Quốc hội khóa XV: Dấu ấn lập pháp, giám sát và đổi mới tư duy phát triển

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động của Quốc hội

Phát biểu thảo luận tổ, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho rằng, Quốc hội khóa XV là một nhiệm kỳ đặc biệt, diễn ra trong bối cảnh đất nước đối mặt với nhiều biến động chưa từng có tiền lệ, song đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, để lại nhiều dấu ấn sâu sắc trong hoạt động lập pháp, giám sát và đổi mới phương thức làm việc.

Theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, hoạt động lập pháp trong nhiệm kỳ này là một trong những điểm sáng nhất. Đến ngày 15/10/2025, Quốc hội đã hoàn thành 153/156 nhiệm vụ lập pháp, đạt tỷ lệ 98,08%, đồng thời thông qua thêm 52 nhiệm vụ phát sinh, nâng tổng số lên 205 nhiệm vụ, vượt 33% so với định hướng ban đầu.

“Đây là con số thể hiện nỗ lực phi thường và tinh thần trách nhiệm rất cao của Quốc hội trong việc xây dựng hệ thống pháp luật. Nhiều luật, nghị quyết được ban hành trong thời gian ngắn nhưng vẫn bảo đảm chất lượng và tính khả thi cao” - đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí dẫn ví dụ về Luật Bảo hiểm y tế (sửa đổi) – một dự án luật không có trong chương trình ban đầu nhưng đã được bổ sung kịp thời để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. “Chính sự chủ động, linh hoạt và dám làm đã giúp Quốc hội khóa XV kịp thời thể chế hóa chủ trương, chính sách mới, giải quyết các vấn đề phát sinh trong đời sống” - đại biểu Nguyễn Anh Trí thông tin.

Tuy nhiên, đại biểu cũng lưu ý rằng một số luật vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống do công tác phổ biến, hướng dẫn còn hạn chế. Ông kiến nghị cần có chuyên mục định kỳ phổ biến pháp luật trên các phương tiện truyền thông.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số là điểm nhấn đáng ghi nhận trong nhiệm kỳ này. Từ việc giảm tải tài liệu giấy đến triển khai các hệ thống làm việc trực tuyến, mọi hoạt động của đại biểu trở nên gọn nhẹ, hiệu quả và cập nhật hơn.

“Tôi nhớ ở khóa XIV, sau mỗi kỳ họp là mang về cả thùng tài liệu để lưu trữ. Còn bây giờ, nhờ chuyển đổi số, mọi thứ đã được số hóa, tiện lợi và khoa học hơn rất nhiều. Việc Quốc hội chủ động tiên phong trong ứng dụng công nghệ số là hướng đi đúng đắn và cần tiếp tục đẩy mạnh trong thời gian tới. Nếu hoàn thiện hơn nữa, chuyển đổi số sẽ giúp hoạt động nghị trường ngày càng hiện đại, minh bạch và hiệu quả hơn” - ông nói.

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan đánh giá, Quốc hội hoàn thành và vượt kế hoạch đề ra với nhiều luật, nghị quyết có tính nền tảng, thể hiện tinh thần “lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm”. Hoạt động giám sát và chất vấn được đổi mới mạnh mẽ, đi vào thực chất; cơ chế giám sát lại và việc lấy phiếu tín nhiệm thể hiện rõ tinh thần dân chủ, công khai và trách nhiệm.

Công tác đối ngoại của Quốc hội cũng được đại biểu đánh giá cao khi góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam, khẳng định hình ảnh Quốc hội chủ động, hội nhập và trách nhiệm trên trường quốc tế.

Về nội dung chuyển đổi số trong hoạt động của Quốc hội, đại biểu cho rằng cần nêu rõ hơn những minh chứng cụ thể như số lượng văn bản được xử lý trên môi trường điện tử, số phiên họp trực tuyến, mức độ người dân tiếp cận thông tin công khai... nhằm thể hiện rõ hình ảnh một “Quốc hội số”, hướng tới nền quản trị hiện đại, minh bạch, gần dân.

