CRS kinh điển gồm tam chứng cổ điển là đục nhân mắt, tim bẩm sinh và điếc. Tuy nhiên, bệnh cảnh của CRS ngày nay đã được mô tả rất phong phú, cả về lâm sàng và cận lâm sàng. Khi mẹ nhiễm virus rubella trong 3 tháng đầu thai kỳ, virus dễ dàng sang thai nhi và lan tỏa đến nhiều cơ quan, gây dị dạng nhiều tạng, nhiễm trùng mạn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ và là nguồn phát tán virus nhiều tháng.
Tổ chức Y tế Thế giới ước tính hàng năm có khoảng 238.000 trẻ sinh ra có CRS, phần lớn số này sống ở các nước đang phát triển. Tỷ lệ mắc CRS hàng năm là 0,6 - 2,2/1.000 trẻ đẻ sống. Tại Việt Nam, trong những tháng đầu năm 2011 rubella gây một dịch khá lớn tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Ước tính có hàng chục ngàn ca mắc với hàng ngàn trường hợp phụ nữ mang thai bị nhiễm rubella với hậu quả nặng nề đối với thai phụ (phá thai) và với trẻ sinh ra mắc CRS.
Trẻ bị mắc CRS thường bị các khuyết tật về mắt. Nếu ở mức độ nhẹ, trẻ khi sinh ra có thể bị nhãn cầu nhỏ, lác trong, rung giật nhãn cầu, sụp mi một mắt hoặc hai mắt. Mức độ trung bình, trẻ bị đục thuỷ tinh thể một bên, glôcôm bẩm sinh và lác mức độ trung bình. Mức độ nặng, có thể gây đục thuỷ tinh thể hai bên, glôcôm và lác nặng. Ngoài ra, còn có thể phát hiện trẻ có bệnh võng mạc rubella.
Rubella là bệnh do virus gây nên và cho tới nay vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Do vậy, phòng ngừa biến chứng vẫn là biện pháp chủ yếu. Tỷ lệ CRS có thể giảm xuống nếu phát hiện kịp thời các trường hợp phụ nữ có thai trong 16 tuần đầu mắc rubella và tư vấn, theo dõi các trường hợp này. Không cần tẩy trùng buồng bệnh hàng ngày vì virus rubella có sức đề kháng yếu ở ngoại cảnh.
Khi phát hiện trẻ có biểu hiện như có đốm trắng tại mắt, hay chảy nước mắt, lác, sụp mi hay rung giật nhãn cầu thì cần đưa trẻ đến khám ngay để có các phương án điều trị và tập luyện kịp thời. Để phòng bệnh, các bà mẹ trước khi mang thai cần tiêm phòng vắc xin phòng bệnh rubella.
Nếu phát hiện ca mắc nghi ngờ, biểu hiện điển hình như phát ban ở da sau khi sốt 1 - 2 ngày cần báo cáo cho cơ quan y tế địa phương để điều trị triệu chứng và cách ly bệnh nhân. Trẻ em không được đến trường và người lớn không được đến nơi làm việc trong vòng 7 ngày sau phát ban. Tránh để các trường hợp này tiếp xúc với phụ nữ có thai.
BS Trần Thu HàKhoa Mắt trẻ em, BV Mắt T.Ư
