Quốc hội thông qua Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi): Tăng cường tự chủ đại học gắn với trách nhiệm giải trình

Trước khi thông qua Dự thảo Luật, thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã trình bày tóm tắt 8 nhóm nội dung chính đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý.

Về sự cần thiết và phạm vi sửa đổi của luật giáo dục đại học, sự phù hợp của nội dung dự thảo với chủ trương đường lối của Đảng. Đa số các Đại biểu Quốc hội đều tán thành với nội dung của dự thảo luật về sự cần thiết, nhất trí mục tiêu, quan điểm sửa đổi toàn diện luật giáo dục đại học phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Đặc biệt là các nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá, phát triển giáo dục và đào tạo về khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.

Về tự chủ đại học gắn với trách nhiệm giải trình. Chính phủ đã tiếp thu các ý kiến về tự chủ đại học và thể chế đầy đủ trong chủ trương, đảm bảo quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. Quan điểm đã chuyển từ "tự chủ là tự lo" sang cơ chế nhà nước và cơ sở giáo dục đại học cùng chăm lo cho sự phát triển của giáo dục đại học.

Về mô hình đại học vùng. Đại học vùng được thành lập theo chủ trương của Đảng, Chính phủ và đã phát huy được hiệu quả, có xếp hạng uy tín về cơ sở giáo dục châu Á và thế giới. Chính phủ tiếp thu chỉnh sửa, thiết kế theo hướng nâng cao hiệu quả quản trị bên trong của từng đại học vùng, làm rõ chức năng điều phối chiến lược của Đại học vùng. Chính phủ cũng rà soát toàn diện mô hình tổ chức của đại học vùng, đánh giá mức độ phân quyền phân cấp hiện nay và rà soát giảm khâu trung gian như Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã chỉ đạo.

Về rà soát quy định về Trường Đại học Thành viên thuộc Đại học Quốc gia và Đại học vùng. Chính phủ đã tiếp thu chỉnh lý và hoàn thiện quy định về địa vị pháp lý của Trường Đại học thành viên, nhằm khắc phục tình trạng chưa thống nhất trong áp dụng pháp luật thời gian qua. Trường Đại học thành viên vừa là đơn vị cấu thành trong cấu trúc tổ chức của Đại học Quốc gia, Đại học vùng, đồng thời kế thừa có chọn lọc các quy định của luật giáo dục đại học hiện hành. Việc chỉnh lý trên đảm bảo thể hiện đầy đủ mối quan hệ tổ chức pháp lý, quản trị nội bộ giữa Đại học Quốc gia, Đại học vùng và các trường Đại học thành viên, theo tinh thần "tinh giảm trung gian, tinh gọn bộ máy, tăng cường hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả".

Về đào tạo chuyên sâu sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe. Đào tạo bác sĩ nội trú và chuyên khoa (chuyên khoa 1, chuyên khoa 2) là đào tạo sau đại học để trở thành các bác sĩ giỏi làm việc trong bệnh viện, không thuộc các trình độ thạc sĩ, trình độ tiến sĩ theo hướng là một trình độ đào tạo học thuật. Bộ Giáo dục và Bộ Y tế đã thống nhất cao về việc quy định những nguyên tắc chung trong dự thảo luật. Các chương trình đào tạo chuyên sâu sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe để cấp bằng bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa sẽ do Bộ Y tế hướng dẫn, tổ chức thực hiện và quản lý. Việc này là quy phạm hóa những nhóm việc mà Bộ Y tế đã và đang làm từ trước đến nay.

Nhóm ý kiến góp ý liên quan đến đầu tư tài chính, đảm bảo chất lượng, chính sách đối với người học, đầu tư xây dựng mô hình trung tâm đào tạo đại học quốc tế tương tự như trung tâm tài chính quốc tế. Chính phủ đã tiếp thu chỉnh sửa định hướng theo chủ trương của Nghị quyết 71, trong đó, Nhà nước giữ vai trò chủ đạo hỗ trợ kinh phí cho cơ sở giáo dục đại học công lập đào tạo một số ngành lĩnh vực đạt tầm khu vực và quốc tế, cũng như hỗ trợ một phần kinh phí cho cơ sở giáo dục Đại học công lập nâng chuẩn. Chính phủ thực hiện chính sách hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học tư thục phát triển bền vững, hình thành các đại học xuất sắc, dẫn dắt hệ thống, đảm bảo nguồn lực đầu tư cho hệ thống giáo dục đại học. Nhà nước quản lý hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin để đảm bảo đa chuẩn, kết hợp nhuần nhuyễn giữa hậu kiểm và tiền kiểm để đảm bảo chất lượng giáo dục đại học. Về Trung tâm đào tạo Đại học quốc tế tương tự mô hình Trung tâm tài chính quốc tế, Chính phủ thống nhất cần tiếp tục nghiên cứu, đánh giá kỹ mô hình này và xem xét khả năng áp dụng thực tế trong tương lai.

Nhóm ý kiến bổ sung ứng dụng công nghệ trong giáo dục đại học. Chính phủ tiếp thu và giải trình dự thảo luật đã có quy định về các nội dung cốt lõi của chuyển đổi số trong giáo dục đại học. Điều này bao gồm yêu cầu về hạ tầng công nghệ, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chuẩn năng lực số của giảng viên, cán bộ quản lý và người học. Đồng thời, cho phép cơ sở giáo dục đại học hợp tác với doanh nghiệp, Viện nghiên cứu để bồi dưỡng năng lực số và triển khai các giải pháp công nghệ tiên tiến. Quy định cũng làm rõ trách nhiệm của cơ sở giáo dục đại học trong việc chuyển đổi số trong quản trị, tổ chức đào tạo.

Về hồ sơ, trình tự thủ tục xây dựng chính sách soạn thảo luật và ngôn ngữ thể thức kỹ thuật trình bày văn bản. Bên cạnh việc hoàn thiện dự thảo luật, Chính phủ cũng đã tổ chức xây dựng và hoàn thiện dự thảo nghị định quy định chi tiết các hướng dẫn thi hành luật theo đúng trình tự Luật Ban hành quy bản văn phạm pháp luật.

Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi) chính thức được thông qua với kì vọng góp phần hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục của nước ta trong giai đoạn phát triển mới.