Hội thảo được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến. Những ý kiến tham gia tại hội thảo là cơ sở để báo cáo Chính phủ, Hội đồng thẩm định Nhà nước thẩm định, trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Dự án.
Ủy viên T.Ư Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh - Tổ trưởng Tổ công tác của Thủ tướng triển khai thực hiện Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô Hà Nội chủ trì hội thảo.
Cùng dự có Phó Chủ tịch UBND TP Dương Đức Tuấn - Ủy viên Thường trực Tổ công tác; đại diện lãnh đạo tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh; đại diện lãnh đạo UBND các quận, huyện của TP Hà Nội có dự án đi qua; đại diện lãnh đạo các Sở, ban, ngành TP; đại diện các cơ quan của T.Ư Đảng, các ủy ban của Quốc hội; các chuyên gia, nhà khoa học về lĩnh vực giao thông vận tải và môi trường, các thành viên hội động thẩm định và đại diện các cơ quan có liên quan.
Tạo không gian phát triển mới cho Vùng Thủ đô
Phát biểu mở đầu hội thảo, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh cho biết: Trong thời điểm hiện nay, mặc dù dịch bệnh Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, nhưng vẫn phải tiếp tục thực hiện mục tiêu kép “vừa phòng, chống dịch bệnh hiệu quả; vừa phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội”. Một trong những nhiệm vụ quan trọng là thực hiện phát triển hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, tạo động lực, nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy sự phát triển của vùng Thủ đô và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Theo Chủ tịch UBND TP Hà Nội, cùng với những dự án có ý nghĩa chính trị quan trọng như cao tốc Bắc Nam phía Đông, Vành đai 3 – TP Hồ Chí Minh, Dự án Vành đai 4 – Vùng Thủ đô Hà Nội không chỉ thể hiện sự cấp thiết, cấp bách, mà còn thể hiện rõ cơ sở pháp lý chính trị trong tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, Nghị quyết của Chính phủ, Quốc hội, Nghị quyết 11 của Bộ Chính trị, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ XVII…
Hà Nội với vị thế là Thủ đô, đồng thời là hạt nhân, đầu tàu kinh tế trong Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Vùng Đồng bằng sông Hồng. Nhận thức được tầm quan trọng đó, Đảng bộ và Nhân dân TP luôn có khát vọng và trăn trở để tìm ra những giải pháp nhằm đẩy mạnh liên kết vùng, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội với mục tiêu tăng trưởng nhanh và bền vững. Điều đó thể hiện rất rõ tại một trong ba khâu đột phá được nêu tại Nghị quyết Đại hội Đảng bộ TP lần thứ XVII: “Ưu tiên hiện đại hóa, phát triển nhanh và đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội... Tập trung phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông kết nối đô thị trung tâm với khu vực ngoại thành, các đô thị vệ tinh, các tỉnh, thành phố trong vùng Thủ đô ...”
Chủ tịch UBND TP Hà Nội nhấn mạnh: Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 4 có ý nghĩa tạo không gian phát triển mới cho Hà Nội và toàn bộ Vùng Thủ đô, góp phần kết nối các tuyến đường quốc lộ, cao tốc hướng tâm, mà hiện nay tuyến đường Vành đai 3 đang đảm nhiệm và đã chịu quá tải trầm trọng. Khi có tuyến đường Vành đai 4, sẽ giảm ùn tắc cho Vành đai 3; góp phần phát triển đô thị 2 bên tuyến; góp phần phục vụ công tác an ninh, quốc phòng.
Tại hội thảo, đại diện Tổng Công ty tư vấn thiết kế giao thông vận tải (TEDI) cho biết, Dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2011, theo tiến trình năm 2020 phải hoàn thành, tuy nhiên đến nay mới là các dự án nhỏ lẻ đề xuất theo hình thức PPP, nhưng đều chưa triển khai. Trong khi đó, theo nhu cầu cấp thiết, cần xây dựng đường Vành đai 4 để giảm thiểu ách tắc giao thông, tạo không gian phát triển cho Hà Nội và một số địa phương.
Dự án Vành đai 4 có chiều dài 112,8km, trong đó qua TP Hà Nội có 58,2km qua 7 huyện; Hưng Yên 19km; Bắc Ninh 25,6km và tuyến nối với quốc lộ 18 dài 9,7km. Quy mô hoàn chỉnh gồm 6 làn xe cao tốc và hệ thống đường song hành hai bên, các hành lang để bố trí cây xanh, các công trình hạ tầng kỹ thuật và dự trữ cho đường sắt vành đai. Tuyến nối theo hướng quy hoạch đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long đến cao tốc Hà Nội - Bắc Giang nhằm khép kín đường Vành đai 4 có quy mô 04 làn xe cao tốc.
Dự án đáp ứng tiêu chuẩn đường cao tốc với thiết kế 100km/h với thành phần đường cao tốc và tuyến nối theo hướng đường cao tốc Nội Bài – Hạ Long; đoạn 4 làn xe và đường bên có tốc độ 60-80 km/h.
