Đổi nhiều chủ đầu tư
Năm 2012, UBND tỉnh Quảng Ngãi có chủ trương đầu tư dự án đường Chu Văn An (đoạn từ Hùng Vương đến Hai Bà Trưng) và khu dân cư Nam Hai Bà Trưng với tổng mức đầu tư khoảng 320 tỷ đồng.
Hai dự án trên được thực hiện song song do tỉnh muốn làm Trung tâm hành chính bên sông Trà Khúc, nên cần quy hoạch khu dân cư Nam Hai Bà Trưng để phục vụ tái định cư và mở đường để giao thông thuận lợi, tạo quỹ đất.
Năm 2013, tỉnh giao TP Quảng Ngãi lập quy hoạch xây dựng 1/500 khu vực trên và thực hiện 2 dự án. Tuy nhiên, năm 2015, tỉnh lại giao Công ty TNHH MTV Đầu tư Xây dựng và Kinh doanh Dịch vụ Quảng Ngãi (QISC) làm chủ đầu tư.
Đến năm 2016, tỉnh phê duyệt quyết định đầu tư đường Chu Văn An nối dài và khu dân cư với tổng vốn hơn 300 tỷ đồng, dài 876m. 3 năm sau, Chủ tịch UBND tỉnh đồng ý cho chủ đầu tư tách dự án thành 2 phần.
Cụ thể, đoạn phía nam gần 500m và khu dân cư gần 1ha (đoạn từ đường Hùng Vương đến đường Ngô Sỹ Liên), tổng vốn gần 100 tỷ đồng do UBND TP Quảng Ngãi làm chủ đầu tư; đoạn phía bắc dài 376m và khu dân cư 6,7ha (đoạn từ đường Ngô Sỹ Liên đến đường Hai Bà Trưng) do QISC làm chủ đầu tư; tổng vốn hơn 220 tỷ đồng, từ nguồn vốn quỹ đất.
Tuy nhiên, do thiếu nguồn lực nên chủ đầu chưa xây dựng đoạn phía Nam. Đối với đoạn phía bắc, QISC cũng chỉ thực hiện được một phần công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Năm 2020, một lần nữa tỉnh Quảng Ngãi lại chuyển dự án cho TP Quảng Ngãi làm chủ đầu tư (thi công đoạn tuyến từ Ngô Sỹ Liên đến Hai Bà Trưng). Còn dự án khu dân cư Nam Hai Bà Trưng giao Sở Tài nguyên và Môi trường làm chủ đầu tư, sau đó lại giao về cho UBND TP Quảng Ngãi.
Đối với dự án đường, TP Quảng Ngãi chia dự án làm 10 gói thầu, trong đó có 2 gói thầu xây lắp. Đến cuối năm 2023, nhà thầu mới thi công mặt đường được khoảng 150m. Qua rà soát lại hồ sơ bồi thường, phát hiện có nhiều vướng mắc nên UBND TP Quảng Ngãi dừng triển khai dự án ngoài hiện trường.
Suốt thời gian dài, dự án trong tình trạng dang dở, người dân trong vùng dự án và người tham gia giao thông phải chịu cảnh nắng bụi, mưa bùn. Nhiều hộ gia đình trong diện di dời chưa được cấp đất tái định cư, chưa được bồi thường.
Do chỉ thi công được phần nhỏ nên đoạn đường Chu Văn An nối dài đã hoàn thành rộng 27m nhưng khi đi vào khu dân cư mặt đường chỉ còn 3m, tạo thành nút thắt cổ chai. Việc này đã hạn chế khả năng di chuyển từ cầu Thạch Bích (qua sông Trà Khúc) đến trung tâm TP Quảng Ngãi.
Lo lắng nguy cơ mất ATGT, người dân mua sắt về làm gác chắn ngăn không cho xe tải lớn lưu thông và gắn biển cảnh báo. Đồng thời mong mỏi các cơ quan ban ngành sớm tái khởi động, hoàn thành dự án vì đã chờ quá lâu.
"Đường này có chủ trương từ lúc cháu tôi còn nhỏ, giờ cháu đi học đại học mà làm chưa xong. Mùa nắng thì đầy bụi, mưa xuống lại ngập nước "- bà Nguyễn Thị Dự (một hộ dân sống gần dự án) bức xúc.
