Nghịch lý: Năng suất lao động tăng thấp, tiền lương tăng cao

Phát biểu tại phiên thảo luận, ĐB Bùi Sỹ Lợi chia sẻ: Ngay từ những ngày đầu kỳ họp thứ 5 này đồng chí Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ký hai Nghị quyết hết sức quan trọng về chính sách xã hội. Đó là Nghị quyết số 27 về cải cách chính sách tiền lương và Nghị quyết số 28 về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội. Đây chính là quá trình tổng kết 30 năm đổi mới của Đảng và Nhà nước về chính sách an sinh xã hội và chính sách xã hội. Đây cũng thể hiện quan điểm của Đảng là phát triển kinh tế gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội.

Tuy nhiên, ĐB đoàn Thanh Hóa cũng bổ sung và làm rõ thêm một số vấn đề về các chính sách xã hội, an sinh xã hội và xin kiến nghị với Chính phủ một số vấn đề.

“Mặc dù trong điều kiện nền kinh tế của chúng ta hết sức khó khăn, ngân sách rất hạn chế nhưng Quốc hội, Chính phủ đã dành một nguồn lực rất đáng kể để đảm bảo an sinh xã hội cho người dân, được quốc tế đánh giá cao và nhân dân đồng tình ủng hộ. Hệ thống an sinh xã hội của chúng ta ngày càng được hoàn thiện và đã trở thành bốn trụ cột hết sức quan trọng” ĐB Bùi Sỹ Lợi nói.

Bốn trụ cột ĐB Bùi Sỹ Lợi nói tới gồm: Trụ cột thứ nhất, trụ cột về phòng ngừa rủi ro cho người dân trước khi có những biến động về rủi ro. Trụ cột thứ hai, phòng ngừa rủi ro. Trụ cột thứ ba, khắc phục rủi ro. Và trụ cột thứ tư, trụ cột này rất quan trọng theo tinh thần Nghị quyết 12 của Đảng, đó là đảm bảo các dịch vụ xã hội cơ bản, tối thiểu.

Đánh giá và kiến nghị trong bốn trụ cột an sinh xã hội của đất nước, ĐB Bùi Sỹ Lợi nhấn mạnh: Thứ nhất, về trụ cột chính sách phòng ngừa rủi ro để đảm bảo cuộc sống cho người dân bao gồm ba chính sách cơ bản nhất, đó là: Giải quyết việc làm; đào tạo nâng cao tay nghề để người lao động bước vào thị trường lao động và giảm nghèo bền vững. “Giảm nghèo bền vững là chính sách xã hội nhưng lại tác động đến an sinh xã hội của người dân” ĐB nói.

Theo ĐB đoàn Thanh Hóa: Hiện nay, đất nước ta có 53,7 triệu lao động đang làm việc trong nền kinh tế quốc dân nhưng chiếm 70% lực lượng lao động đang làm việc trong khu vực phi kết cấu, đây là một khu vực chúng ta gọi là không có quan hệ lao động và rất dễ bị rủi ro cho người lao động. 70% lực lượng lao động làm việc như thế nhưng tỷ lệ làm việc không bền vững chiếm 2/3 đến 3/4 lực lượng lao động đang làm việc.

Điều đáng quan tâm là tỷ lệ thất nghiệp chúng ta kìm chế nhưng đến nay tỷ lệ thất nghiệp trong lực lượng lao động trẻ từ 15 đến 24 tuổi chiếm 7,5%. Đáng lưu ý là thanh niên trong độ tuổi lao động đô thị chiếm 11,45%, số học sinh tốt nghiệp các trường đại học ra trường không tìm được việc đang rất khó khăn. Trong điều kiện năng suất lao động thấp, tốc độ tăng tiền lương bình quân nhanh hơn tốc độ tăng năng suất lao động. Năng suất lao động tăng 4,4% nhưng tiền lương trong khu vực công tăng 8% và khu vực có quan hệ lao động tăng 12,2%, đây là nghịch lý.

Trên cơ sở này, ĐB Bùi Sỹ Lợi kiến nghị Chính phủ 3 vấn đề chính: Thứ nhất, tập trung giải pháp quyết liệt để nâng cao trình độ cho người lao động, bao gồm 2 khu vực: Khu lực lượng lao động chuẩn bị bước vào thị trường lao động; và bản thân lực lượng lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế quốc dân để đi trước đón đầu cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Vấn đề thứ hai ĐB đề cập là việc chuyển dịch cơ cấu lao động từ ngành lĩnh vực có năng suất thấp sang lĩnh cực lao động có năng suất cao.

