên chào mừng lễ hội Chùa Bối Khê; đồng diễn tập thể cùng nhiều trò chơi dân gian; hát quan họ; Liên hoan văn nghệ chào mừng lễ hội với chủ đề “Bối Khê – Tiên Lữ 700 năm một mối ân tình”…
Lễ đón nhận Bằng công nhận di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê là sự kiện quan trọng của huyện Thanh Oai, thu hút đông đảo các đại biểu, du khách đến dự, tham quan và chiêm bái. Từ trước dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, huyện Thanh Oai và xã Tam Hưng đã gấp rút, khẩn trương triển khai thực hiện công tác chuẩn bị để sự kiện thành công tốt đẹp, thực sự ấn tượng và lan toả rộng khắp.
Đến thời điểm này, huyện Thanh Oai cơ bản hoàn tất công tác chuẩn bị, sẵn sàng đón tiếp các đoàn đại biểu, du khách trong dịp diễn ra sự kiện Lễ đón nhận Bằng công nhận chùa Bối Khê là di tích quốc gia đặc biệt.
Những ngày qua, thông tin về Lễ đón Bằng xếp hạng di tích quốc gia chùa Bối Khê - Lễ Khai hội Xuân Ất Tỵ 2025 được Phòng Văn hoá & Thông tin, Trung tâm Văn hoá, thể thao và thông tin huyện Thanh Oai tập trung quảng bá, giới thiệu thường xuyên, liên tục trên sóng phát thanh, các nền tảng trang mạng xã hội kết hợp với tuyên truyền cổ động trực quan sinh động.
Bên cạnh đó, các phòng, ban của huyện và các đơn vị liên quan của huyện cũng đã tập trung chỉnh trang cảnh quan như hệ thống đèn chiếu sáng, cây xanh, trang trí, vệ sinh môi trường. Đặc biệt, xã Tam Hưng cũng chuẩn bị chu đáo đội ngũ thuyết minh viên là những giáo viên thuộc các nhà trường trên địa bàn sẵn sàng tham gia giới thiệu về di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê tới đông đảo đại biểu và du khách.
Công an huyện Thanh Oai, Công an xã Tam Hưng đã lên kế hoạch bố trí lực lượng nhằm đảm bảo an ninh trật tự, an toàn giao thông, phòng chống cháy nổ tại khu vực lễ hội, các khu vực phụ cận và mọi ngả đường đến di tích chùa Bối Khê...
