Chưa có quy định cụ thể về gắn mác “Made in Vietnam”
Tại buổi Tọa đàm, Giám đốc Trung tâm xác nhận chứng từ thương mại (VCCI) Trần Thị Thu Hương cho biết, khái niệm "Made in" không chỉ ở Việt Nam mà còn tại nhiều quốc gia trên thế giới được gắn kết chặt chẽ với quy tắc xuất xứ của sản phẩm nhưng cũng được áp dụng khá linh hoạt.
Bà Hương cho biết, mỗi quốc gia đều có quy định riêng về từng mặt hàng cụ thể bắt buộc phải dán nhãn lên hàng hóa. Ví dụ, thị trường Mỹ quy định tất cả hàng hóa hoặc bao bì đóng gói hàng hóa có xuất xứ ngoài quốc gia này đều phải dán nhãn. Ngoại trừ một số trường hợp như hàng hóa không có khả năng được đánh dấu như trái cây, có thể áp dụng đánh dấu trên bao bì đóng gói hàng hóa này.
Ở thị trường Liên minh châu Âu (EU) cũng yêu cầu dán nhãn xuất xứ lên thực phẩm và mỹ phẩm nhập khẩu. Hiện tại, không có bất kỳ quy định nào của EU có liên quan đến dán nhãn “Made in” cho hàng hóa không phải thực phẩm nhập khẩu vào EU. Nhà sản xuất và nhà nhập khẩu có quyền tự do dán nhãn thông tin xuất xứ lên hàng hóa nhập khẩu. Tuy nhiên, EU quy định bắt buộc phải khai báo nước xuất xứ của hàng hóa trên tờ khai hải quan khi nhập khẩu.
Dẫn chứng cho thực tế trên, bà Hương đã lấy ví dụ về sản phẩm hộp Drona do doanh nghiệp Việt Nam sản xuất. Mặc dù sản phẩm đã được cấp C/O mẫu A cho xuất khẩu sang EU và đáp ứng được quy tắc xuất xứ tại Việt Nam nhưng thay vì để “Made in Vietnam” thì bao bì lại phải dán nhãn “Made in China” theo yêu cầu của khách hàng.
Theo quy định của Mỹ, hộp Drona được quy vào mã số HS 6307 và được coi như là sản phẩm dệt may. Phía khách hàng bên Mỹ cũng không yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam xuất trình giấy chứng nhận xuất xứ mà chỉ yêu cầu cung cấp nguồn gốc xuất xứ của nguyên liệu đầu vào. Khi sản phẩm đầu vào đa phần có nguồn gốc xuất xứ tại Trung Quốc nên trên bao bì được yêu cầu dán nhãn “Made in China”.
Cũng có chia sẻ tại Tọa đàm, luật sư Trần Ngọc Trung - Cố vấn cao cấp Công ty Luật Baker & McKenzie cho rằng, theo quy định của pháp luật Việt Nam, nhà sản xuất và nhà nhập khẩu có quyền và trách nhiệm tự xác định nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm nhưng phải đảm bảo đáp ứng đúng các quy định của pháp luật cũng như theo các hiệp định quốc tế mà chúng ta tham gia.
Việc ghi "Made in" trên thế giới rất đa dạng và có độ tùy biến cao, ở Việt Nam cũng như vậy, ông Trung nói. Lấy ví dụ về trường hợp của Asanzo, khi sản phẩm của hãng này có linh kiện được nhập về từ Trung Quốc và lắp ráp tại Việt Nam. Nếu theo quy định tại Hiệp định Thương mại ASEAN thì sản phẩm không thể là "Made in Vietnam" nhưng nếu đánh giá theo Hiệp định Thương mại ASEAN - Trung Quốc thì việc dán nhãn như trên là hoàn toàn đúng.
Thương hiệu mạnh hơn xuất xứ
Chia sẻ tại Tọa đàm dưới góc độ một người tiêu dùng, luật sư Trần Ngọc Trung khẳng định, việc sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ ở đâu không phải là vấn đề thực sự lớn mà quan trọng là nằm ở chất lượng của nó. Ngày nay, sản phẩm "Made in" tại đâu cũng chỉ là thông tin tham khảo, còn chất lượng mới là yếu tố cốt lõi để kéo người dùng cũng như giá trị chính để xây dựng thương hiệu doanh nghiệp.
Tiếp tục nói về trường hợp của Asanzo, quan điểm cá nhân của ông Trung cho rằng, doanh nghiệp này không lừa dối khách hàng. Bởi trong những năm gần đây, doanh nghiệp này phát triển với tốc độ rất nhanh và nếu họ lừa dối khách hàng thì liệu có kết quả như vậy không? Thực tế, với bất kỳ doanh nghiệp nào cũng thế, họ có thể sản xuất sản phẩm nhưng quyền mua hay không lại nằm ở người tiêu dùng và nếu sản phẩm không có chất lượng thì chắc chắn sẽ không tiêu thụ được.
Hiện tại, Việt Nam đang trên đà hội nhập quốc tế, nếu việc dán nhãn "Made in Vietnam" bị quy định chặt quá sẽ khiến rất nhiều sản phẩm không xác định có đủ điều kiện hay không, nhưng nếu lỏng quá chất lượng lại là một vấn đề quan trọng. Do đó, các chính sách quy định về vấn đề này cần có sự cân bằng, không chỉ tập trung vào nguồn gốc xuất xứ mà đi đôi với đó chất lượng của sản phẩm cũng phải được đặt cùng cấp độ, ông Trung đưa ra kiến nghị cho các cơ quan quản lý.
Cùng quan điểm, bà Trần Thị Thu Hương cho rằng, theo nhiều nghiên cứu thị trường tại các nước, xu hướng người tiêu dùng bị tác động tích cực từ thương hiệu hơn là nguồn gốc sản phẩm, chất lượng sẽ được đặt cao hơn xuất xứ.
Cụ thể, 2/3 dân số Mỹ sẵn sàng trả cao hơn cho các sản phẩm "Made in America" như quần áo, sữa… đây đều là các mặt hàng có ảnh hưởng tới cuộc sống của họ. Một nghiên cứ khác ở EU cho thấy 65% người tiêu dùng sẵn sàng trả cao hơn với thương hiệu của họ hơn có xuất xứ từ nước ngoài.
Do đó, người tiêu dùng nên ưu tiên, tin dùng sản phầm sản xuất tại Việt Nam nếu chất lượng của thương hiệu đã được kiểm chứng. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp phát triển được thương hiệu của mình, đại diện VCCI đưa ra lời khuyên.
