Luật Công đoàn (sửa đổi) gồm 6 chương với 37 điều, tăng 4 điều so với Luật hiện hành và có một số điểm mới như: người lao động Việt Nam làm việc không có quan hệ lao động trên lãnh thổ Việt Nam có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động Công đoàn.
Bổ sung quyền gia nhập và hoạt động Công đoàn tại Công đoàn cơ sở (không có quyền thành lập và không trở thành cán bộ Công đoàn) của người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam.
Đồng thời, Luật cũng bổ sung quyền gia nhập Công đoàn Việt Nam của tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp; xác định và phân định rõ “Công đoàn Việt Nam” với “Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam”, quy định rõ 4 cấp công đoàn.
Bổ sung quyền giám sát, phản biện xã hội của Công đoàn; bổ sung các trường hợp miễn, giảm, tạm dừng đóng kinh phí công đoàn và Chính phủ quy định về các trường hợp này sau khi thống nhất với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Ngoài ra, Luật Công đoàn quy định vẫn tiếp tục duy trì mức đóng kinh phí công đoàn là 2%. Cùng với đó, Luật sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm làm rõ nguyên tắc quản lý, sử dụng tài chính Công đoàn; sửa đổi, bổ sung các nhiệm vụ chi của tài chính Công đoàn; bổ sung quy định Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam thực hiện việc phân cấp thu, phân phối kinh phí Công đoàn...
Luật cũng bổ sung trách nhiệm Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam định kỳ hai năm báo cáo Quốc hội về tình hình thu, chi và quản lý, sử dụng tài chính Công đoàn; bổ sung trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước, định kỳ 2 năm/lần, thực hiện kiểm toán việc quản lý và sử dụng tài chính Công đoàn và thực hiện kiểm toán đột xuất theo yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Trước đó, trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Công đoàn (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh cho biết: việc tiếp tục duy trì 2% kinh phí Công đoàn nhằm thể chế hóa chủ trương tại Nghị quyết số 2-NQ/TW ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới là "Duy trì nguồn lực hiện có; thu kinh phí Công đoàn và khuyến khích xã hội hoá nguồn lực để Công đoàn thực hiện tốt nhiệm vụ được giao".
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, kể từ khi có Luật Công đoàn năm 1957, kinh phí Công đoàn được thực hiện liên tục, việc duy trì nguồn thu 2% kinh phí công đoàn nhằm chăm lo cho người lao động là chủ yếu và bảo đảm hoạt động của Công đoàn, thể hiện sự ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa;
Mặt khác, kinh phí Công đoàn được sử dụng phần lớn tại cơ sở (hiện nay là 75%) để chăm lo cho đoàn viên, người lao động. Doanh nghiệp có càng đông công nhân lao động thì càng cần nhiều kinh phí để chăm lo phúc lợi xã hội cho người lao động - đặc biệt là chăm lo, đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên Công đoàn, người lao động.
Vì vậy, tỷ lệ đóng kinh phí Công đoàn không phụ thuộc vào quy mô doanh nghiệp ít hay nhiều công nhân lao động. Bên cạnh đó, kinh phí Công đoàn được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp.
Cùng với đó, việc duy trì kinh phí Công đoàn cũng là nhằm thúc đẩy doanh nghiệp, người sử dụng lao động có trách nhiệm hơn đối với người lao động của mình thông qua Công đoàn. Vì vậy, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội cho giữ quy định về mức kinh phí công đoàn 2%.
Luật Công đoàn (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.