Dự án áp dụng các công nghệ tiên tiến, hiện đại từ giai đoạn chuẩn bị (khảo sát bằng thiết bị bay không người lái, công nghệ ảnh hàng không…); giai đoạn thực hiện sử dụng các vất liệu mới như bê tông cường độ cao, siêu cao, mặt đường nhựa polymer với nhiều thiết bị và phương pháp thi công mới…
Dự án đường Vành đai 4 sẽ có 8 nút giao được xây dựng giai đoạn 1 bao gồm: Nút giao cao tốc Nội Bài – Lào Cai; nút giao đường trục Mê Linh; Đại lộ Thăng Long; Quốc lộ 6; nút giao Pháp Vân – Cầu Giẽ; nút giao cao tốc Hà Nội – Hải Phòng; Quốc lộ 38; nút giao cao tốc Nội Bài – Lào Cai.
Dự án đường Vành đai 4 cũng có 3 cầu vượt vượt sông. Cụ thể, 2 cầu vượt sông Hồng là: cầu Hồng Hà (dài 5.023m) và cầu Mễ Sở (dài 2.674m); 1 cầu lớn vượt sông Đuống (dài 990m).
Riêng về giải phóng mặt bằng, TEDI đã làm việc từng quận huyện để thống nhất chi tiết từng quỹ đất (đất nông nghiệp, phi nông nghiệp, đất khác): Hà Nội 740ha, Bắc Ninh 328ha… Giá trị tổng mức đầu tư sau rà soát, vốn giải phóng mặt bằng còn 19.600 tỷ đồng, giảm gần 5.000 tỷ đồng so với tính toán ban đầu.
Trước đó, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Bắc Giang đã thống nhất đưa tuyến Vành đai 4 đi theo tuyến trên cao 100% vừa phát triển giao thông, vừa phát triển quỹ đất. Tuy nhiên, hiện nay TEDI đã đề xuất 1 số điểm đi thấp vừa giảm kinh phi đầu tư, vừa bảo đảm quỹ đất và giao thông, phát triển đô thị hai bên một cách hiệu quả như tại Hà Nội, Bắc Ninh và KCN phố Nối (Hưng Yên)… có thể phát triển quỹ đất hai bên đường.
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 – Vùng Thủ đô theo hình thức đầu tư hỗn hợp đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư được chia tách thành 7 dự án thành phần. Trong đó, Dự án thực hiện bồi thường GPMB tái định cư và Dự án đầu tư xây dựng đường đô thị, đường song hành theo hình thức đầu tư công (cơ cấu hợp lý, khả thi giữa vốn T.Ư và địa phương); Dự án đầu tư đường cao tốc theo hình thức đối tác công ty PPP (hợp đồng BOT) trong đó tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án PPP không quá 50% tổng mức đầu tư.
Kiểm soát quy hoạch toàn tuyến, kết nối với sân bay thứ 2 tại Hà Nội
Tại hội thảo, các đại biểu cho rằng báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô tương đối công phu, có sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, chỉ đạo sát sao của TP Hà Nội, đã làm rõ sự cần thiết của đầu tư tuyến đường.
PGS.TS Trần Chủng – Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam cho rằng đối với dự án cần quan tâm đến giải quyết bài toán về quy mô kỹ thuật. Theo PGS.TS Trần Chủng, các con số dự báo như về lượng xe cần phải sát với tình hình phát triển kinh tế xã hội, nếu không làm xong đường thì đã chậm hơn so với tốc độ phát triển. Vì vậy đề nghị cơ quan nghiên cứu kỹ hơn dự báo nhu cầu phát triển cũng như lưu lượng xe để làm cơ sở dự báo cho quy mô và phân kỳ đầu tư của dự án. Bên cạnh đó, quan tâm đến trang thiết bị đi theo đường cao tốc, vì điều này sẽ ảnh hưởng tổng mức đầu tư của dự án.
Theo PGS.TS Trần Chủng, Dự án Vành đai 4 là cao tốc trong đô thị, cho nên yếu tố về quy hoạch cảnh quan hết sức quan trọng. “Đây là công trình tồn tại hàng trăm năm, nên vai trò của nó là tôn lên vẻ đẹp đô thị, hài hòa với các kiến trúc công trình đô thị khác. Đề nghị cần quan tâm đến quy hoạch tổng thể về mỹ học của dự án để đảm bảo hài hòa, bền vững đối với sự phát triển đô thị” – ông Trần Chủng đề xuất .
PGS. TS Tống Trần Tùng - Chủ tịch Hội đồng Khoa học kỹ thuật, Bộ Ggiao thông vận tải nêu ý kiến về việc nút giao với sân bay thứ 2 của Thủ đô chưa được nêu trong báo cáo tiền khả thi; kiến nghị về số lượng nút giao của dự án tại phía Nam còn ít và cần rút kinh nghiệm từ nút giao Pháp Vân-Cầu Giẽ. Bên cạnh đó, cần quan tâm đến mật độ xây dựng, mật độ dân số quanh Vành đai 4 và cần có chỉ tiêu ngay từ đầu bởi nếu xây dựng không tính đến yếu tố trên sẽ không còn khái niệm cảnh quan của cả tuyến đường.
