Quảng cáo rầm rộ xét nghiệm kháng thể Covid-19: Bộ Y tế chưa có qui định!

Trước tình trạng nhiều người dân đổ xô đi xét nghiệm kháng thể Covid-19, chuyên gia y tế khuyến cáo, người dân hãy bình tĩnh khi tiếp nhận thông tin, không nên vội vàng đi xét nghiệm kháng thể.

Những ngày qua, chị Tô Hoài An (phường Cổ Nhuế, quận Bắc Từ Liêm) cũng như nhiều người dân khác lo lắng việc chưa chắc chắn mình có kháng thể hay không. Khi chị An đọc thông tin trên mạng xã hội thấy nhiều người dù tiêm vaccine vẫn không sinh kháng thể phòng bệnh nên chị có ý định làm xét nghiệm kháng thể để biết thực sự thế nào.

Cùng tâm lý lo lắng như chị An, anh Nguyễn Văn Bùi (phường Mộ Lao, quận Hà Đông) chia sẻ: “Tôi đã hoàn thành 2 mũi tiêm vaccine. Thế nhưng, dịch bệnh diễn biến phức tạp cũng không thể chủ quan. Qua tìm hiểu, tôi thấy xét nghiệm kháng thể có vai trò quan trọng trong việc sàng lọc nguy cơ nhiễm bệnh, nó cũng là cách để những người đã tiêm vaccine Covid-19 có thể đánh giá được khả năng phòng bệnh của bản thân. Nên tôi quyết định sẽ làm dịch vụ xét nghiệm kháng thể Covid-19”.

Thực tế, xét nghiệm kháng thể khác hoàn toàn với xét nghiệm nhằm phát hiện virus. Đây là loại xét nghiệm huyết thanh nhằm xác định cơ thể đã có kháng thể chống lại virus hay không. Hiện nay, Bộ Y tế chưa quy định xét nghiệm kháng thể Covid-19 trên diện rộng, chỉ một số bệnh viện lớn thực hiện xét nghiệm này. Tuy nhiên, lợi dụng tâm lý của người dân sau tiêm vaccine, trên các trang mạng xã hội đã đưa ra dịch vụ xét nghiệm kháng thể Covid-19 với mức giá khác nhau.

Theo khảo sát, trên trang fanpage “Lấy Mẫu Xét Nghiệm Tại Nhà - Xét nghiệm Công Nghệ Cao DrLab.Home” giới thiệu, xét nghiệm kháng thể chống virus Covid-19 (giá chỉ 300.000 đồng). Còn dịch vụ xét nghiệm kháng thể Covid-19 tại Bệnh viện 199 Đà Nẵng là 298.000 đồng/mẫu.

Tại CarePlus Clinic Vietnam giới thiệu rõ: “Xét nghiệm định lượng kháng thể Covid-19” giúp xác định kháng thể kháng virus SARS-CoV-2 lưu hành trong máu. Nếu chưa từng tiếp xúc virus, cơ thể không sinh ra kháng thể thì kết quả xét nghiệm sẽ “M TÍNH”. Trong trường hợp cơ thể đã sinh ra kháng thể, kết quả xét nghiệm là một chỉ số (ví dụ 100 U/mL). Bác sĩ sẽ dựa vào kết quả kháng thể để đưa ra đánh giá mức chỉ số cao hay thấp, khuyến cáo phù hợp về việc bảo vệ sức khỏe cũng như phòng tránh nhiễm virus trong giai đoạn dịch Covid-19. Tại đây, giá xét nghiệm định lượng kháng thể ở phòng khám là 390.000 đồng. Xét nghiệm định lượng kháng thể tại nhà cho 1 người là 890.000 đồng. Xét nghiệm định lượng kháng thể cho 2 người tại nhà là 690.000 đồng/người. Xét nghiệm định lượng kháng thể cho 3 người tại nhà là 590.000 đồng/người.

Ngoài ra, để quảng cáo cho xét nghiệm kháng thể sau tiêm vaccine Covid-19, nhiều cơ sở còn công khai thông tin, trong 100 người sau tiêm đủ 2 mũi vaccine phòng Covid-19 có khoảng 5 - 20 người không sinh đủ kháng thể để phòng bệnh tạo tâm lý lo lắng cho người dân.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế chưa có quy định về việc sử dụng xét nghiệm kháng thể và cũng chưa có hướng dẫn cụ thể về phí dịch vụ xét nghiệm này. Phương pháp này áp dụng cho nhóm đối tượng được bác sĩ chỉ định hay có yêu cầu xét nghiệm khi chẩn đoán nghi ngờ mắc hoặc đã mắc Covid-19, kết quả sẽ hỗ trợ chẩn đoán xem cơ thể có kháng thể nhiều hay ít và qua đó biết được đáp ứng sinh kháng thể của người bệnh.

