Sự kiện do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp tổ chức chiều 6/1, dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), sự phối hợp của Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam.
Tại sự kiện, Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh, ngày 11/2/2020, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW “Về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, với mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia; cung cấp đầy đủ năng lượng ổn định phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.
Nghị Quyết cũng nhấn mạnh cần xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá để khuyến khích và thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các nguồn năng lượng tái tạo nhằm thay thế tối đa những nguồn năng lượng hoá thạch. Ưu tiên sử dụng năng lượng gió và mặt trời cho phát điện.
Phó Chủ tịch VCCI cũng cho biết, nhằm thực hiện những cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP 26 về mục tiêu đưa mức phát thải ròng về “0” đến năm 2050, Việt Nam đã đưa ra nhiều giải pháp để hiện thực hóa cam kết này, trong đó kế hoạch chuyển đổi năng lượng được ưu tiên thực hiện. Trong những năm qua nhờ các cơ chế khuyến khích của Đảng và Chính phủ cùng với sự vào cuộc tích của bộ, ngành, lĩnh vực năng lượng tái tạo có những bước phát triển tích cực.
Mặc dù vậy, ông Hoàng Quang Phòng cho rằng, đến thời điểm hiện tại các chính sách liên quan như Quy hoạch điện VIII chưa được ban hành khiến các nhà đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo gặp không ít khó khăn, lúng túng trong việc triển khai chiến lược cũng như những bước tiếp theo.
Diễn đàn thu hút sự tham dự từ các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, ngân hàng, các chuyên gia, nhà khoa học... Tại diễn đàn, các khách mời tập trung thảo luận về kế hoạch đầu tư, phát triển năng lượng tái tạo từ năm 2023 để đảm bảo an ninh năng lượng, giảm phát thải; các giải pháp thu hút vốn đầu tư, nhất là vốn ngoại; xã hội hóa hoạt động đầu tư hạ tầng truyền tải. Đồng thời, diễn đàn cũng đề xuất phương án cho các dự án chuyển tiếp, chính sách thúc đẩy thị trường năng lượng tái tạo bền vững...
Hiện tại, thị trường năng lượng tái tạo cho giai đoạn mới chưa có chính sách gối đầu thay cơ chế ưu đãi (giá FIT) đã hết hạn. Điện gió có đến 62 dự án tổng công suất 3.479MW, đã ký hợp đồng mua bán điện với EVN.
Tuy nhiên, do không kịp vận hành thương mại trước ngày 1/11/2021 nên gần một năm qua vẫn đang chờ giá bán điện mới. Các dự án điện mặt trời còn có 452,62MW công suất lắp đặt cũng đang chờ xác định giá bán điện mới. Với điện mặt trời mái nhà, gần 2 năm qua trôi qua, vẫn chưa có chính sách cụ thể cho nhà đầu tư thực hiện, mặc dù với các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam rất cần sử dụng năng lượng sạch để đáp ứng yêu cầu hội nhập.
Ngày 26/7/2022 Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 896/QĐ-TTg về “Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050”, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, đảm bảo tổng lượng phát thải khí nhà kính quốc gia giảm 43,5% so với kịch bản phát triển thông thường (BAU). Để thực hiện mục tiêu giảm phát thải, đối phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam sẽ thực hiện song song nhiều giải pháp, trong đó cần ưu tiên khai thác, sử dụng triệt để và hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo.
Trước nhu cầu cấp thiết của ngành năng lượng, Việt Nam sẽ thúc đẩy mạnh mẽ các giải pháp phát triển năng lượng sạch, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và các giải pháp công nghệ đột phá trong tương lai nhằm bảo đảm an ninh năng lượng. Trong đó mục tiêu đến năm 2030, tỷ lệ các nguồn năng lượng tái tạo bao gồm thủy điện, điện gió, điện mặt trời, sinh khối chiếm ít nhất 33% tổng sản lượng điện phát. Đến năm 2050, tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo chiếm ít nhất 55% trong tổng sản lượng điện phát.
Trong bối cảnh thực hiện chiến lược cắt giảm phát thải carbon, huy động nguồn lực, đổi mới công nghệ để chuyển dịch năng lượng, Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý để thu hút đầu tư, phát triển bền vững thị trường điện năng lượng tái tạo. Các doanh nghiệp mong muốn Chính phủ cần sớm có cơ chế mới cho dự án chuyển tiếp để huy động nguồn công suất năng lượng tái tạo đã đầu tư, đồng thời cũng cần có cơ chế ổn định cho việc đa dạng hoá nguồn vốn đầu tư phát triển các nguồn điện mới trong tương lai.
Cũng tại Diễn đàn, Ban tổ chức đã công bố và trao chứng nhận cho các Dự án Năng lượng tái tạo tiêu biểu năm 2022 được bình chọn. Điều kiện tham dự năm nay cụ thể: Dự án năng lượng tái tạo (gió, mặt trời, sinh khối, rác…) đã phát điện; Công suất nguồn điện sử dụng năng lượng tái tạo đến thời hạn cuối cùng nhận hồ sơ: Đối với các nhà máy điện gió, điện mặt trời từ 20MW trở lên; Đối với các dự án điện sinh khối, điện sử dụng chất thải sinh hoạt không giới hạn về quy mô... Ngoài ra, các dự án cũng phải đáp ứng tiêu chí: Quy mô dự án, tính độc đáo, giải pháp nâng cao hiệu quả, kế hoạch phát triển nguồn năng lượng tái tạo...
Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết, phát triển năng lượng tái tạo là xu thế tất yếu của thế giới. Như trong các báo cáo trước đã đề cập, trong 3 năm, chúng ta đã đạt được 26% công suất của hệ thống điện nước ta là năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời). Đây là sự thay đổi lớn của ngành năng lượng nhưng hiện đang phát sinh một số vướng mắc từ thực tế.
Chính vì vậy, cùng với các kiến nghị của nhà đầu tư về giải pháp thúc đẩy thị trường mua - bán năng lượng tái tạo, chính các doanh nghiệp sản xuất điện cũng nên “bắt tay” cùng EVN xây dựng cơ chế phụ trợ cho hệ thống. Trên thực tế, có một số thiết bị công nghệ mới cho ngành chưa có hành lang pháp lý để nhập khẩu hoặc tương lai xa hơn là sản xuất.