“Và cuối cùng, chúng ta phải thực hiện đồng bộ các giải pháp để tăng năng suất lao động bao gồm đầu tư công nghệ, phát triển giáo dục đào tạo, dạy nghề và quản trị doanh nghiệp. Đây là 3 vấn đề còn yếu hiện nay”, ĐB Nhấn mạnh.

Trụ cột thứ hai được ĐB Bùi Sỹ Lợi gọi là giảm thiểu rủi ro bao gồm 2 chính sách bảo hiểm y tế và bảo hiểm xã hội. “Bảo hiểm y tế đạt 86% dân số nhưng điều đáng nghĩ là trong 86% này thì 70% từ ngân sách hỗ trợ. Trong tổng quỹ bảo hiểm y tế là 44% từ ngân sách nên ảnh hưởng và mất cân đối quỹ này, chúng ta phải giải quyết 2 bài toán ở đây. Một là, Chính phủ phải quản lý rất chặt quỹ này để đảm bảo hiệu quả nâng cao sức khỏe người dân. Hai là phải có lộ trình nâng 4,5% hiện nay người lao động đang đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội lên 6% theo trần Luật Bảo hiểm y tế cho phép”, ĐB phân tích.

Đây là vấn đề hết sức quan trọng, bảo hiểm xã hội mới đạt 25,8% lực lượng lao động tham gia bảo hiểm xã hội. Nghị quyết trung ương 28 muốn phải bao phủ toàn dân mà đây chính là trụ cột an sinh xã hội quan trọng. ĐB nhấn mạnh: “Chúng ta phải thay đổi cơ cấu hỗ trợ của nhà nước bằng 30% cho lao động hộ nghèo, 25% cận nghèo và 10% cho hộ khác, bằng một cơ cấu 50-50 hoặc có thể cao hơn để khuyến khích đưa lực lượng lao động tham gia vào bảo hiểm xã hội tự nguyện để mở rộng đối tượng”.

Trụ cột thứ ba được ĐB đoàn Thanh Hóa đề cập là khắc phục rủi ro thì ở đây chúng ta có một trụ cột trong sàn an sinh xã hội đầu tiên của nghị quyết. “Tức là, chúng ta đảm bảo lương cho người cao tuổi không có thu nhập, 80 tuổi trở lên thì có 2 việc, chúng ta phải nghiên cứu lộ trình để giảm 80 tuổi xuống 75 và 70. Đồng thời, nâng 270 ngàn này lên bằng chuẩn nghèo thì chúng ta mới đảm bảo được an sinh xã hội”, ĐB chỉ rõ.

Trụ cột cuối cùng ĐB Bùi Sỹ Lợi nói tới là 5 dịch vụ xã hội cơ bản, nhà ở tối thiểu, y tế, giáo dục, nước sinh hoạt và thông tin truyền thông. ĐB cho biết: “Nhà ở là vấn đề quyết định, tôi thấy Tổng Bí thư nêu một ý rất quan trọng: Nhà ở cho người dân phải trở thành một trụ cột quan trọng của an sinh xã hội. Đấy là vấn đề hết sức quan trọng, tôi dành thời gian nói 2 vấn đề kiến nghị với Chính phủ”.

Báo cáo Quốc hội và các cơ quan tư pháp tại phiên thảo luận, ĐB Bùi Sỹ Lợi cho hay: “Qua vụ xét xử bác sĩ Hoàng Công Lương, tôi rất băn khoăn, nếu kết tội như thế này sẽ ảnh hưởng đến ngành y tế. Tôi đề nghị đồng chí Bộ trưởng Bộ Y tế nên nói thêm vấn đề này. Cá nhân tôi nghĩ rằng bác sĩ Hoàng Công Lương có thể vô tội”.

ĐB Bùi Sỹ Lợi cũng đề nghị Chính phủ và các cơ quan chức năng phải tập trung các giải pháp hết sức quyết liệt để ngăn chặn tình trạng bạo hành bác sĩ và nhân viên ngành y tế, vấn đề bạo hành trong học đường và vấn đề xâm hại tình dục trong nhà trường.