Phát triển đô thị tổng thể, nâng cao giá trị của Thủ đô

Phát triển bền vững

Đầu những năm 2000, Hà Nội bước vào làn sóng đô thị hoá nhanh chóng, cùng với sự gia tăng dân số và tăng trưởng kinh tế kéo theo những thách thức ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống đô thị như ùn tắc giao thông nghiêm trọng, tai nạn giao thông.

Trong bối cảnh đó, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản Jica đã khởi động Chương trình Phát triển đô thị tổng thể Thủ đô Hà Nội (HAIDEP) như một dự án hợp tác kỹ thuật, hướng tới sự phát triển bền vững cho Thủ đô. Được công bố vào năm 2007, HAIDEP đã giới thiệu một cách tiếp cận mới, nhấn mạnh đến tính minh bạch và xây dựng sự đồng thuận trên cơ sở phân tích dữ liệu địa lý và thống kê, điều tra xã hội, tăng cường sự tham gia của người dân, tham vấn các bên liên quan và công khai kết quả.

HAIDEP là một bản quy hoạch phát triển đô thị toàn diện, đặt ra tầm nhìn tương lai cho Hà Nội trên nhiều lĩnh vực, bao gồm kinh tế - xã hội, giao thông, nước và môi trường sống.

Sau gần hai thập kỷ, những kết quả, và ý tường quy hoạch của HAIDEP vẫn tiếp tục được đánh giá cao, có ảnh hưởng lâu dài đến công tác quy hoạch đô thị cũng như phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông và cấp thoát nước. Trên thực tế, tầm nhìn và định hướng hướng phát triển trên cơ sở hạ tầng như HAIDEP đề xuất đã được từng bước triển khai thông qua các dự án hợp tác kỹ thuật, dự án vay ODA hay từ ngân sách của Hà Nội.

Tại hội thảo, trên nền tảng kết quả nghiên cứu của HAIDEP, định hướng kế thừa cho giai đoạn 2025 - 2035, các chuyên gia đánh giá, thảo luận về những thành tựu nổi bật của HAIDEP cũng như triển vọng, tương lai mong muốn nhằm tăng cường hợp tác, phát triển Thủ đô Hà Nội theo định hướng quy hoạch - kế thừa, phát triển và áp dụng thực tiễn HAIDEP tại các khu vực của thành phố có chung đặc điểm về không gian và đặt trong bối cảnh mới về quy mô phù hợp với tình hình mới.

Phát biểu tại hội thảo, ông Kobayashi Yosuke - Trưởng đại diện Văn phòng JICA tại Việt Nam nhấn mạnh, tại Hà Nội, JICA đã hợp tác làm việc với UBND TP nhằm thúc đẩy quá trình phát triển đô thị bền vững, thông minh và nâng cao năng lực quản lý đô thị. HAIDEP là một trong những hoạt động tiên phong cách đây 20 năm, đưa ra phương pháp tiếp cận mới, xây dựng và quy hoạch dựa trên cơ sở dữ liệu, sử dụng thông tin địa lý, phân tích dữ liệu thống kê, đưa tiếng nói người dân trong quá trình thực hiện…

Chương trình đã đưa ra tầm nhìn cho tương lai của Thành phố, tập trung vào các lĩnh vực như vận tải, nước và môi trường sống. Đồng thời, nâng cao giá trị về cảnh quan, thiên nhiên. Sau thời gian dài, kết quả từ dự án HAIDEP vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến phát triển hạ tầng và quy hoạch tại Hà Nội.

Nền tảng phát triển Thủ đô

Phó Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc Hà Nội Đào Minh Tâm cho biết, kết quả nghiên cứu HAIDEP từ năm 2007 đã được UBND TP Hà Nội, đơn vị phối hợp nghiên cứu tiếp nhận, bàn giao cho các đơn vị có liên quan để lồng ghép nghiên cứu, khai thác, kế thừa thực hiện "Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050".

“Sau gần 20 năm, có thể khẳng định rằng, phương pháp và ý tưởng chính của HAIDEP đã trở thành nền tảng cho chiến lược phát triển đô thị Hà Nội hiện nay. Sau khi hoàn thành, HAIDEP đã tạo ra một bước chuyển lớn trong tư duy quy hoạch của TP. Trong bối cảnh chúng ta chưa hình thành một bộ tiêu chí chuẩn mực và có thể đo lường được để đánh giá về thực trạng đô thị và nông thôn, từ năm 2007, HAIDEP đã nghiên cứu, tổng hợp các kinh nghiệm trên thế giới và Việt Nam, từ đó đúc rút ra các bài học kinh nghiệm, đề xuất giải quyết các vấn đề cụ thể trong phát triển bền vững Thủ đô Hà Nội” - ông Tâm nhấn mạnh.

Trong bồi cảnh hiện nay, Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đền năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, trong đó đã xác định các khu vực phát triển đô thị - nông thôn. Đồng thời, Trung ương và Thành phố đã hoàn thành sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, đã phân định rõ thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương...

Kết quả của hội thảo sẽ được báo cáo UBND TP Hà Nội để chỉ đạo, giao cho các sở, ban, ngành tiếp tục phát huy giá trị của nghiên cứu HAIDEP, hướng tới những hợp tác nghiên cứu sắp tới để có được các đề xuất mới, các giải pháp mới có tính khoa học và thực tiễn - phù hợp với các quy định pháp luật, các nghị quyết mới của Bộ Chính trị về định hướng quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị toàn quốc và Thủ đô Hà Nội.

Ông Lã Hồng Sơn – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Hà Nội chia sẻ: “HAIDEP đã tiếp cận một cách hiện đại, đặt nền móng cho phát triển quy hoạch Thủ đô. Chương trình đã thành công trong việc định hướng cho phát triển giao thông công cộng, đồng thời xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu, thúc đẩy phát triển đô thị bền vững, bảo vệ môi trường, trú trọng không gian công cộng”.

Theo ông Lã Hồng Sơn, Chương trình HAIDEP còn tạo ra bước chuyển lớn cho tư duy quy hoạch của Thành phố, mở ra hướng tiếp cận đa hướng với tầm nhìn xa về thể chế, môi trường và con người. Chương trình HAIDEP đúc rút các bài học từ thế giới để phát triển Thủ đô Hà Nội theo định hướng TOD. Đối với giao thông công cộng, HAIDEP đã đề xuất nhiều tuyến đường sắt đô thị đã được phê duyệt; chương trình ưu tiên cho xe buýt và phát triển giao thông công cộng.

Ông Lã Hồng Sơn đề Jica trong thời gian tới, tiếp tục đẩy mạnh và kế thừa, phát triển và áp dụng thực tiễn HAIDEP tại các khu vực của Thành phố đảm bảo phù hợp với Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, các nghị quyết của Bộ Chính trị về về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị toàn quốc và Thủ đô Hà Nội và Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065, với mục tiêu xây dựng Hà Nội "văn hiến - văn minh - hiện đại", là trung tâm động lực phát triển của vùng, kết nối toàn cầu với chất lượng cuộc sống cao. Cấu trúc phát triển là đô thị đa cực, đa trung tâm, kết nổi bằng các trục giao thông vành đai, hướng tâm.