Kinhtedothi- Trong nhiệm kỳ khóa XV, Quốc hội đã có nhiều điểm sáng trong hoạt động; đã phát huy mạnh mẽ vai trò cơ quan lập pháp trong hoàn thiện thể chế, pháp luật kiến tạo sự phát triển; đồng hành cùng Chính phủ kịp thời tháo gỡ những điểm nghẽn về thể chế.

Lập pháp - “đột phá của đột phá”

Nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là giai đoạn đặc biệt, hoạt động trong bối cảnh dịch bệnh toàn cầu, thiên tai, biến đổi khí hậu, tình hình chính trị - kinh tế thế giới biến động phức tạp. Khối lượng công việc tăng cao, nhiều vấn đề mới, chưa có tiền lệ. Trước khó khăn đó, Quốc hội  Quốc hội khóa XV đã có nhiều đổi mới, khẳng định vai trò là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất, cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân; thực hiện tốt chức năng lập hiến, lập pháp, giám sát tối cao và quyết định vấn đề quan trọng của đất nước, cũng như các hoạt động ngoại giao nghị viện, để lại nhiều dấu ấn nổi bật.

Nhìn lại chặng đường gần 5 năm để thấy rõ hơn việc tháo gỡ điểm nghẽn thể chế là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt được Quốc hội đặc biệt quan tâm. Hoạt động lập pháp có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy, quy trình xây dựng, thể hiện sự chủ động, sáng tạo, tích cực, chuẩn bị từ sớm từ xa. Một dấu ấn rất đặc biệt, đó là lần đầu tiên, Quốc hội trình Bộ Chính trị xem xét, thông qua định hướng Chương trình xây dựng pháp luật cho cả nhiệm kỳ. Qua đó, giúp cho công tác rà soát văn bản quy phạm pháp luật được tích cực triển khai, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật. Nhiều cơ chế chính sách đặc thù đã được ban hành để kịp thời tháo gỡ khó khăn phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước; nhờ đó, đã tạo đà cho kinh tế - xã hội nước ta phát triển với nhiều điểm sáng rất đáng ghi nhận.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV để lại 9 dấu ấn nổi bật: một là, Quốc hội phát huy mạnh mẽ vai trò trong hoàn thiện thể chế, pháp luật; sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 2013 để thể chế hóa chủ trương lớn của Đảng, sắp xếp bộ máy Nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát thực tiễn.

Hai là, hoạt động lập pháp đổi mới tư duy, quy trình, chủ động, sáng tạo; chuẩn bị từ sớm, phát huy vai trò “đi trước một bước về thể chế”, kịp thời phản ứng với tình huống mới, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm. Lần đầu tiên, Quốc hội trình Bộ Chính trị xem xét, thông qua định hướng chương trình xây dựng pháp luật cả nhiệm kỳ; rà soát, xử lý nhiều quy định mâu thuẫn, chồng chéo, bảo đảm tính đồng bộ, khả thi của hệ thống pháp luật.

Ba là, hoạt động giám sát tăng cường, có trọng tâm, trọng điểm, đi vào thực chất, tập trung lĩnh vực thời sự, tác động lớn đến đời sống Nhân dân. Lần đầu tiên tổ chức Diễn đàn giám sát của Quốc hội; thảo luận báo cáo kết quả giám sát, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, góp phần hoàn thiện pháp luật, nâng cao hiệu quả kiểm soát quyền lực, được cử tri đồng tình, đánh giá cao.

Bốn là, việc quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước được đổi mới căn bản, phối hợp chặt chẽ với Chính phủ và các cơ quan liên quan để kịp thời đưa ra quyết sách chiến lược, phục vụ phát triển nhanh, bền vững; chăm lo an sinh xã hội, giáo dục, y tế, đồng thời quyết định những vấn đề mang tính cách mạng về sắp xếp tổ chức bộ máy.

Năm là, hoạt động đối ngoại được thúc đẩy mạnh mẽ, đa dạng cấp độ, đạt kết quả tốt đẹp, góp phần nâng tầm vị thế ngoại giao nghị viện, song hành cùng thành công chung của đối ngoại Đảng và Nhà nước.

Sáu là, tổ chức kỳ họp Quốc hội đổi mới, linh hoạt, thích ứng thực tiễn. Nhiệm kỳ XV có số kỳ họp nhiều nhất trong lịch sử với 19 kỳ (trong đó 9 kỳ họp bất thường, đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn). Bảy là, Quốc hội gương mẫu trong sắp xếp tổ chức bộ máy, chủ động triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, vận hành từ 1/7/2025, được ghi nhận, đánh giá cao.

