Nhiều cuộc đấu giá đã kịp dừng, hủy
Theo Bộ Tư pháp, trong năm 2021, Bộ đã có hơn 20 công văn đề nghị các Sở Tư pháp, người có tài sản và cơ quan chủ quản xem xét, xác minh, xử lý phản ánh, kiến nghị liên quan đến trình tự, thủ tục đấu giá tài sản và nhiều văn bản đề nghị người có tài sản, Sở Tư pháp các địa phương xem xét, làm rõ hành vi vi phạm. Từ đề nghị của Bộ Tư pháp, nhiều cuộc đấu giá do có hành vi vi phạm của tổ chức đấu giá tài sản đã kịp dừng, hủy như: Vụ đấu giá cây cao su ở Kon Tum; đấu giá quyền sử dụng đất tại TP Việt Trì (Phú Thọ); đấu giá quyền cho thuê bãi giữ xe ở thành phố Cần Thơ; đấu giá tài sản thanh lý của Công ty Điện lực tỉnh Quảng Ninh, Quảng Bình...
Thực tiễn thời gian qua cho thấy ở địa phương nào có sự quản lý, giám sát chặt chẽ của người có tài sản, sự vào cuộc, xử lý quyết liệt, kịp thời của các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan thì tình trạng thông đồng, dìm giá, gây thất thoát tài sản Nhà nước được hạn chế tối đa. Cụ thể như vụ đấu giá quyền sử dụng đất ở Thanh Hóa, sau 2 lần UBND tỉnh hủy kết quả đấu giá do phát hiện hành vi vi phạm và được tổ chức đấu giá lại thì giá bán đã tăng từ 438 tỷ đồng lên hơn 1.215 tỷ đồng. Hay trong vụ đấu giá tài sản của Vinashin (Quảng Ninh), hành vi đe dọa, chèn ép đã được người có tài sản ngăn chặn kịp thời, tài sản của Nhà nước không bị thất thoát.
Bên cạnh đó, tình trạng “cò”, đe dọa trong các vụ đấu giá đất ở Hà Nam cũng đã được cơ quan công an hỗ trợ và đảm bảo an ninh; vụ đấu giá đất tại thị trấn Đắk Mâm (huyện Krông Nô, Đắc Nông), vụ bán đấu giá tài sản của Công ty Cổ phần Dệt Long An và các vụ đấu giá đất tại Nghệ An... cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với các đối tượng có hành vi thông đồng, dìm giá, băng nhóm đe dọa người tham gia đấu giá...
Tình trạng thông đồng, dìm giá xảy ra khá tinh vi
Theo Bộ Tư pháp, Luật Đấu giá tài sản chỉ quy định về trình tự, thủ tục đấu giá do các tổ chức đấu giá tài sản thực hiện, trong khi các yếu tố tiên quyết quyết định thành công của cuộc đấu giá như thẩm định giá, xác định giá khởi điểm, phê duyệt phương án đấu giá, giám sát quá trình tổ chức thực hiện việc đấu giá, nộp tiền trúng đấu giá… chịu sự điều chỉnh của các luật chuyên ngành (Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công…), thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan Nhà nước khác nhau.
Do đó, tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, “thông đồng, dìm giá”, “cò mồi, đe dọa, cưỡng ép” xảy ra khá tinh vi, có xu hướng ngày càng phức tạp nên quá trình thanh tra, kiểm tra thông thường rất khó phát hiện, xử lý nếu không có sự vào cuộc của cơ quan công an với các biện pháp nghiệp vụ chuyên ngành (giám định chữ ký, ghi âm, điều tra).
Ngoài ra, việc tổ chức thi hành pháp luật, áp dụng pháp luật về hoạt động đấu giá tài sản còn chưa nghiêm; vai trò, trách nhiệm quản lý tài sản trong quá trình xử lý tài sản, nhất là đối với tài sản công của một số người có tài sản, cơ quan, tổ chức, địa phương chưa được quan tâm, nhận thức đúng và đầy đủ. Công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực đấu giá tài sản còn chưa thực hiện thường xuyên; việc xử lý các vi phạm trong hoạt động đấu giá đôi khi còn tình trạng nể nang, “nương tay”, tính răn đe chưa cao...
Quy định về hồ sơ năng lực, chứng minh tài chính và đặt cọc chặt chẽ
Nhằm nâng cao hiệu lực quản lý hoạt động đấu giá tài sản, Bộ Tư pháp sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn tiêu chí lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản, tạo cơ sở cho người có tài sản lựa chọn tổ chức đấu giá tài sản một cách công khai, khách quan, minh bạch, góp phần hạn chế tình trạng “sân sau”, tiêu cực. Cùng đó, tổ chức tổng kết 5 năm thi hành Luật Đấu giá tài sản và nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các hạn chế; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong hoạt động đấu giá tài sản, nhất là việc sửa đổi, bổ sung quy định về hình thức đấu giá trực tuyến; tiếp tục tăng cường và chú trọng chất lượng công tác kiểm tra, thanh tra tổ chức và hoạt động của các tổ chức đấu giá tài sản.
Trao đổi với báo Kinh tế & Đô thị, luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng Luật sư Kết Nối cho rằng, tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, tình trạng thông đồng, dìm giá, nâng giá khá nhức nhối, phổ biến trong đấu thầu, đấu giá tài sản. Để hạn chế tình trạng này, doanh nghiệp tham gia đấu thầu, đấu giá phải có doanh thu thể hiện trên báo cáo thuế tối thiểu tương ứng 20% giá trị đấu thầu, đấu giá. Giá trị tài sản/tiền mặt của công ty trên báo cáo kiểm toán lớn hơn hoặc bằng mức giá công bố tại thời điểm đấu giá/đấu thầu. Đồng thời, có năng lực triển khai dự án tương đương đã được nghiệm thu; năng lực tài chính đã triển khai dự án.
“Ngoài ra, các cơ quan nhà nước cần kiểm soát, kiểm tra kỹ hồ sơ đấu thầu, đấu giá; quy định tăng mức cọc và phạt cọc. Cần công bố thông tin rộng rãi đến các nhà thầu có năng lực các biện pháp đưa tin công khai, minh bạch và tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân có năng lực tham gia đấu thầu/đấu giá” - luật sư Nguyễn Ngọc Hùng nêu quan điểm.
