Nâng hạng đã khó, giữ hạng càng khó

Tín hiệu tích cực sau gần một thập kỷ nỗ lực

Tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell vừa công bố thị trường chứng khoán Việt Nam đã đáp ứng toàn bộ các tiêu chí chính thức và được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp theo Khung phân loại thị trường cổ phiếu FTSE. Quyết định này sẽ chính thức có hiệu lực sau một năm, dự kiến từ thứ Hai, ngày 21/9/2026, sau khi FTSE Russell hoàn tất việc rà soát giữa kỳ vào tháng 3/2026 và kết thúc giai đoạn theo dõi. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước nhận định, đây là bước ngoặt mang tính lịch sử đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, đánh dấu thành quả của gần một thập kỷ cải cách liên tục về cơ sở hạ tầng giao dịch, khung pháp lý và khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài.

Trong danh sách nâng hạng công bố tháng 9/2025, Việt Nam là quốc gia duy nhất tại châu Á được FTSE Russell đưa vào nhóm “mới nổi thứ cấp”, sau khi đã nằm trong danh sách theo dõi từ năm 2018. Theo FTSE Russell, việc nâng hạng được căn cứ trên hàng loạt tiêu chí quan trọng như mức độ dễ dàng khi nhà đầu tư nước ngoài tham gia thị trường, quy trình thanh toán – bù trừ, tính minh bạch thông tin và hiệu quả hoạt động của hạ tầng giao dịch. Việt Nam đã đáp ứng phần lớn các yêu cầu này sau khi hệ thống giao dịch KRX được vận hành ổn định, giúp rút ngắn thời gian thanh toán, tăng khả năng giám sát và kết nối với chuẩn quốc tế.

Nâng hạng thị trường mở ra cánh cửa cho dòng vốn đầu tư lớn vào Việt Nam với cơ hội thu hút hàng tỷ USD từ các quỹ đầu tư thụ động và chủ động. Dựa trên giả định toàn bộ cổ phiếu thuộc chỉ số FTSE Việt Nam sẽ được đưa vào bộ chỉ số các thị trường mới nổi của FTSE, các chuyên gia tại Công ty CP Chứng khoán VPBank ước tính, giá trị dòng vốn thụ động và chủ động chảy vào thị trường Việt Nam ước đạt khoảng 3 - 7 tỷ USD trong giai đoạn sau khi quyết định nâng hạng có hiệu lực.

Giám đốc Chiến lược Thị trường, CTCP Chứng khoán VPBank - Trần Hoàng Sơn nhận định, dòng vốn lớn hơn sẽ hỗ trợ DN đẩy mạnh hoạt động phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng, gia tăng lượng hàng hóa cho thị trường và mở rộng quy mô vốn hóa. Thị trường chứng khoán sẽ trở thành kênh huy động vốn hiệu quả hơn, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% năm 2025 và hai con số từ 2026 - 2030. Đây cũng là cú huých giúp DN đẩy mạnh cải cách, nâng cao tiêu chuẩn hoạt động. đồng thời cũng giúp cải thiện năng lực quản trị công ty. Tóm lại, nâng hạng không chỉ mang lại lợi ích tài chính, mà còn thúc đẩy cải cách cấu trúc, giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu thu nhập cao vào năm 2045.

Bên cạnh đó, nâng hạng còn có tác động gián tiếp đến tâm lý nhà đầu tư trong nước. Khi thị trường được công nhận ở tầm “mới nổi”, niềm tin và kỳ vọng của giới đầu tư cá nhân sẽ được củng cố, kéo theo hiệu ứng tích cực đối với thanh khoản và định giá cổ phiếu. Cùng với việc Việt Nam cũng đang nằm trong danh sách theo dõi nâng hạng của MSCI, triển vọng để thị trường vươn lên cùng nhóm với Thái Lan, Indonesia hay Philippines trong vài năm tới là hoàn toàn khả thi.

Thách thức duy trì sau tin vui nâng hạng

Dù việc nâng hạng là một tin vui lớn đối với thị trường, song, thách thức lớn nhất với Việt Nam hiện nay là duy trì được tiêu chuẩn này, đặc biệt trong giai đoạn FTSE Russell tiếp tục theo dõi trước kỳ rà soát tháng 3/2026.

Các chuyên gia cho rằng, nâng hạng là thành quả của quá trình dài nhưng cũng là bài kiểm tra thực tế về khả năng vận hành ổn định và minh bạch. Theo đó, Việt Nam cần tiếp tục bảo đảm các yếu tố như tỷ lệ sở hữu nước ngoài, quy trình thanh toán theo chuẩn quốc tế và sự thống nhất trong đăng ký giao dịch của nhà đầu tư được thực thi hiệu quả.

Một yếu tố then chốt khác là hệ thống giao dịch KRX, vốn được kỳ vọng giải quyết triệt để những hạn chế tồn tại nhiều năm như nghẽn lệnh, độ trễ giao dịch và giới hạn kỹ thuật. Sau khi chính thức đi vào hoạt động, hệ thống này cần duy trì vận hành ổn định, an toàn và tương thích với các chuẩn kết nối toàn cầu để tạo niềm tin cho các tổ chức xếp hạng và quỹ đầu tư quốc tế.

Giới chuyên môn cũng nhấn mạnh rằng, song song với cải thiện kỹ thuật, việc nâng cao minh bạch thông tin DN và chất lượng quản trị công ty mới là bước đi bền vững nhất. Chỉ khi nhà đầu tư nước ngoài cảm thấy an tâm về môi trường pháp lý, chuẩn mực công bố thông tin và mức độ tuân thủ quản trị, dòng vốn ngoại mới có thể gắn bó lâu dài với thị trường.

Theo các chuyên gia, việc được FTSE Russell nâng hạng là thành quả chung của toàn thị trường, nhưng quan trọng hơn, đây mới chỉ là khởi đầu cho một giai đoạn phát triển mới, chuyên nghiệp hơn, minh bạch hơn và hội nhập sâu hơn. Với các DN niêm yết, việc nâng hạng sẽ tạo ra áp lực tích cực, buộc họ phải cải thiện quản trị, minh bạch báo cáo tài chính và nâng cao chất lượng tương tác với nhà đầu tư. Ngược lại, nhà đầu tư trong nước cũng được hưởng lợi từ một môi trường giao dịch hiệu quả, minh bạch và ít rủi ro hơn.

Với nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, tốc độ tăng trưởng GDP duy trì ở mức cao và sức bật mạnh mẽ của khu vực DN tư nhân, Việt Nam có đủ điều kiện để duy trì vị thế “mới nổi” và hướng tới mục tiêu cao hơn trong tương lai. Tuy nhiên, để tận dụng trọn vẹn cơ hội này, thị trường cần một chương trình cải cách dài hơi, trong đó ưu tiên hoàn thiện khung pháp lý về quản trị công ty, thúc đẩy số hóa quy trình giao dịch, mở rộng tỷ lệ sở hữu nước ngoài và tăng cường năng lực giám sát rủi ro hệ thống.

Khi những yếu tố này được thực hiện nhất quán, Việt Nam hoàn toàn có thể tiến xa hơn, từ “mới nổi thứ cấp” lên “mới nổi chính thức”, và xa hơn nữa là trở thành một trong những thị trường có độ phát triển tài chính toàn diện trong khu vực.