Đó là nội dung thảo luận đáng chú ý của các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện ngành hàng tại tọa đàm trực tuyến với chủ đề: "Xuất khẩu thủy sản bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế - Nhìn lại một số trường hợp tiêu biểu" do Bộ Công Thương phối hợp với Hội Nông dân tổ chức ngày 28/12.
Thủy sản Việt Nam bị kiện nhiều nhất ở Mỹ
Những năm gần đây, Việt Nam luôn nằm trong top 3 nước xuất khẩu mặt hàng thủy sản trên toàn thế giới. Thông tin từ Bộ NN&PTNT, mặc dù trong bối cảnh phức tạp của dịch Covid-19, thủy sản vẫn giữ vững được vị thế của ngành với kim ngạch xuất khẩu năm 2021 ước đạt 8,89 tỷ USD, tăng 5,7% so với năm 2020.
Mỹ là thị trường xuất khẩu hàng đầu đối với mặt hàng thủy sản của Việt Nam. Đáng chú ý, cho đến nay, Mỹ là nước duy nhất điều tra PVTM đối với ngành thủy sản của Việt Nam, với 3 vụ việc bao gồm: Điều tra chống bán phá giá cá tra, basa năm 2002; điều tra chống bán phá giá tôm nước ấm năm 2003 và điều tra chống lẩn tránh thuế, chống bán phá giá với tôm của Công ty Minh Phú.
Phân tích về các vụ việc điều tra PVTM đối với mặt hàng thủy sản, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) Lê Triệu Dũng cho biết, Việt Nam đã trải qua 18 kỳ rà soát thuế chống bán phá giá đối với cá tra, basa và 16 kỳ rà soát chống bán phá giá đối với tôm nước ấm. Trong các lần rà soát, có những kỳ DN xuất khẩu cá tra và tôm của Việt Nam được hưởng mức thuế suất 0 - 1% nhưng cũng có lúc sản phẩm này của Việt Nam chịu mức thuế chống bán phá giá lên đến 15%, thậm chí đối với mặt hàng tôm lên đến 25,76%.
“Nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau trong các lần rà soát hầu hết liên quan đến những yếu tố như mức độ hợp tác của DN với cơ quan điều tra Mỹ; cách thức cơ quan điều tra Mỹ tiến hành trong kỳ rà soát đó. Trong mỗi lần rà soát Bộ Công Thương đều phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan như Bộ NN&PTNT, Bộ Ngoại giao, VASEP theo dõi chặt chẽ diễn biến, xây dựng phương án, hỗ trợ DN Việt Nam bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng” – ông Lê Triệu Dũng cho hay.
Thực tế cho thấy, với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nhanh chóng, mặt hàng thủy sản thường xuyên trở thành đối tượng của các vụ việc PVTM nước ngoài. Do đó, thời gian qua, Bộ Công Thương đã chủ động theo dõi số liệu xuất nhập khẩu sản phẩm tôm, cá, cập nhật quy định pháp luật về PVTM của nước sở tại không chỉ đối với thị trường Mỹ mà cả với các thị trường xuất khẩu khác để cung cấp thông tin liên quan và hỗ trợ hiệp hội, DN.
Đa dạng thị trường xuất khẩu
Theo chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy, để ứng phó với thách thức, rào cản của thị trường xuất khẩu trong lĩnh vực PVTM thì DN xuất khẩu thuỷ sản, VASEP, cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp. Cụ thể, tiếp tục theo dõi sát những diễn biến tại các thị trường xuất khẩu lớn, đặc biệt là Mỹ. Cùng với đó, phải phối hợp đoàn kết giữa các bên liên quan nhằm ứng phó hiệu quả đối với những biện pháp PVTM của nước ngoài. Đặc biệt là tập trung định hướng nâng cấp quản lý và phát triển ngành nguyên liệu để có thể khai thác hiệu quả các cam kết về hội nhập.
Hiện nay, trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, các ngành sản xuất của Việt Nam nói chung đều hướng tới việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu song song với bảo vệ hàng hóa xuất khẩu. Về vấn đề này, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) Nguyễn Hoài Nam cho rằng, đa dạng thị trường cũng là một trong những biện pháp hóa giải, hạn chế những biện pháp PVTM, trong đó có chống bán phá giá đối với các mặt hàng chủ lực của Việt Nam.
“Mỗi thị trường sẽ có những quy định khác nhau, có văn hóa tiêu dùng khác nhau, sẽ gặp đối tác cạnh tranh khác nhau. Do đó, để đa dạng hóa thị trường, các DN cần nâng cao năng lực, chất lượng sản phẩm, số lượng hàng hóa. Mặt khác, DN cần phải đầu tư về nguồn lực, đặc biệt các hệ thống quản lý chất lượng” – ông Nguyễn Hoài Nam lưu ý.
Đưa ra khuyến nghị nhằm giúp DN ứng phó hiệu quả với các vụ kiện PVTM, ông Lê Triệu Dũng thông tin, hiện nay, trong các kỳ rà soát chống bán phá giá đối với cá tra, basa và tôm, khối lượng thông tin cơ quan điều tra yêu cầu cung cấp là rất lớn, thời gian bị giới hạn. Vì vậy các DN sản xuất, xuất khẩu thủy sản cần tập trung nguồn lực, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, giấy tờ liên quan để phục vụ cho quá trình điều tra ngay từ thời điểm cơ quan điều tra thông tin về đợt rà soát. Theo đó, DN cần xây dựng hệ thống quản trị tiên tiến, hiện đại, lưu trữ hồ sơ đầy đủ, đáp ứng yêu cầu của nước xuất khẩu về truy xuất nguồn gốc, quy định về các biện pháp kiểm dịch động thực vật (SPS) đối với tôm, cá…
Bộ Công Thương tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành và hiệp hội liên quan để thực hiện nhiệm vụ kháng kiện, tiến hành trao đổi song phương với các cơ quan cùng cấp tại nước nhập khẩu, yêu cầu tuân thủ quy định của Tổ chức Kinh tế thế giới (WTO) khi áp dụng biện pháp PVTM để góp phần hỗ trợ cho DN Việt Nam khi ứng phó kịp thời với những vụ kiện ở nước ngoài, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho DN trong nước. Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại Lê Triệu Dũng |
