Kết nối vùng còn yếu
Theo báo cáo định hướng của đơn vị tư vấn tại hội thảo, Sơn Tây, Ba Vì, Phúc Thọ và Đan Phượng là 4 huyện, thị xã ngoại thành phía Tây trung tâm Thủ đô Hà Nội, được bao quanh bởi sông Hồng ở phía Bắc, sông Đà ở phía Tây, kết nối với trung tâm Hà Nội chủ yếu qua QL32.
Huyện Ba Vì có diện tích lớn nhất Thủ đô quy mô 42.180 ha. Huyện có hai con sông chảy qua là sông Đà, sông Hồng, có nguồn suối khoáng nóng độc đáo, có rừng quốc gia Ba Vì với cảnh quan thiên nhiên khác biệt và hệ liên hồ đặc trưng gồm hồ suối Hai, Mèo Gù, Cẩm Quỳ… Là vùng đất có nhiều di tích lịch sử, tâm linh như đền thờ Bác Hồ, đền Hạ Trung, Thượng,… Kinh tế chủ đạo của huyện Ba Vì là nông nghiệp, nhưng có sự chuyển dịch dần sang thương mại dịch vụ và công nghiệp xây dựng trong 3 năm gần đây.
Thị xã Sơn Tây là đô thị vệ tinh của Thủ đô Hà Nội, trong lịch sử là trung tâm của Văn hóa Xứ Đoài, trung tâm kinh tế, văn hoá, xã hội của khu vực phía Tây Bắc thủ đô Hà Nội. Là đô thị hình thành từ lâu đời, vùng đất đặc thù và đậm đặc bản sắc riêng về văn hóa, với nhiều di sản văn hóa phi vật thể và vật thể như (thành cổ Sơn Tây, đình, đền chùa, làng cổ Đường Lâm…).
Khu vực Sơn Tây có địa thế đẹp, nằm bên cạnh hồ Xuân Khanh, quỹ đất rộng lớn, địa hình gò đồi bán sơn địa rất thuận lợi để phát triển đô thị và hình thành khu đại học quy mô lớn. Môi trường tự nhiên của Sơn Tây rất thuận lợi cho việc nâng cao chất lượng sống và phát triển du lịch sinh thái. Quỹ đất rộng lớn, đất nông nghiệp năng suất thấp nên có nhiều tiềm năng phát triển đô thị.
Huyện Phúc Thọ có điều kiện thuận lợi trong thu hút được nhiều nguồn lực, nhất là kiến tạo không gian xanh đô thị theo hướng sinh thái khi Hà Nội đang đẩy mạnh quá trình chuyển dịch vùng lõi nội đô vốn đất chật người đông sang những trung tâm mới tại phía Tây. Ngoài phát triển giao thông đường bộ, do vị trí nằm dọc theo sông như sông Hồng, sông Đáy nên Phúc Thọ có điều kiện để phát triển giao thông thủy, khai thác nguồn nước mặt phát triển kinh tế, tạo cảnh quan sinh thái, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Huyện có địa hình tương đối bằng phẳng, tài nguyên đất khá đa dạng, song chủ yếu là đất phù sa, khí hậu thuận lợi cho phát triển nông nghiệp hàng hóa đa dạng, phát triển các trang trại tổng hợp, có thể hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung, quy mô lớn trên địa bàn cung cấp cho thị xã Sơn Tây, các đô thị khác trên địa bàn Hà Nội, hướng đến xuất khẩu.
Huyện Đan Phượng nằm ở phía Tây Thủ đô Hà Nội, mang nét đặc trưng của văn hóa xứ Đoài. Là khu vực phát triển mới của đô thị trung tâm, kết hợp cải tạo chỉnh trang cơ sở hạ tầng đô thị, nằm trong chuỗi đô thị phía Đông đường Vành đai 4. Là nơi tập trung nhiều làng nghề truyền thống lâu đời, các di tích lịch sử văn hóa nổi tiếng của tỉnh Hà Tây cũ; Là nơi có thể phát triển hoạt động du lịch sinh thái, thương mại, dịch vụ, thể dục thể thao dọc sông Hồng, sông Đà. Kinh tế chủ đạo của huyện Đan Phượng là thương mại dịch vụ và ngày càng gia tăng nhanh tỷ trọng do tốc độ đô thị hóa diễn ra nhanh trong 3 năm gần đây.