Liên quan đến vấn đề này, TS Phạm Quang Thái - Phó Trưởng Khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết, trên thế giới chưa có quốc gia nào khuyến cáo xét nghiệm định lượng kháng thể virus SARS-CoV-2 sau khi tiêm đủ 2 mũi vaccine. Bởi tiêm vaccine cộng đồng mà xét nghiệm kháng thể, chắc chắn sẽ dẫn đến việc so sánh giữa vaccine này với vaccine khác.

Về nguyên tắc, không một quốc gia nào đề xuất xét nghiệm kháng thể khi triển khai tiêm vaccine diện rộng, mà chỉ làm để phục vụ trong công tác nghiên cứu và điều trị để đưa ra chiến lược toàn diện hơn. Đến nay chưa xác định chuẩn trong xét nghiệm kháng thể, nồng độ nào coi là ngưỡng bảo vệ, nồng độ nào tối ưu, nồng độ nào thì sẽ nhiễm bệnh. Ngoài việc định lượng kháng thể nói chung, một xét nghiệm cao cấp hơn đánh giá kháng thể trung hòa mới phần nào đánh giá được khả năng bảo vệ khi phơi nhiễm với mầm bệnh.

Theo TS Phạm Quang Thái, mỗi loại vaccine có thể giúp tạo ra lượng kháng thể khác nhau, nhưng ngoài kích thích sinh kháng thể thì vaccine còn kích hoạt miễn dịch qua trung gian tế bào, nhìn kháng thể cao chưa chắc đã tốt hơn và ngược lại. Cần biết rằng có khoảng 50% người nhiễm SARS-CoV-2 không có kháng thể, hoặc không định lượng được kháng thể, nhưng người ta không nhiễm bệnh tiếp trong những lần phơi nhiễm tiếp theo. Do vậy, nếu xét nghiệm định lượng kháng thể để đánh giá khả năng một người đã đã được bảo vệ là chưa đủ căn cứ khoa học.

“Đây là lý do Bộ Y tế chưa có khuyến cáo xét nghiệm trên diện rộng. Hiện nay mới chỉ có xét nghiệm định lượng kháng thể virus SARS-CoV-2 cho công tác điều trị và nghiên cứu cộng đồng. Tại Việt Nam, mới có Bệnh viện Chợ Rẫy làm xét nghiệm định lượng kháng thể, nhưng là để giúp cho công tác tiên lượng điều trị. Người dân hãy bình tĩnh khi tiếp nhận thông tin, không nên vội vàng đi xét nghiệm kháng thể. Những người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine phòng Covid-19 vẫn phải tuân thủ quy định phòng, chống dịch Covid-19, thực hiện nghiêm quy định 5K” – TS Phạm Quang Thái khuyến cáo.

Đồng ý kiến với TS Phạm Quang Thái, Phó Giám đốc CDC Hà Nội Khổng Minh Tuấn cũng nêu thêm, nếu làm test nhanh kháng thể thì chỉ có giá trị định tính không định lượng được.

Theo các chuyên gia y tế, không phải phòng xét nghiệm dịch vụ nào cũng có đủ năng lực chuyên môn và máy móc thực hiện các dạng xét nghiệm kháng thể. Việc xét nghiệm kháng thể cũng không cần thiết bởi kháng thể không tồn tại vĩnh viễn mà mất dần theo thời gian. Việc hiểu sai xét nghiệm kháng thể Covid-19 trong máu có thể khiến mọi người coi thường các biện pháp phòng ngừa, đồng thời đưa ra kết luận không đúng về hiệu quả của vaccine. Điều này có thể ảnh hưởng đến việc từ chối tiêm chủng của những người khác, cuối cùng làm tăng khả năng lây lan dịch bệnh. Ngoài ra, các chuyên gia khuyến cáo, xét nghiệm kháng thể gây lãng phí và không cần thiết. Người dân nên thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khoẻ theo hướng dẫn của Bộ Y tế.