Những điểm mới về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết

Theo ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, Nghị định kế thừa những nội dung đã được quy định tại Nghị định số 20/2017/NĐ-CP, chỉ sửa đổi và bổ sung những nội dung còn thiếu hoặc sửa đổi một số điều để đảm bảo rõ ràng, minh bạch.

Trong đó, Nghị định kế thừa quy định tại Nghị định số 68/2020/NĐ-CP (Nghị định 68) ngày 24/6/2020 sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 8 Nghị định 20. Cụ thể, nâng mức khống chế chi phí lãi vay từ 20% lên 30%; cho phép khống chế chi phí lãi vay sau khi đã trừ lãi tiền gửi, tiền vay và mở rộng đối tượng được miễn áp dụng quy định khống chế. Quy định về khống chế lãi vay được trừ này đã cơ bản khắc phục những nhược điểm của Nghị định 20.

Tính toán của cơ quan soạn thảo cho thấy, quy định hồi tố năm 2017, 2018 đối với nội dung nâng ngưỡng khống chế chi phí lãi vay từ 20% lên 30% đồng thời cho bù trừ với lãi tiền gửi, tiền cho vay, dự kiến số thuế phải hoàn hoặc khấu trừ vào khoảng 4.785 tỷ đồng.

Ngoài kế thừa Nghị định 68, Nghị định 132 còn mở rộng đối tượng loại trừ áp dụng quy định giới hạn chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN. Theo đó, ngoài các đối tượng là tổ chức tín dụng và tổ chức kinh doanh bảo hiểm, Nghị định 132 còn mở rộng thêm đối tượng loại trừ bao gồm: Các khoản vay vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA), vay ưu đãi của Chính phủ thực hiện theo phương thức Chính phủ đi vay nước ngoài cho các doanh nghiệp vay lại; các khoản vay thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia (chương trình nông thôn mới và giảm nghèo bền vững); các khoản vay đầu tư chương trình, dự án thực hiện chính sách phúc lợi xã hội của Nhà nước (nhà ở tái định cư, nhà ở công nhân, sinh viên, nhà ở xã hội và dự án phúc lợi công cộng khác);

Nghị định 132 cũng bổ sung quy định về nộp báo cáo lợi nhuận liên quốc gia nhằm đảm bảo thuận lợi cho người nộp thuế và cam kết của Việt Nam khi tham gia diễn đàn BEPS của OECD, phù hợp điều kiện bối cảnh của Việt Nam…

Không loại trừ các công ty chứng khoán

Lãnh đạo Tổng cục Thuế cũng thông tin thêm, các quy định về quản lý thuế với các giao dịch và doanh nghiệp liên kết từ Nghị định 20, Nghị định 68 đến Nghị định 132 đều không phân biệt doanh nghiệp liên kết với nước ngoài hay trong nước. Đây là xu hướng chung của quốc tế, đã ban hành chính sách thì phải áp dụng chung.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế đánh giá, ngay bản thân các doanh nghiệp trong nước cũng đã vươn ra đầu tư nước ngoài. Hay thực tế bản thân các doanh nghiệp trong nước cũng có sự chuyển giá lẫn nhau, vì đặc thù nước ta có nhiều chính sách ưu đãi thuế theo địa bàn, lĩnh vực trong khi một tập đoàn trong nước hiện nay cũng đa nghề, đa lĩnh vực. Khi có sự chênh lệch thuế giữa các lĩnh vực có quan hệ liên kết sẽ phát sinh chuyển lợi nhuận từ doanh nghiệp, pháp nhân hay địa bàn có thuế suất cao sang thuế suất thấp. Kể cả trong trường hợp không có chênh lệch lãi suất thì doanh nghiệp vẫn có hoạt động chuyển lợi nhuận từ doanh nghiệp có lãi sang doanh nghiệp lỗ.

Về một số thắc mắc tại sao Nghị định loại trừ với các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp bảo hiểm mà không loại trừ các công ty chứng khoán, trong khi các công ty này cũng thực hiện hoạt động cho vay để đầu tư chứng khoán, ông Đặng Ngọc Minh cho biết ngân hàng và các doanh nghiệp bảo hiểm có nhiệm vụ về kinh tế, xã hội riêng. Trong khi hoạt động cho vay đầu tư chứng khoán có những rủi ro hệ thống.

“Bản thân khi thành lập các công ty chứng khoán trực thuộc các ngân hàng thì cũng phải là 1 pháp nhân tách biệt để tránh lẫn lộn giữa vốn của công ty chứng khoán và ngân hàng liên quan. Do đó, Bộ Tài chính đã cân nhắc kỹ, không loại trừ các công ty chứng khoán, để đảm bảo công bằng với doanh nghiệp; ngoài ra chứng khoán là lĩnh vực có những rủi ro, dễ dẫn đến rủi ro hệ thống” - lãnh đạo Tổng cục Thuế cho biết.