Đánh giá sâu hơn các chính sách an sinh, y tế 

Góp ý tại phiên thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Trần Thị Nhị Hà đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ trong bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, song đề nghị báo cáo cần phân tích sâu hơn về hiệu quả thực tế, đồng thời làm rõ những vướng mắc trong triển khai nghị quyết, chính sách y tế và phân cấp quản lý tại địa phương.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho biết, trong nhiệm kỳ vừa qua, lĩnh vực an sinh xã hội, y tế, giáo dục, văn hóa – xã hội đạt nhiều kết quả nổi bật, tạo niềm tin lớn trong Nhân dân đối với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước và Chính phủ. Tuy nhiên, phần nội dung báo cáo của Chính phủ còn thiên về liệt kê kết quả, chưa có phân tích sâu về thực tiễn và tác động chính sách.

Đại biểu nhấn mạnh, qua công tác giám sát ý kiến, kiến nghị của cử tri do Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội thực hiện, các lĩnh vực như y tế, giáo dục, thông tin – truyền thông, văn hóa – xã hội nhận được nhiều phản ánh, tương đương với các vấn đề “nóng” như đất đai, đô thị. “Đây là những lĩnh vực mà người dân còn nhiều băn khoăn, đòi hỏi sự giám sát thường xuyên, sâu sát hơn nữa của các cơ quan chức năng” - bà nói.

Về chỉ tiêu phát triển xã hội, nhiều chỉ số sức khỏe của Việt Nam đã vượt các quốc gia có mức phát triển tương đồng, song đại biểu cho rằng, cần có chiến lược dài hạn về an sinh xã hội, đặc biệt trong lĩnh vực y tế.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho biết, Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị đã thể hiện quan điểm đúng đắn trong định hướng phát triển hệ thống y tế. Tuy nhiên, việc thể chế hóa và tổ chức thực hiện cần cụ thể hơn qua các nghị quyết của Quốc hội, cũng như chỉ đạo của Chính phủ và bộ, ngành liên quan.

Đề cập đến việc thực hiện Nghị quyết 99 của Quốc hội về giải quyết các tồn đọng sau đại dịch Covid-19, đại biểu cho rằng tiến độ hiện nay còn chậm. Theo kế hoạch, nghị quyết phải hoàn thành trong Kỳ họp thứ 7, nhưng đến nay – Kỳ họp thứ 10 – vẫn chưa có báo cáo hoàn chỉnh của Chính phủ. “Đây là nội dung còn khó khăn tại nhiều địa phương và bộ, ngành. Chính phủ cần có đánh giá sâu sắc hơn để rút kinh nghiệm, bảo đảm chủ động ứng phó với các tình huống khẩn cấp trong tương lai” - đại biểu nhấn mạnh.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Trần Thị Nhị Hà cũng cho rằng cần làm rõ nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ trong việc triển khai nghị quyết, tránh tình trạng chồng chéo hoặc kéo dài tiến độ.

Đề cập đến việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho biết, việc tổ chức trạm y tế xã chưa thống nhất giữa các địa phương: một số nơi trực thuộc UBND xã, phường; nơi khác lại trực thuộc Sở Y tế. “Cần có hướng dẫn pháp luật cụ thể về chức năng, tổ chức bộ máy để các địa phương thực hiện thống nhất, tránh lúng túng trong vận hành” - bà đề nghị.

Theo đại biểu Trần Thị Nhị Hà, việc phân cấp cần được cân nhắc theo đặc thù từng địa phương, nhất là Hà Nội – nơi tập trung nhiều bệnh viện bộ, ngành và cơ sở y tế lớn nhất cả nước. Việc giao toàn bộ thẩm quyền cấp phép hành nghề, quản lý y dược tư nhân, an toàn thực phẩm… cho địa phương có thể tạo áp lực lớn, cần được tính toán kỹ lưỡng.

Đại biểu bày tỏ kỳ vọng hai dự án luật mới là Luật Phòng bệnh và Luật Dân số sắp được trình Quốc hội sẽ góp phần tháo gỡ các vướng mắc thực tiễn trong lĩnh vực y tế, đồng thời đề nghị báo cáo của Chính phủ cần có phần đánh giá thực tiễn rõ hơn, để quá trình xây dựng luật có cơ sở khoa học và phản ánh đúng đời sống xã hội.

Tập trung đầu tư cho đổi mới sáng tạo và cơ cấu lại nguồn nhân lực

Phát biểu tại phiên thảo luận tổ, đại biểu Quốc hội Lê Quân cho rằng, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã đạt nhiều kết quả nổi bật trên các lĩnh vực: hoàn thiện thể chế, phát triển nguồn nhân lực và đầu tư hạ tầng, tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn phát triển tiếp theo của đất nước.