Bên cạnh phân tích hiện trạng, lợi thế đặc thù, đơn vị tư vấn cũng nêu ra những hạn chế đối với các địa phương. Đó là tính liên kết và kết nối vùng còn yếu, tập trung chủ yếu vào QL32. Các dự án có tính động lực, điểm nhấn thúc đẩy phát triển chung đã hoạch định nhiều nhưng chưa triển khai, chưa hình thành. Các dự án chậm triển khai, dự án treo theo mô hình khu ở dân cư làm ảnh hưởng tới mặt bằng phát triển. Tổ chức thực hiện quy hoạch và quản lý phát triển đô thị còn nhiều vấn đề. Nguồn lực đầu tư phát triển và chính sách phát triển chưa có đột phá.
Ba Vì – Sơn Tây sẽ trở thành vùng du lịch của Thủ đô
Từ phân tích lợi thế, tiềm năng và những tồn tại, hạn chế, đơn vị tư vấn đã nêu định hướng quy hoạch, phát triển các địa phương này trên quan điểm kế thừa Quy hoạch chung 1259, bên cạnh đó cũng đưa ra quan điểm quy hoạch với nhiều nét mới, đột phá.
Trong đó, đề xuất Ba Vì - Sơn Tây là vùng du lịch của Thủ đô (Sơn Tây là cửa ngõ – Ba Vì là trung tâm) là cực phát triển của Hà Nội và trung tâm du lịch mới vùng Bắc Bộ. Gia tăng liên kết vùng – đề xuất đường sắt đô thị kết nối tới đô thị vệ tinh Sơn Tây, và kết nối tới trung tâm du lịch huyện Ba Vì – đô thị Tản Viên Sơn. Khai thác hành lang kinh tế , đô thị, du lịch, nông nghiệp dọc tuyến sông Đà – sông Hồng.
Hình thành những trung tâm dịch vụ sản xuất nông nghiệp, cụm đổi mới hỗ trợ các vùng nông nghiệp nông thôn, tập trung chủ yếu tại Ba Vì, Phúc Thọ… Ba Vì, Sơn Tây, Phúc Thọ phát triển mô hình đô thị sinh thái, đô thị nghỉ dưỡng, đô thị nông nghiệp. Riêng Đan Phượng phát triển mô hình đô thị nén, TOD phía Đông Vành đai 4.
Trao đổi về nội dung định hướng được đơn vị tư vấn đề xuất tại hội thảo, lãnh đạo các sở ngành, chuyên gia và lãnh đạo 4 huyện, thị xã cho rằng, đánh giá hiện trạng, chỉ tiêu, định hướng nhiều lĩnh vực trên địa bàn các địa phương còn chưa cụ thể. Số liệu trong báo cáo chưa được cập nhật.
Do đó, đại diện lãnh đạo các sở, ngành, địa phương đề nghị đơn vị tư vấn cập nhật số liệu mới, đồng thời, khảo sát kỹ hiện trạng, nghiên cứu, bổ sung những nét đặc thù, thế mạnh, lợi thế phát triển của từng địa phương nhằm hoàn thiện phương án phát triển để tích hợp vào Quy hoạch Thủ đô.
Theo GS.TS Nguyễn Quang Ngọc - Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, nội dung định hướng tư vấn đưa ra cần phải làm thế nào đó để phát huy được bản sắc của văn hoá xứ Đoài trong tổng thể phát triển Thủ đô Hà Nội “văn hiến, văn minh, hiện đại”.
Điểm nghẽn của 4 địa phương hiện nay là kết nối giao thông, báo cáo tư vấn mới chỉ tập trung kết nối đường bộ, chưa quan tâm nhiều đến yếu tố kết nối từ đường vành đai, đường sông… Trong khi sông Hồng vẫn là trục phát triển chủ đạo của Thủ đô, sản sinh ra văn hoá. Do đó, tư vấn nên tính kỹ vị trí, vai trò của sông Hồng trong chức năng khu vực vùng lõi của văn hoá xứ Đoài này.
