Quảng Ngãi: từ giao dịch hợp pháp đến "trắng tay" khi mua đất

Một giao dịch bị “hành chính hóa” thành tranh chấp

Ngày 26/1/2021, ông Trần Chí Linh ký hợp đồng nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với thửa đất số 1141, tờ bản đồ số 14, tại thôn Tây, xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn, Quảng Ngãi từ vợ chồng ông Lê Tấn Lý và bà Nguyễn Thị Thiện. Hợp đồng được lập tại Văn phòng Công chứng Nguyễn Thiện Thái, có đầy đủ chữ ký, con dấu, được công chứng theo đúng trình tự quy định của pháp luật.

Sau khi hoàn tất giao dịch, ông Linh nộp hồ sơ đăng ký biến động tại Văn phòng Đăng ký đất đai - Chi nhánh huyện Lý Sơn. Theo quy định tại Điều 61 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, thời hạn giải quyết thủ tục này tối đa là 25 ngày làm việc.

Tuy nhiên, hồ sơ của ông Linh không những không được xử lý đúng hạn mà bị trì hoãn kéo dài hơn 5 tháng. Sau đó, ông nhận được thông báo trả lại hồ sơ với lý do “chưa đủ điều kiện giải quyết” mà không kèm theo bất kỳ căn cứ pháp lý cụ thể nào.

Văn phòng Đăng ký đất đai - Chi nhánh huyện Lý Sơn viện dẫn lý do là “có đơn yêu cầu tạm dừng giao dịch” từ một số cá nhân không liên quan trực tiếp. Song, theo khoản 1 Điều 11a Thông tư 24/2014/TT-BTNMT (sửa đổi bởi Thông tư 33/2017/TT-BTNMT), đây không phải là căn cứ hợp pháp để từ chối giải quyết hồ sơ đăng ký biến động quyền sử dụng đất.

Để làm rõ tình trạng pháp lý của thửa đất, Văn phòng Đăng ký đất đai đã có công văn gửi TAND huyện Lý Sơn và Chi cục Thi hành án dân sự huyện Lý Sơn để xác minh. Câu trả lời từ cả hai cơ quan đều thống nhất: thửa đất số 1141 không thuộc diện bị kê biên, không đang có tranh chấp và không thuộc diện phải thi hành án (theo Công văn số 30/CV-TA ngày 18/5/2021 của TAND huyện Lý Sơn, Công văn số 69/CCTHADS ngày 25/5/2021 của Chi cục Thi hành án dân sự huyện Lý Sơn). Dù vậy, thay vì tiến hành cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người mua, Văn phòng Đăng ký đất đai - Chi nhánh huyện Lý Sơn vẫn tiếp tục trì hoãn, không thực hiện.

Ngày 22/9/2021, một diễn biến bất ngờ xảy ra: Chi cục Thi hành án dân sự huyện Lý Sơn ban hành quyết định cưỡng chế kê biên thửa đất 1141 cùng căn nhà trên đất. Điều đáng nói là, chỉ vài ngày trước đó, chính đơn vị này đã xác minh rằng vợ chồng ông Lý - bà Thiện không sở hữu ngôi nhà.

Theo xác nhận của UBND huyện Lý Sơn tại Công văn số 3052/UBND ngày 1/8/2024, ngôi nhà được Nguyễn Văn Hải (em ruột bà Thiện) xây dựng từ năm 2013, sử dụng làm kho chứa gas, không liên quan đến nghĩa vụ thi hành án của bên bán đất. Tuy nhiên, tài sản vẫn bị kê biên và đưa ra bán đấu giá dựa trên một biên bản có dấu hiệu bất thường khi chỉ có chữ ký của bà Thiện mà thiếu ông Lý - người đồng sở hữu quyền sử dụng đất.

Trong khi đó, theo khoản 2 Điều 75 Luật Thi hành án dân sự 2008, nếu có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm trốn tránh nghĩa vụ, Chấp hành viên phải thông báo để người được thi hành án yêu cầu tòa án tuyên bố giao dịch vô hiệu. Thế nhưng, không có bất kỳ thủ tục khởi kiện nào được thực hiện.

Ngày 28/10/2023, Văn phòng Công chứng T.T tiếp tục công chứng hợp đồng bán đấu giá giữa Chi cục Thi hành án và ông Võ Thạch - người mua trúng đấu giá - trên chính thửa đất mà ông Trần Chí Linh đã nhận chuyển nhượng hợp pháp trước đó. Hợp đồng chuyển nhượng của ông Linh vẫn đang còn hiệu lực, chưa hề bị tuyên vô hiệu. Việc công chứng song song hai giao dịch trên cùng một thửa đất là hành vi vi phạm khoản 6 Điều 40 Luật Công chứng 2014, tiềm ẩn nguy cơ tranh chấp và đặt người mua hợp pháp vào tình thế rủi ro.

Nỗi bức xúc của người dân và hệ lụy từ sự tắc trách

Từ một công dân chấp hành nghiêm pháp luật, ông Trần Chí Linh bị phủ nhận quyền lợi, dù toàn bộ giao dịch đã được thực hiện minh bạch, công chứng hợp pháp và thanh toán đầy đủ. Bên cạnh đó, số tiền ông Linh trả để mua đất đã được vợ chồng ông Lý, bà Thiện sử dụng để trả nợ ngân hàng - điều này được xác minh qua các chứng từ chuyển khoản đầy đủ và rõ ràng.

Thế nhưng, ông Linh lại bị quy kết là người “giúp sức trốn tránh nghĩa vụ thi hành án” - một nhận định thiếu cơ sở, không dựa trên bất kỳ bản án hay phán quyết nào.

Trong 4 năm qua, ông Trần Chí Linh đã nhiều lần gửi đơn kiến nghị, kêu cứu đến các cơ quan Trung ương và địa phương mong được xem xét lại vụ việc một cách công tâm và thấu đáo. 

“Tôi mua đất thật, trả tiền thật, làm đúng pháp luật, nhưng lại bị xem như người trốn tránh nghĩa vụ thay cho người khác. Tôi chỉ mong pháp luật bảo vệ người làm đúng”- ông Linh chia sẻ.

Theo nhận định của một số luật sư, đây là một giao dịch dân sự hợp pháp, góp phần giúp ngân hàng thu hồi nợ xấu và không có dấu hiệu giả tạo. Việc gán cho ông Linh vai trò “giúp sức tẩu tán tài sản” là thiếu căn cứ pháp lý,.

Thiết nghĩ các cơ quan có thẩm quyền cần vào cuộc xem xét lại vụ việc một cách toàn diện, khách quan, đúng pháp luật.