Trao đổi với phóng viên về việc có nên giữ quỹ bình ổn giá xăng dầu hay không, Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai bày tỏ: Theo quan điểm của tôi nên và cần giữ quỹ này. Quan trọng là tạo công tác quản lý và hoạt động của quỹ sao cho kịp thời vì hiện nay giá xăng dầu vẫn rất nhiều biến động, tác động tới toàn bộ nền kinh tế và đời sống dân sinh.
Còn theo Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang Trần Văn Lâm, việc thiết lập quỹ bình ổn giá xăng dầu thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Nguyên tắc là lập quỹ bình ổn giá với bất kỳ mặt hàng nào cũng phải đảm bảo một số tiêu chí, nguyên tắc: công khai, minh bạch, hiệu quả, điều tiết để đảm bảo lợi ích của người dân, doanh nghiệp, xã hội. Sự quản lý phải thực sự công khai, minh bạch, không được lợi dụng sang mục tiêu khác.
Quỹ bình ổn xăng dầu thời gian vừa rồi hoạt động trên cơ sở nền tảng nghị định, lần này Dự án Luật Giá (sửa đổi) tiếp tục tạo cơ sở pháp lý để quỹ tồn tại. Việc bình ổn giá là mục tiêu của rất nhiều nền kinh tế trong cơ chế thị trường, vì trong cơ chế thị trường giá hình thành trên cơ sở quan hệ cung-cầu nhưng trong một số điều kiện mà quan hệ cung - cầu này không đầy đủ, đảm bảo thì nhà nước phải can thiệp (chẳng hạn như yếu tố độc quyền, thiên tai địch họa) và muốn can thiệp thì phải có công cụ. Có rất nhiều công cụ, trong đó quỹ bình ổn giá chỉ là một trong số các công cụ mà Luật Giá đưa ra.
Theo đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm, việc đưa quy định duy trì quỹ bình ổn giá xăng dầu là trao cho Chính phủ, còn sử dụng công cụ đó vào thời điểm nào, trong trường hợp nào, thời gian bao lâu, phương thức ra sao... thì thuộc toàn quyền Chính phủ. Trong thời gian vừa rồi Chính phủ sử dụng quỹ bình ổn còn một số hạn chế. Theo dư luận phản ánh chứ chưa có cuộc kiểm tra, kết luận nào thì việc sử dụng quỹ bình ổn giá còn thiếu công khai minh bạch, một vài doanh nghiệp lợi dụng sử dụng không đúng mục đích.
Vì vậy, đại biểu Trần Văn Lâm cho rằng, thời gian tới nếu còn duy trì quỹ bình ổn giá xăng dầu thì phải giải quyết những vấn đề đó. Luật chỉ đưa ra công cụ để công cụ được tồn tại, Chính phủ có nhiều công cụ để quản lý, điều tiết giá. Mỗi công cụ chỉ có hiệu quả tác động trong bối cảnh, trường hợp cụ thể.
Chẳng hạn như quỹ bình ổn giá chỉ có tác dụng điều tiết trong một biến động giá ở mức độ hợp lý nào đấy. Phạm vi vừa phải thì sửa dụng công cụ quỹ bình ổn giá có hiệu quả, nhưng khi biến động giá quá lớn như thực tế giá xăng dầu ở thị trường 2 năm vừa qua lên quá cao thì quỹ này hoàn toàn bị triệt tiêu tác động, phải sử dụng công cụ khác đồng bộ như điều hành bằng giảm thuế, trợ cấp...
"Các công cụ tuỳ điều kiện, tuỳ bối cảnh sử dụng chứ không phải giá lên xuống mà điều chỉnh thuế được. Thuế không thể điều chỉnh một sớm một chiều, nên lúc đó điều chỉnh linh hoạt từng ngày, từng tuần phải là công cụ này. Nếu điều chỉnh lên quá cao để giải quyết được thì công cụ phải mạnh hơn. Vì thế, phải trao cho Chính phủ đồng bộ các công cụ để xử lý được trong mọi tình huống, mọi vấn đề"- đại biểu Lâm nêu.
Nhìn vào thành quả duy trì kinh tế vĩ mô thời gian qua, trong đó có kiểm soát giá cả nói chung và kiểm soát giá xăng dầu nói riêng, đại biểu cho rằng đó là nhờ công cụ quỹ bình ổn giá xăng dầu. Vì vậy, "về tổng thể để thấy có thể quỹ này có hạn chế cần khắc phục nhưng quỹ này là cần thiết và cần phải được duy trì".
Để duy trì hiệu quả hoạt động của quỹ bình ổn giá xăng dầu, tránh lãng phí, đại biểu Trần Văn Lâm cho rằng, vừa qua có nhiều ý kiến đóng góp xây dựng Luật Giá (sửa đổi), đã số đồng tình tiếp tục duy trì quỹ bình ổn nhưng yêu cầu Chính phủ phải chấn chỉnh và tổ chức hoạt động của quỹ đảm bảo công khai minh bạch, sử dụng đúng mục đích, hiệu quả. Thậm chí có ý kiến đề nghị đổi mới quỹ, không để ở doanh nghiệp mà gom về tập trung do cơ quan quản lý nhà nước điều hành như Bộ Công Thương, Tài chính hoặc Bộ nào đó nhằm điều chỉnh trong trường hợp giá lên, xuống để giảm biên độ, giảm tác động đến nền kinh tế.
Trước câu hỏi của phóng viên về việc Luật Giá (sửa đổi) có điều chỉnh tình trạng trạng giá niêm yết một đằng, bán một nẻo hay không, Phó trưởng đoàn chuyên trách, Đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội Phạm Thị Thanh Mai cho biết: Một trong những nguyên tắc quan trọng Luật Giá lần này nhấn mạnh đó là vừa phải đảm bảo theo cơ chế thị trường, vừa đảm bảo có sự điều tiết của nhà nước. Trong đó, một trong những nguyên tắc là nhà nước không can thiệp nhưng tự doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh có những mặt hàng phải niêm yết giá và có cơ chế kiểm soát niêm yết này.
"Tất nhiên có những nội dung phụ thuộc vào cung cầu và diễn biến nhanh của thị trường. Lúc này đòi hỏi cơ quan quản lý phải theo sát và có công cụ để quản lý tốt hơn tránh tình trạng như thời gian qua trong một số bối cảnh, thời điểm không quản lý được việc này".