Chủ tịch UBND thị xã Sơn Tây Ngô Đình Ngũ cho rằng, một “điểm nghẽn” hết sức quan trọng mà đơn vị tư vấn cần đề cập đến, đó là vấn đề môi trường ở bãi rác Xuân Sơn và 3 sân golf của hồ Đồng Mô. Trong quy hoạch lần này, Sơn Tây mong muốn làm sống dậy dòng sông Tích, sông Hang chảy qua khu vực thị xã, cả cảnh quan tại hồ Đồng Mô, hồ Xuân Khanh,… đảm bảo môi trường.
Với việc xác định du lịch là ngành kinh tế mũi nhọn, thời gian vừa qua, thị xã Sơn Tây đã triển khai đồng bộ một số giải pháp để phát triển đô thị bền vững gắn với phát triển du lịch, trong đó chú trọng xây dựng các tour, tuyến tham quan tại những di tích nổi tiếng của Thị xã, như: Thành cổ, Đền Và, làng cổ Đường Lâm, chùa Khai Nguyên, đền Măng, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Khu du lịch Đồng Mô, các điểm nghỉ dưỡng sinh thái trên địa bàn.
Bên cạnh đó, Sơn Tây cũng xây dựng và đưa vào khai thác phố đi bộ với nhiều hoạt động phong phú, trở thành điểm đến mới hấp dẫn người dân và du khách. Do vậy, định hướng quy hoạch, Sơn Tây mong muốn bổ sung phát triển thêm về các không gian du lịch như hồ Đồng Mô, sông Hang, sông Tích; mở rộng tuyến phố đi bộ gắn với các thiết chế văn hoá; hệ thống giao thông bổ sung thêm các tuyến 414B, 417, Thành cổ Sơn Tây - Đền Và - Phùng Hưng - Ngô Quyền.
Sau khi lắng nghe báo cáo định hướng phát triển, trao đổi, góp ý của các chuyên gia, lãnh đạo 4 huyện, thị xã, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Hà Minh Hải đề nghị đơn vị tư vấn tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp; đồng thời có nghiên cứu bài học quốc tế để từ đó xây dựng phương án tích hợp vào Quy hoạch Thủ đô một cách hiệu quả, chất lượng.
Trong đó quan trọng nhất cần đánh giá đúng thực tiễn, “điểm nghẽn” về cơ chế, thể chế, tiêu chuẩn, quy chuẩn, thủ tục hành chính. Đặc biệt, lưu ý các sở ngành cần thay đổi tư duy, nhận thức, cách làm, phải cập nhật đầy đủ hiện trạng phát triển ngành tại các địa phương. Có như vậy mới đưa ra định hướng phát triển với tầm nhìn dài hạn, sáng tạo, đột phá.
Đối với các địa phương, Phó Chủ tịch UBND TP yêu cầu cần phối hợp chặt chẽ với đơn vị tư vấn, sở ngành, chuyên gia để thực hiện xây dựng những bước báo cáo lập Quy hoạch kịp thời gian theo quy định. Nội dung báo cáo cần có sự đánh giá kỹ hiện trạng, thực trạng, những vấn đề còn tồn tại cùng với việc nêu được tiềm năng, lợi thế. Từ đó có cái nhìn toàn diện, đưa ra được định hướng, mục tiêu phát triển có trọng tâm, trọng điểm; đồng thời đưa ra được danh mục dự án ưu tiên thực hiện theo quy hoạch.
Đối với đơn vị tư vấn và Sở TN&MT cần rà soát các vấn đề liên quan đến hệ thống bản đồ hiện trạng, và bản đồ cập nhật định hướng. Riêng với Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội cần thống nhất khung báo cáo, trong đó rõ nội dung từng lĩnh vực, sở ngành, quận huyện, từ đó có thể tích hợp vào quy hoạch đảm bảo khoa học, kịp tiến độ.