Tám là, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; bước đầu góp phần hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Chín là, chuẩn bị và tổ chức thành công Kỷ niệm 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội Việt Nam.

Đặc biệt, Quốc hội là một trong những cơ quan đi đầu trong chuyển đổi số. Việc ứng dụng công nghệ số, trí tuệ số trong hoạt động của Quốc hội đã góp phần giúp cho công tác xây dựng luật đạt được nhiều kết quả như trong thời gian qua.

Theo Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng, bước vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc, Quốc hội khoá XV đã khẳng định vị thế là chủ thể sáng tạo thể chế, kiến tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho những quyết sách chiến lược mang tính đột phá cho sự phát triển nhanh và bền vững đất nước. Đó là việc Quốc hội phát huy vai trò đầu tàu, chủ chốt trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất; tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn về thể chế, bảo đảm thể chế trở thành lợi thế và là nguồn lực cho đất nước; đổi mới mạnh mẽ tư duy pháp luật, chuyển từ tư duy không quản được thì cấm sang tư duy quản trị quốc gia thực sự kiến tạo, phục vụ phát triển. Đó là việc Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết số 202/2025/NQ-QH15 thống nhất cả nước còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh; thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, chính thức thiết lập mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã), điều chưa từng có trong lịch sử hiện đại; thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, thực hiện một cuộc cách mạng “sắp xếp lại giang sơn” trăm năm mới có một lần, đưa Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên của sự phát triển mạnh mẽ và tư duy đổi mới thể chế, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.

Đại biểu Quốc hội Bế Minh Đức (Đoàn tỉnh Cao Bằng) cho rằng, Quốc hội khóa XV đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật; xác định “công tác lập pháp là đột phá của đột phá”, giữ vai trò “đi trước một bước về thể chế”; phản ứng kịp thời với những tình huống mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn cuộc sống. Trong nhiệm kỳ khóa XV, ngoài việc tổ chức nhiều kỳ họp bất thường để phù hợp với thực tiễn, thể hiện sự linh hoạt, kịp thời trong giải quyết những vấn đề cấp bách của đất nước, không để vướng mắc về thể chế kéo dài, Quốc hội còn đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số, xây dựng hạ tầng số, phát triển các nền tảng, hệ thống chuyên biệt, bước đầu góp phần hiện đại hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Quốc hội khóa XV đã kiến tạo, tích cực đóng góp vào quá trình phát triển của đất nước. Làm rõ hơn về nhận định này, đại biểu Quốc hội Hoàng Đức Thắng (Đoàn tỉnh Quảng Trị) phân tích, điều này thể hiện rõ nét qua việc đồng hành cùng Chính phủ kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, tạo dựng các động lực mới cho tăng trưởng và phát triển đất nước. Nhiều cơ chế chính sách đặc thù đã được ban hành để kịp thời tháo gỡ khó khăn phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Nhờ đó, đã tạo đà cho kinh tế - xã hội nước ta phát triển với nhiều điểm sáng rất đáng ghi nhận. Ngoài ra, cách thức tổ chức kỳ họp Quốc hội có nhiều cải tiến, đổi mới, linh hoạt thích ứng với thực tiễn đặt ra. Nhiệm kỳ khóa XV có số lượng kỳ họp lớn nhất từ trước đến nay và cũng là nhiệm kỳ đầu tiên trong lịch sử hoạt động, Quốc hội tổ chức các kỳ họp bất thường (kỳ họp không thường lệ) để kịp thời xem xét, quyết định một số nội dung quan trọng, cấp bách do thực tiễn cuộc sống và yêu cầu phát triển đặt ra.

Hành trang cho giai đoạn phát triển mới

Quốc hội khóa XV đang tiến hành Kỳ họp thứ 10 – kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ. Trong khoảng 40 ngày làm việc, ngoài việc xem xét các báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước và xem xét, quyết định nhiều vấn đề quan trọng khác của đất nước, tại kỳ họp này, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua tới 53 dự án luật, nghị quyết, trong đó có 49 dự án luật. Đây là nhiệm vụ lập pháp khá “nặng” của Quốc hội tại kỳ họp này. Điều này cũng đồng nghĩa với việc trọng trách rất lớn đặt lên vai các các đại biểu Quốc hội Khóa XV đối với phát triển kinh tế - xã hội, với tương lai của đất nước trong thời gian tới.

53 dự án luật, nghị quyết mà Quốc hội xem xét, thông qua có dự án: Luật Quản lý thuế (sửa đổi); Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi); Luật Tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Quy hoạch (sửa đổi); Luật Thương mại điện tử; Luật An ninh mạng; Luật Phòng bệnh; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Tương trợ tư pháp về dân sự; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ; Luật Công nghệ cao (sửa đổi). Cùng với đó, Quốc hội cũng xem xét, thông qua Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai...