Theo UBND tỉnh Quảng Ngãi, mục tiêu của dự án đường Chu Văn An nối dài là để nối thông vùng lõi trung tâm TP Quảng Ngãi với khu vực bờ bắc sông Trà Khúc, đặc biệt phát huy hiệu quả công trình cầu Thạch Bích. Thế nhưng, sau gần 12 năm kể từ khi có chủ trương và 9 năm khởi động, đến nay dự án chưa hẹn ngày về đích.
Nguyên nhân dự án kéo dài là vướng bồi thường, giải phóng mặt bằng và một số nguyên nhân khác. Đến nay, dự án mới lập và phê duyệt 5 phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, chi trả tiền cho 56/90 hộ với giá trị hơn 23,5/33,7 tỷ đồng.
Nhiều hộ vướng mắc về hệ số hỗ trợ đất nông nghiệp, đơn giá nộp tiền sử dụng đất (quyết định giao đất không cùng thời điểm phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư)...
Hàng loạt sai phạm
Theo kết luận của Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi được ban hành vào tháng 3/2024, việc Chủ tịch UBND tỉnh chuyển giao từ UBND TP Quảng Ngãi sang cho Công ty QISC làm chủ đầu tư dự án khu dân cư phía Nam Hai Bà Trưng và dự án đường Chu Văn An (đoạn từ Hùng Vương đến Hai Bà Trưng) là không có cơ sở pháp lý, chưa đúng với chức năng, nhiệm vụ của Công ty.
Bởi lẽ, chiếu theo điều lệ tổ chức và hoạt động, không có quy định nào cho phép Công ty QISC được giao quản lý, sử dụng vốn thuộc ngân sách Nhà nước để đầu tư, xây dựng công trình, khu dân cư mà sau này Công ty sẽ quản lý, khai thác.
Việc QISC tự tổ chức thực hiện công tác lập phương án bồi thường nhưng chưa có kinh nghiệm, yếu về chuyên môn dẫn đến chậm trễ trong công tác bồi thường nên thực hiện không đúng tiến độ dự án, phải điều chỉnh tiến độ dự án.
Đồng thời, Công ty QISC làm chủ đầu tư từ năm 2015 đến năm 2020 không có năng lực điều hành thực hiện dự án; không có chuyên môn trong công tác lập phương án bồi thường, tái định cư để triển khai thực hiện dự án nên dẫn đến có nhiều sai phạm.
Đối với dự án phía Nam gần 500m và khu dân cư gần 1ha (đoạn từ đường Hùng Vương đến đường Ngô Sỹ Liên), kết quả kiểm tra thực tế hiện trường của đoàn thanh tra cho thấy, trước đây, QISC thực hiện công tác lập phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư không theo hình thức từng khu vực mà thực hiện theo hình thức rời rạc trong tổng khu vực quy hoạch.
Phần diện tích các hộ bị thu hồi đất đã nhận tiền bồi thường, chủ đầu tư cũng chưa nhận bàn giao mặt bằng. Toàn bộ diện tích này các hộ bị thu hồi đất đang quản lý, sử dụng.
Công ty QISC, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh, Ban Quản lý đầu tư xây dựng và phát triển quỹ đất TP Quảng Ngãi thiếu sự phối hợp, chưa quyết liệt trong triển khai thực hiện dự án dẫn đến dự án chưa hoàn thành.
Kết luận của Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi còn chỉ ra nhiều nguyên nhân khác khiến công trình chậm trễ như: dự án nằm trong đô thị, không xây dựng tái định cư riêng, nhưng quá trình thực hiện chủ đầu tư không phân định khu vực tái định cư tại chỗ, để tập trung xây dựng hạ tầng.
Đồng thời, sai phạm trong việc không thực hiện giao đất tái định cư cùng thời điểm thu hồi đất làm phát sinh những bất cập trong việc chấp hành pháp luật thuộc trách nhiệm của QISC và UBND TP Quảng Ngãi, đã để lại những hậu quả cả pháp lý và thực tiễn phải khắc phục trong thời gian đến cho 99 lô đất mà trước đây đã giao cho người dân trên bản đồ quy hoạch phân lô, chưa ban hành quyết định giao đất.
Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi đã đề nghị áp dụng biện pháp khắc phục sai phạm trong công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư để đảm bảo chính xác và tránh thất thoát ngân sách; đồng thời tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân liên quan.
Còn dự án khu dân cư Nam Hai Bà Trưng đến nay cũng mới chỉ lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đối với 7ha trên gần 11,5ha và chưa triển khai ngoài hiện trường vì phát hiện có sai phạm.
