Ông Trump "tuyên chiến" với các băng đảng ma túy

Tuyên bố trên được đưa ra thông qua một bản ghi nhớ được Chính quyền Tổng thống Trump gửi tới các ủy ban quan trọng của Quốc hội Mỹ ngày 2/10. Bản ghi nhớ lập luận rằng, các băng đảng ma túy đã trở thành những nhóm vũ trang phi nhà nước, sở hữu khả năng tài chính, tổ chức tinh vi và lực lượng bán quân sự đủ để hoạt động mà không bị trừng phạt.

Tài liệu trên cũng nêu tên các băng đảng bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố trong thời gian gần đây, bao gồm 6 băng đảng từ Mexico, băng MS-13 từ El Salvador và băng Tren de Aragua từ Venezuela. Chúng bị cáo buộc gây ra cái chết của hàng chục nghìn công dân Mỹ mỗi năm thông qua việc buôn lậu ma túy, đặc biệt là fentanyl, và các hoạt động bạo lực xuyên biên giới.

"Các băng đảng này đã phát triển vũ trang hơn, được tổ chức tốt hơn và bạo lực hơn", bản ghi nhớ nêu rõ, đồng thời nhấn mạnh dù các quốc gia đồng minh đã nỗ lực chống lại chúng với tổn thất lớn về nhân mạng, các băng đảng vẫn duy trì nhiều cuộc tấn công liên tục trên khắp Tây Bán Cầu.

Dựa trên những yếu tố này, Tổng thống Trump đã xác định hành động của các băng đảng đủ đề cấu thành một cuộc tấn công vũ trang chống lại Mỹ, qua đó kích hoạt quyền hạn của ông với tư cách Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang để bảo vệ lợi ích quốc gia.

Bản ghi nhớ cũng nhắc đến cuộc tấn công ngày 15/9 của quân đội Mỹ nhằm vào một tàu biển bị tình báo nước này đánh giá liên quan đến một tổ chức khủng bố được chỉ định, và đang tham gia hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp. Vụ tấn công được cho là đã phá hủy con tàu cùng toàn bộ số ma túy buôn lậu, và làm thiệt mạng 3 “chiến binh bất hợp pháp”.

Trước đó, 2 cuộc không kích khác đầu tháng 9 đã giết chết tổng cộng 14 người trên các tàu xuất phát từ Venezuela, theo các quan chức quốc phòng Mỹ. Chính phủ Washington khẳng định các cuộc không kích là biện pháp tự vệ hợp pháp, phù hợp với luật xung đột vũ trang quốc tế, nhằm ngăn chặn "độc dược chết người" tràn vào bờ biển Mỹ. 

Phó thư ký báo chí Nhà Trắng Anna Kelly nhấn mạnh, những vụ tấn công trên là một phần trong cam kết lâu nay của Tổng thống Trump về việc triển khai quân đội Mỹ chống lại các băng đảng ma túy, với việc tăng cường sự hiện diện hải quân ở vùng biển Caribe và phê chuẩn một loạt các cuộc tấn công quân sự nhằm vào các tàu ma túy bị nghi ngờ xuất phát từ Venezuela. Hiện tại, Mỹ đã huy động tới 8 tàu chiến và hơn 5.000 thủy thủ cùng lính thủy đánh bộ tới vùng biển này, tạo nên mức độ sẵn sàng chiến đấu chưa từng thấy trong nhiều năm qua.

Tuy nhiên, bản ghi nhớ cũng vấp phải làn sóng chỉ trích từ các nhà lập pháp đảng Dân chủ cùng một số chuyên gia pháp lý. Họ cáo buộc chính quyền Tổng thống Trump đang vượt quá thẩm quyền khi sử dụng quân đội chống lại các băng đảng, đặc biệt sau những cuộc tấn công gần đây nhằm vào những tàu bị nghi ngờ vận chuyển ma túy trên vùng biển Caribe.

ĐỌC NGAY: Mỹ trục xuất gần 20 nghi phạm băng đảng về El Salvador

Thượng nghị sĩ Jack Reed, thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, gọi đây là "chiến tranh bí mật" chống lại những kẻ thù do ông Trump tự phong mà thiếu cơ sở pháp lý, bằng chứng hoặc nguồn tin tình báo đáng tin cậy. "Mọi người Mỹ nên lo ngại khi Tổng thống quyết định có thể tiến hành chiến tranh chống lại bất kỳ ai ông ta gọi là kẻ thù", ông Reed tuyên bố.

Các chuyên gia pháp lý cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc. Họ cho rằng việc tuyên bố xung đột vũ trang cho phép Chính phủ Mỹ sử dụng các quyền hạn thời chiến rộng rãi, bao gồm việc sử dụng vũ lực gây chết người, bắt giữ vô thời hạn mà không cần xét xử hay truy tố trước tòa.

"Những băng đảng ma túy không có hành vi "thù địch" (tiêu chuẩn để gây xung đột vũ trang theo mục đích pháp lý) chống lại Mỹ, vì việc bán một sản phẩm nguy hiểm khác với một cuộc tấn công vũ trang", Geoffrey S. Corn, chuyên gia luật chiến tranh, cựu cố vấn cao cấp của Lục quân Mỹ, lập luận. "Đây không còn là việc kéo giãn giới hạn, mà đã xé toạc nó".

Ngay trong nội bộ chính quyền Tổng thống Trump cũng tồn tại những hoài nghi. Một đánh giá tình báo được giải mật trước đó cho thấy băng Tren de Aragua, một trong những mục tiêu chính, chỉ là các “tế bào tổ chức lỏng lẻo” và “phi tập trung” đến mức khó có thể đáp ứng tiêu chuẩn cấu thành một nhóm vũ trang có tổ chức để có thể bị xem là "khủng bố".

Bên cạnh đó, sự tập trung mục tiêu vào các tàu biển từ Venezuela cũng gây ra nghi vấn khi phần lớn số ca tử vong do quá liều ma túy ở Mỹ xuất phát từ fentanyl, thứ chủ yếu được buôn lậu qua biên giới Mexico chứ không phải từ Nam Mỹ.

Bất chấp những tranh cãi, Lầu Năm Góc khẳng định họ đang thực thi nhiệm vụ quan trọng này theo đúng luật pháp trong nước và quốc tế, đồng thời đã cung cấp các thông báo cần thiết cho Quốc hội Mỹ. Song nhiều nhà lập pháp cho rằng, đây chỉ là nỗ lực "lấp đầy khoảng trống pháp lý" cho các hoạt động đã diễn ra.

Trong bối cảnh căng thẳng tại khu vực Caribe đang leo thang, giới quan sát lo ngại việc biến "cuộc chiến chống ma túy" từ ẩn dụ pháp lý thành xung đột vũ trang thực sự có thể dẫn đến những hậu quả khôn lường, từ leo thang ngoại giao đến những thách thức pháp lý tại Tòa án Tối cao Mỹ.