Có thể thấy, các dự án luật, nghị quyết mà Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này bao quát hầu hết các lĩnh vực quan trọng của đời sống, kinh tế - xã hội, nhằm kịp thời thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết mới của Đảng, tập trung tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng, môi trường, năng lượng; lành mạnh hóa thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản.

Trong phát biểu khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh, kỳ họp này sẽ xem xét một khối lượng công tác lập pháp lớn nhất từ đầu nhiệm kỳ, với 49 dự án luật và 4 nghị quyết, thể hiện sứ mệnh “pháp luật phải đi trước một bước, mở đường cho đổi mới sáng tạo”. Tinh thần ấy đã cộng hưởng mạnh mẽ với mong muốn của cử tri về việc nhanh chóng tháo gỡ những rào cản về thể chế, vốn được xem là một trong những điểm nghẽn lớn nhất kìm hãm sự phát triển.

Đúng như tinh thần Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã khẳng định: “lấy cuộc sống và lợi ích của Nhân dân làm thước đo của chính sách”, vấn đề an sinh xã hội, đặc biệt là những lo toan đời thường của người lao động, trở thành mối quan tâm hàng đầu. Kỳ họp này, với 13 nhóm nội dung về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước và giám sát, được kỳ vọng sẽ đưa ra những quyết sách mang tính đột phá, chạm đến cuộc sống của mỗi người dân.

Theo các đại biểu Quốc hội, việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã tạo ra những bước đột phá lớn trong công tác xây dựng pháp luật. Các cấp, các ngành thời gian qua cũng có rất nhiều chính sách quan tâm cho công tác xây dựng pháp luật từ công nghệ xây dựng Luật, sửa đổi Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật đến đầu tư nguồn lực tài chính, tăng chi phí lựa chọn nhân lực chất lượng cao.

Chính sự thay đổi rất lớn trong tư duy xây dựng pháp luật, đó là chuyển từ các luật quy định cụ thể sang xây dựng đạo luật khung mang tính nguyên tắc; sau đó, các văn bản dưới luật sẽ quy định cụ thể để đáp ứng yêu cầu điều chỉnh, thích ứng linh hoạt với sự thay đổi của tình hình. Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết 206/2025/QH15 ngày 24/6/2025 về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật để trao quyền cho các cơ quan. Trong đó, Chính phủ được quyền ban hành các văn bản quy định xử lý những vấn đề khác với quy định của luật để có thể xử lý ngay những vướng mắc, bất cập không kịp xây dựng để trình Quốc hội xem xét, quyết định. Đồng thời với đó, Nghị quyết số 197/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật cũng xác định rõ nhiệm vụ của từng bộ, ngành, đoàn thể, địa phương, cơ quan, đơn vị. Gắn kết chặt chẽ xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật, “đưa nhanh pháp luật vào cuộc sống”.

Đúng với tinh thần, đưa thể chế pháp luật để trở thành lợi thế cạnh tranh, xây dựng pháp luật xác định là "đột phá của đột phá", không chỉ dừng lại ở việc khắc phục chồng chéo, mâu thuẫn, điểm nghẽn, công tác xây dựng pháp luật củ Quốc hội đang thể hiện rõ vai trò đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức lao động, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan và tinh thần làm việc trí tuệ, trách nhiệm cùng những cải tiến trong công tác tổ chức kỳ họp, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, Quốc hội đang khẳng định tinh thần trách nhiệm, sự đổi mới không ngừng để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Kỳ họp thứ 10 đang diễn ra sẽ tiếp tục tạo thêm những dấu ấn trọn vẹn cho cả nhiệm kỳ, đáp lại đầy đủ mong đợi của cử tri, Nhân dân với niềm tin về một giai đoạn phát triển mới đầy hứa hẹn của đất nước.

Những dấu ấn của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là tiền để Quốc hội chuẩn bị bước vào khóa XVI, với tinh thần tiếp tục đổi mới tư duy, thực hiện tốt 3 chức năng: lập pháp, giám sát tối cao, quyết định các vấn đề quan trọng. Trong đó, Quốc hội xác định hoạt động lập pháp là công tác “đột phá của đột phá”, "phải đi trước, mở đường, dẫn dắt cho phát triển của đất nước, khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức lao động, khơi thông mọi nguồn lực cho phát triển; bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, nâng cao năng lực hội nhập. Từ đó tạo dấu mốc quan trọng, định hướng tương lai, đặc biệt là hoàn thiện thể chế với mục tiêu “Biến cải cách thể chế thành lợi thế cạnh tranh, động lực phát triển”.

Nguyễn Vũ