Quận Hoàn Kiếm: Khai mạc Lễ hội truyền thống Đền Bạch Mã
Lễ hội Đền Bạch Mã - trấn Đông Kinh thành Thăng Long
Dự lễ khai hội có Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn; Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND quận Hoàn Kiếm Vũ Đăng Định; Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long.
Đây là hoạt động văn hoá trọng tâm của quận Hoàn Kiếm, thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", tấm lòng thành kính với công đức của cha ông và tôn thờ thần Long Đỗ - tương truyền là vị thần đã có công trong việc xây dựng và bảo vệ kinh thành Thăng Long.
Từ sáng sớm, đội rước kiệu khởi hành từ đền Mã Mây đi qua các tuyến phố lớn để về đền Bạch Mã. Đi đầu là đội múa rồng, sư tử; tiếp đến là đội cờ, trống chiêng, sinh tiền, đánh bồng, bát âm; đội kiệu lễ vật và đội kiệu bát cống đền Bạch Mã với đầy đủ tàn, tán, lọng; đội tế nam quan; dâng hương nữ. Trong đoàn rước còn có mục đồng và mô hình trâu với kích thước bằng trâu thật để làm lễ tiến Xuân Ngưu.
Đặc biệt, trong đoàn rước còn mô phỏng Lễ tiến Xuân Ngưu - dâng Trâu mùa Xuân - một nghi thức quan trọng của Lễ hội đền Bạch Mã từ xa xưa, với hình ảnh mục đồng, mô hình trâu có kích thước bằng trâu thật, quan tri phủ và hai quan tri huyện thành Thăng Long, cùng các lính hầu.
Tiếp đó là 5 kiệu lễ vật gồm hương đăng, thanh bông hoa quả; kiệu long đình, kiệu võng và sau cùng là khối quần chúng gồm các cụ bô lão, cựu chiến binh, phụ nữ, thanh thiếu niên, học sinh, đại diện cho các tầng lớp nhân dân quận Hoàn Kiếm.
Tại lễ khai hội, bà Trần Thị Nga, Chủ tịch phường Hàng Buồm cho biết, đây là nơi thờ thần Long Đỗ, được xây dựng từ năm 865 đời nhà Đường. Năm 1010, Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư về Đại La, định đắp thành nhưng nhiều lần thành đắp lên đều bị đổ. Vua cho người đến đền Bạch Mã cầu khấn thần Long Đỗ thì thấy ngựa trắng từ trong đền đi ra, đi một vòng từ đông sang tây, đi đến đâu để lại dấu chân đến đó, rồi trở lại đền và biến mất. Vua sai người lần theo vết chân ngựa trắng lập đồ án xây thành, quả nhiên thành được xây xong và đứng vững. Thần Long Đỗ có công giúp Vua xây thành, Vua bèn cho sửa lại đền thờ và phong thần Long Đỗ là “Quốc đô Thăng Long thành hoàng đại vương”. Đền là một trong tứ trấn kinh thành Thăng Long xưa.
Lễ hội đền Bạch Mã gắn liền với lễ tiến Xuân Ngưu (lễ hội dâng trâu mùa xuân) của đất Thăng Long. Nghi lễ này có ý nghĩa là tống tiễn mùa đông và đón nhận mùa xuân. Nhưng trong thực tế sản xuất thì con trâu còn là "đầu cơ nghiệp", là sức kéo cơ bản trong nông nghiệp nên rước trâu còn có ý nghĩa khuyến nông. Như vậy lễ tiến Xuân Ngưu vào ngày lập xuân là một phong tục vừa có tính nghi thức cung đình lại vừa có tính tín ngưỡng dân gian của Kinh thành Thăng Long.
Đền Bạch Mã hiện còn lưu giữ 15 tấm bia đá quý hiếm. Năm 1986, Đền được xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia. Từ năm 2000 đến nay, thành phố Hà Nội, quận Hoàn Kiếm cùng sự đóng góp của nhân dân đã đầu tư tu bổ tôn tạo Đền với tổng kinh phí trên 15 tỷ đồng.
Ngày 18/1/2022, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 93/QĐ-TTg xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt đợt 12 cho 5 di tích trên cả nước, trong đó có Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Thăng Long tứ trấn, gồm đền Bạch Mã (quận Hoàn Kiếm), đền Voi Phục, đền Quán Thánh (quận Ba Đình) và đền Kim Liên (quận Đống Đa), TP Hà Nội.
Ngày 18/6/2022, quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) tổ chức Lễ rước theo nghi lễ truyền thống nhân dịp đón nhận bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt Thăng Long tứ trấn đền Bạch Mã.