Theo đại biểu Lê Quân, nhiệm kỳ vừa qua, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế đạt được nhiều đổi mới quan trọng, đặc biệt là trong giai đoạn cuối nhiệm kỳ, khi tư duy và định hình thể chế phát triển ngày càng rõ nét. Kỳ họp thứ 10 – kỳ họp chính thức cuối cùng của Quốc hội khóa XV – có ý nghĩa đặc biệt, khi sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật nhằm đảm bảo hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất cho giai đoạn phát triển sắp tới.

Đại biểu Lê Quân cũng chỉ ra hai vấn đề lớn cần được quan tâm trong giai đoạn tới. Thứ nhất, về đổi mới sáng tạo, Việt Nam đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, nhưng thực tế triển khai còn nhiều hạn chế.

“Từ thực tiễn của các trường đại học và viện nghiên cứu, chúng tôi nhận thấy cần có quỹ quốc gia hỗ trợ nghiên cứu, khuyến khích các nhà khoa học và khu vực tư nhân đầu tư cho phát minh, sáng chế. Khi có được nền tảng sở hữu trí tuệ mạnh, thị trường khoa học – công nghệ mới có thể phát triển thực chất” - đại biểu Lê Quân nêu rõ.

Ông cũng cho rằng cần có cơ chế tài chính linh hoạt hơn để đẩy nhanh giải ngân cho các đề tài, dự án khoa học, tạo điều kiện để nhà khoa học tiếp cận nguồn lực thuận lợi, giảm khâu trung gian và thời gian chờ ngân sách.

Thứ hai, về phát triển nguồn nhân lực, Việt Nam đang có lợi thế dân số vàng nhưng cơ cấu nhân lực chưa thực sự hợp lý. Theo thống kê, hơn 70% lao động hiện nay chưa có chứng chỉ hay bằng cấp nghề nghiệp, trong khi nhu cầu nhân lực kỹ năng cao cho nền kinh tế hiện đại ngày càng lớn.

“Nếu không có chính sách đào tạo nghề, bồi dưỡng kỹ năng phù hợp, 10 năm tới chúng ta có thể đối mặt với tình trạng hàng triệu lao động trung niên phải đào tạo lại, gây áp lực lớn cho thị trường lao động và an sinh xã hội” - đại biểu Lê Quân nhấn mạnh.

Đại biểu Lê Quân cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục triển khai đồng bộ các nghị quyết về khoa học, công nghệ, giáo dục – đào tạo, trong đó tập trung vào hai trọng tâm: (1) Tăng đầu tư cho nghiên cứu, ứng dụng, sở hữu trí tuệ và phát minh sáng chế để tạo nền tảng cho quốc gia đổi mới sáng tạo; (2) Cơ cấu lại nguồn nhân lực, phát triển mạnh hệ thống đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong trung và dài hạn.

Trích dẫn

Trích dẫn 1

Khắc phục tình trạng quá tải án

Góp ý vào Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Tòa án Nhân dân tối cao, Viện kiểm sát Nhân dân tối cao, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Chính cho rằng, thời gian qua, số lượng các vụ án tăng nhanh trên hầu hết các lĩnh vực khiến hệ thống tư pháp chịu áp lực lớn. Đại biểu đề nghị cần có giải pháp về biên chế, thể chế và quy trình tố tụng để nâng cao chất lượng xét xử, hạn chế tình trạng án bị hủy, sửa và khắc phục các vướng mắc trong giải quyết khiếu nại, tố cáo.

“Do khối lượng công việc tăng nhanh, việc đầu tư thời gian nghiên cứu hồ sơ bị hạn chế, dẫn đến tình trạng án bị hủy, sửa vẫn còn xảy ra. Đây là một trong những nguyên nhân khách quan có thể dẫn đến sai sót hoặc oan sai” - đại biểu phân tích.

Theo số liệu thống kê, hằng năm vẫn có các trường hợp phải bồi thường nhà nước do oan sai. Cụ thể, trong năm qua, Tòa án đã thụ lý 8 yêu cầu bồi thường, giải quyết xong toàn bộ và chi trả hơn 14,6 tỷ đồng cho 11 trường hợp. Tuy số vụ không nhiều nhưng vẫn cần được xem xét kỹ lưỡng nguyên nhân – là khách quan hay chủ quan – để có giải pháp khắc phục.