Còn theo PGS. TS Hoàng Hà - Chủ tịch Hội Cầu đường Việt Nam, với tình hình giao thông hiện tại của Việt Nam, nên tiến hành phương án đi theo đường trên cao để giải quyết xung đột giao thông nội vùng; quan tâm đến vấn đề thoát nước của dự án và ảnh hưởng của dự án đối với các tuyến đường khác.
Bà Nguyễn Thị Duyên - Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn xây dựng Việt Nam thống nhất với đề xuất cần thiết đầu tư của dự án tiền khả thi được TEDI nêu tại hội thảo, thống nhất với đề xuất chia làm 3 dự án thành phần. Bà Duyên cũng thống nhất với đề xuất phân kỳ nhưng cần cân nhắc về tiến độ thực hiện dự án, bởi với khối lượng đồ sộ của công trình và các thủ tục cần triển khai việc đặt mục tiêu 2027 hoàn thành sẽ cần chi tiết tiến độ thực hiện để hoàn thành đúng hạn.
Đề xuất cơ chế chính sách đặc thù cho dự án trọng điểm
Tại hội thảo, TS Nguyễn Đức Hiển - Phó Trưởng Ban Kinh tế T.Ư nhận định, dù thực hiện trong thời gian ngắn, đề án đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng, đưa ra cơ bản đầy đủ luận cứ, tư liệu. Theo TS Nguyễn Đức Hiển, tờ trình cũng như nội dung đề án nên bám sát với nội dung Nghị quyết 06-NQ/TW do Bộ Chính trị vừa ban hành về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó nhấn mạnh đến yêu cầu phát triển hạ tầng dùng chung giữa các đô thị để thúc đẩy quá trình kết nối, trong đó đô thị vùng Hà Nội đóng vai trò rất quan trọng.
Nhận định các nhóm kiến nghị của dự án nêu là phù hợp, Phó Trưởng Ban Kinh tế T.Ư cũng cho rằng cần phải có cơ chế thực sự đặc thù vượt trội để xử lý vấn đề này cũng như nêu đề xuất thêm một số chủ trương về cơ chế huy động nguồn lực phục vụ dự án.
Là thành viên Hội đồng Thẩm định Nhà nước, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Đình Thọ khẳng định cùng sẽ cùng Hà Nội tiếp thu các ý kiến đóng góp để hoàn chỉnh báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án.
Thứ trưởng Lê Đình Thọ nhấn mạnh, cần xác định đường Vành đai 4 là đường cao tốc đô thị. Chức năng của đường cao tốc đi trong đô thị, tạo động lực phát triển đô thị. Việc quản lý vận hành theo cơ chế của đường cao tốc - Hệ thống giao thông thông minh (ITS). Về các nút giao cắt, nếu không xác định rõ, tuyến đường sẽ trở thành đường đô thị. Do đó phải tính đến việc đầu tư đồng bộ các nút giao để phân luồng từ xa, mang tính kết nối.
Phó Chủ tịch UBND TP Dương Đức Tuấn cũng cho biết thêm, dự kiến sân bay thứ 2 của Hà Nội nằm ở ngoài Vành đai 4, thuộc huyện Phú Xuyên và Thường Tín. Sân bay này sẽ bám trục kết nối của Vành đai 4 với Quốc lộ 1; gắn với cao tốc Bắc Nam, đường sắt tốc độ cao…
Trân trọng cảm ơn các ý kiến tâm huyết, sâu sắc của các chuyên gia, nhà khoa học, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh khẳng định đây là những tư vấn quý giá để tăng tính khả thi, sức thuyết phục của dự án. Chủ tịch UBND TP cho biết, chặng đường vừa rồi TP đã nỗ lực, cùng với các chuyên gia xây dựng được các phương án kỹ thuật cụ thể.
Tại hội thảo, các nội dung quan trọng đều cơ bản được thống nhất và tư vấn thêm về nhóm cơ chế đặc thù và các vấn đề chính như như: Sự cấp thiết đầu tư, về các yếu tố kỹ thuật tuyến đường; các vấn đề về chính sách, phương án công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải phóng mặt bằng; cơ sở tính toán tổng mức đầu tư, suất đầu tư; việc phân chia Dự án thành 3 hợp phần (gồm: Hợp phần Giải phóng mặt bằng, hợp phần đường đô thị song hành, hợp phần đường cao tốc theo phương thức PPP, loại Hợp đồng BOT);…
Tiếp tục mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học đồng hành với Thủ đô, Chủ tịch UBND TP Chu Ngọc Anh cho biết, TP sẽ rà soát, chắt lọc, tiếp thu tối đa các ý kiến. Từng phần việc sẽ được sắp xếp khoa học. Gắn dự án với quy hoạch, cảnh quan kiến trúc, phân luồng từ xa, đảm bảo tỷ lệ đường trên cao phù hợp... để đảm bảo tiến độ, chất lượng cao nhất, quy định pháp luật của dự án trọng điểm này.
