Mưu sinh mùa “biển trở chứng”

Vòng mưu sinh khắc nghiệt

Tháng 9 - 12 âm lịch hàng năm là thời điểm các cơn bão, áp thấp nhiệt đới kéo về dồn dập. Khi sóng lớn và nước đục, nhiều ngư dân ở các làng chài bãi ngang Quảng Ngãi lại bắt đầu một vòng mưu sinh khắc nghiệt. Biển động, người dân biển gọi là “mùa biển trở chứng”, nhưng đối với họ, đó cũng là “mùa vàng” hiếm có, cá tôm kéo vào bờ dày đặc, chỉ vài tháng ngắn ngủi họ có thể kiếm được nhiều tiền nhất trong năm. Đổi lại, cái giá phải trả đôi khi là cả mạng sống.

Gần 5 giờ sáng, hàng chục thuyền của ngư dân bãi ngang xã Đông Sơn đã cập bờ. Ngoài khơi, nhiều thuyền khác vẫn đang lênh đênh thả lưới.

Ông Nguyễn Văn Dũng (xã Đông Sơn) vừa gỡ cá vừa tất tả chuẩn bị cho chuyến biển tiếp theo. Một mình trên chiếc thúng nhỏ, ông không giấu nổi vẻ mệt nhưng vẫn quyết đi: “Cá nhiều vậy đó. Mùa biển động mới có ăn, chứ trời yên thì đói meo...”.

Lời ông nghe nhẹ tênh nhưng ẩn sau đó là sự liều lĩnh. Những chiếc thuyền nhỏ không động cơ, không cabin, đơn độc, nhỏ bé trước biển cả bao la và tiềm ẩn bao hiểm nguy.

Tại bãi biển thôn Phước Thiện (xã Vạn Tường), ngư dân Trương Văn Bảo vừa trở về sau hơn bốn giờ vật lộn giữa sóng. Mặt tái lạnh, môi run, nhưng mẻ lưới gần 20kg cá liệt và cá kình – bán gần 1,5 triệu đồng – là khoản thu nhập lớn đối với dân bãi ngang.

“Sóng lớn lắm. Nó đè cái thúng xuống rồi hất lên như trái bóng. Tôi muốn vô bờ nhưng cá mắc lưới miết… tiếc quá nên ráng đánh thêm chút nữa”- ông Bảo nói, mắt vẫn hướng ra biển.

Gia tài của ngư dân vùng biển chỉ là vài tấm lưới vá chằng chịt và chiếc thúng nhỏ. Mỗi mùa biển động, cả làng lại ra khơi. Đó là kiểu đánh bắt “lấy mạng đổi tiền”, nhưng giữa trời lạnh buốt, họ vẫn chèo thúng vượt sóng, mang về những rổ cá tươi mà thương lái tranh nhau mua với giá cao.

Cạnh đó, ngư dân Trương Văn Vệ vừa kéo thúng lên bãi, tay thoăn thoắt gỡ cá. “Biết nguy hiểm chứ. Nhưng tụi tôi đi gần bờ thôi, khoảng một hải lý. Mùa này cá vô bờ nhiều, giá cao gấp đôi ngày thường, không đi thì tiếc lắm. Sợ thì sợ nhưng đói còn sợ hơn”- ông Vệ cho hay.

Hiểm nguy rình rập

Dọc tuyến bờ biển dài 130km của Quảng Ngãi, bãi ngang nào cũng có những câu chuyện “thoát chết trong gang tấc”. Những chiếc thuyền thúng, ghe tole quá nhỏ bé trước cột sóng dựng đứng. Thực tế từng xảy ra nhiều tai nạn thương tâm trong mùa biển động.

Hai năm sau ngày chồng mất, chị H.T.H (xã Đông Sơn) vẫn chưa nguôi nỗi đau. Chị nhớ lại năm 2023, mùa biển động đến sớm. Các tàu xa khơi đều vào âu thuyền tránh trú. Chồng chị định chuẩn bị ngư cụ xuôi vào Nam mưu sinh. Nhưng hôm biển nổi sóng, hải sản tìm về ven bờ dày đặc, người làng ra biển giăng câu, thả lưới được tiền triệu.

“Chồng tôi hoãn chuyến đi vào Nam để ra biển đánh bắt. Vừa buông lưới thì thuyền thúng bị sóng lớn đánh úp. Người dân đi cùng thấy anh chới với rồi mất hút trong sóng dữ. Hôm sau, người nhà tìm thấy anh mắc trong chính tấm lưới mình thả…” – chị nghẹn giọng.

Ngư dân Dương Thương (xã Mỏ Cày) từng nhiều lần đối diện tử thần, nhớ lại lần suýt chết. “Hôm đó ghe vừa ra khỏi bờ chừng hơn chục mét thì gặp mấy cơn sóng lớn. Tôi lạc tay chèo, nước tràn vào, ghe chìm dần. May gần bờ nên anh em bơi vào được. Chứ xa thêm chút chắc tiêu hết”- ông kể.

Sau vụ đó, ông Thương mất ghe, mất toàn bộ lưới cụ – tài sản lớn nhất của gia đình – nhưng vẫn nói mình “quá may” vì còn sống. Tai nạn lật thúng, thuyền mất tích mùa biển động xảy ra quanh năm ở Quảng Ngãi. Người đi nhóm còn hỗ trợ nhau; người đi một mình, đến khi họ không trở về, gia đình mới biết chuyện ngoài biển.

“Thời tiết này, ngoài biển chìm thúng miết. Bởi vậy bà con rủ nhau đi chung để có gì còn cứu nhau. Lâu lâu mới có người lạc thúng, mất tích, chứ chết người mà như chìm thúng thì ai dám đi”- ông Thương nói.

Ở xã Mỏ Cày, hầu hết thuyền dưới 20CV. Họ đi cách bờ 5-7 hải lý, mỗi chuyến kéo dài 6-8 tiếng, mang theo vài phận người trong cùng gia đình. Họ vẫn giữ tập quán đánh bắt trên những con sóng cao chót vót, nhưng chỉ một đợt sóng lớn bất ngờ là tất cả có thể bị cuốn trôi.

Thời gian qua, mỗi đợt bão, áp thấp gây sóng lớn, Quảng Ngãi đều cấm biển. Thế nhưng vẫn có ngư dân liều mình ra khơi. Năm 2024, chính quyền từng xử phạt ngư dân không chấp hành quy định phòng, chống thiên tai. Dù vậy, trọng tâm vẫn là tuyên truyền, vận động người dân không ra khơi khi biển động mạnh.

Theo Chủ tịch UBND xã Mỏ Cày Trần Ngọc Nam, xã có 203 hộ dân sở hữu tàu thuyền nhỏ, sống bằng nghề đánh bắt gần bờ. Nghề này giúp ổn định kinh tế, nhưng vào thời điểm biển động, một số ngư dân vẫn ra khơi vì được mùa. Chính quyền phối hợp bộ đội biên phòng thường xuyên phát thanh, tuyên truyền, đề nghị người dân không ra biển những ngày sóng lớn để đảm bảo an toàn.