Xu hướng độc thân tăng
Hiện nay, ngày càng nhiều người trẻ lựa chọn cuộc sống độc thân, không kết hôn, sinh con hay lựa chọn lối sống DINK (Double Income, No Kids - Hai thu nhập, không con cái) do bị tác động trực tiếp, gián tiếp bởi giá nhà. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (GSO), trong khoảng hơn 30 năm qua, xu hướng hôn nhân và mức sinh ở nước ta thay đổi rất lớn. Tuổi kết hôn tăng mạnh, tỷ lệ kết hôn giảm làm mức sinh giảm tới một nửa.
Theo thống kê, từ năm 1989 - 2023, trung bình độ tuổi kết hôn lần đầu của nam từ 24,4 và nữ là 23,2 đã tăng lên 29,3 tuổi với nam và 25,1 đối với nữ vào năm 2023. Tỉ lệ người độc thân cũng đang có xu hướng tăng nhanh, từ 6,23% năm 2004 lên 10,1% năm 2019. Xu hướng không muốn hoặc sinh con đang lan rộng trong các đô thị, nhất là những TP lớn như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Mức sinh cũng giảm rõ rệt, từ 3,8 con vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023. Trong giai đoạn 2013 - 2023, trung bình mỗi năm dân số Việt Nam chỉ tăng khoảng 1 triệu người.
Đáng chú ý, tại TP Hồ Chí Minh, số liệu thống kê từ báo cáo của GSO vào tháng 7 vừa qua cho thấy, độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu là 30,4 mức kỷ lục tại Việt Nam. Bên cạnh đó, lựa chọn lối sống DINK (Double Income, No Kids - Hai thu nhập, không con cái) cũng đang ngày càng trở nên phổ biến ở châu Á thời gian gần đây. Bởi bên cạnh các nguyên nhân chủ quan như mong muốn sống tự do, không ràng buộc... thì với ngân sách eo hẹp, các cặp vợ chồng này cảm thấy họ chỉ có thể trang trải ược một trong hai khoản: hoặc mua nhà hoặc sinh con. Theo tính toán của realtor.com, mua nhà sẽ chỉ tốn thêm khoảng 50% mỗi tháng so với việc nuôi con.
Nỗi lo về giá nhà
Một khảo sát nhanh trên fanpage VTV24 gần đây về lý do mong muốn kết hôn sau tuổi 30 cũng cho thấy, có đến 62% trong số khoảng 400.000 bạn trẻ tham gia khảo sát chọn kết hôn sau 30 vì vẫn còn những nỗi lo về cơm áo gạo tiền và áp lực về tạo dựng nơi ở.
“Khi giá nhà đang ngày càng tăng cao, kéo theo giá thuê nhà ở cũng tăng, gây áp lực đến chi phí sinh hoạt của người dân. Nhiều người trẻ có suy nghĩ phải mua được nhà trước khi kết hôn hoặc sinh con, nhưng do giá nhà đất hiện nay quá cao, không dễ để mua nên họ phải dành toàn bộ thời gian có thể làm việc lấy tiền mua nhà cho bằng được mà bỏ qua thời điểm “vàng” để lập gia đình, sinh con” – Phó Chủ tịch Hội môi giới BĐS Việt Nam Trần Văn Bình cho hay.
Cũng theo đại diện Hội môi giới BĐS Việt Nam, việc "ngại cưới, lười sinh" sẽ đẩy nhanh quá trình suy thoái dân số, gây thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ, lực lượng và năng suất lao động giảm sút, tạo gánh nặng an sinh xã hội. Nhất là các vấn đề về dân số già và chăm sóc người cao tuổi khi trong 3 thập niên tới, Việt Nam có hơn 30 triệu người cao tuổi và chiếm khoảng 25% dân số cả nước.
“Để giải quyết bài toán về nhà ở cho số đông người dân, bên cạnh việc tăng cung nhà ở xã hội tại đô thị, Nhà nước cần nghiên cứu các chính sách can thiệp phát triển nhà ở vừa túi tiền. Đồng thời, trên cơ sở thực thi hành lang pháp lý mới, cơ quan quản lý Nhà nước cần tiếp tục thực hiện công tác cải cách thủ tục hành chính, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quá trình phát triển dự án, giúp giá nhà hợp lý hơn. Phía doanh nghiệp cũng nên xây dựng chính sách về giá bán phù hợp với chi phí đầu tư” - Phó Chủ tịch Hội môi giới BĐS Việt Nam Trần Văn Bình
Đối với các nước phát triển trên thế giới, Chính phủ đã đưa ra hàng loạt các biện pháp khuyến khích người trẻ kết hôn, tăng tỷ lệ sinh sản. Trong đó, ngoài những chính sách về phúc lợi, phần lớn những biện pháp khuyến khích khác là trợ cấp bằng tiền mặt cho việc thuê, mua nhà. Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực đó, tỷ lệ kết hôn và sinh con ở các quốc gia nói trên vẫn cải thiện rất chậm.
Trong khi tại Việt Nam, các biện pháp khắc phục tình trạng thúc đẩy kết hôn trước 30 tuổi và khuyến khích sinh thể hiện vẫn rất chung chung, chắc chắn sẽ khó có tác dụng như mong đợi. Do đó, để khuyến khích kết hôn trước tuổi 30 và tăng mức sinh, trên cơ sở tận dụng kinh nghiệm của các quốc gia khác, Chính phủ cần triển khai quyết liệt những biện pháp hiện đã có và nghiên cứu, xây dựng những chính sách khuyến khích rõ ràng hơn như ưu tiên hỗ trợ mua nhà ở xã hội một lần đối với cặp vợ chồng đã sinh đủ hai con. Đặc biệt là giải pháp gốc rễ giải quyết bài toán về nhà ở vừa túi tiền.
