Quyết tâm tháo gỡ điểm nghẽn của giáo dục đại học

Theo Chủ tịch Công đoàn Giáo dục Việt Nam Nguyễn Ngọc Ân, trong nhóm vấn đề liên quan đến chế độ chính sách đối với giáo dục đại học, số đông các ý kiến phản ánh thu nhập của giảng viên các trường đại học, đặc biệt là giảng viên trẻ khối trường đại học sư phạm còn thấp so với mặt bằng chung của xã hội, dẫn đến tình trạng giảng viên không yên tâm công tác. Hiện tượng giảng viên có trình độ cao bỏ việc ở trường công, chuyển công tác ra các trường ngoài công lập với thu nhập cao hơn đang diễn ra ngày càng nhiều…

Các ý kiến bày tỏ mong muốn có phụ cấp đứng lớp và phụ cấp thâm niên đối với nhà giáo chuyển sang làm cán bộ quản lý; chế độ phụ cấp thâm niên đối với cán bộ nhân viên khối phòng ban trong các trường đại học. Đề nghị sửa đổi một số điểm của Thông tư 08 về tính chế độ cho cán bộ công đoàn cơ sở giống như tính phụ cấp của tổ trưởng chuyên môn nhằm động viên cán bộ công đoàn trong các trường học.

Trong nhóm vấn đề liên quan đến định hướng phát triển ngành Giáo dục phù hợp với cách mạng 4.0 và chuyển đổi số, nhiều ý kiến mong muốn được Bộ trưởng chia sẻ chiến lược để đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp giảng dạy, thi cử, kiểm tra, đánh giá ở bậc giáo dục đại học theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế; thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; về định hướng phát triển và quy hoạch mạng lưới cơ sở đào tạo các trường sư phạm đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế, văn hóa xã hội... trong tương lai.

Trong nhóm vấn đề về tự chủ đại học, các ý kiến quan tâm và mong muốn Bộ có cơ chế để các nhà trường vận hành tự chủ và vai trò của giảng viên trong tự chủ về học thuật, nâng cao năng lực giảng dạy, nghiên cứu khoa học trong thời gian tới, trong bối cảnh chuyển đổi số… Định hướng trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học cũng như vai trò giảng viên là công đoàn viên trong thời gian tới được các nhà giáo quan tâm....

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trao đổi: Vấn đề tự chủ học thuật và vai trò của giảng viên đóng vai trò quan trọng trong tự chủ đại học. Điều quan trọng nhất của tự chủ là làm sao đến được các nhà khoa học, các giảng viên.

Tự chủ không chỉ dừng lại ở cấp quản lý cơ sở giáo dục, hay việc ban hành các quy chế. Điều quan trọng là quyền và trách nhiệm phải tới với các đơn vị thành tố bên trong của trường ĐH; từ khoa cho tới các bộ môn, giảng viên.

Các nhà khoa học phải được tham gia vào quá trình xây dựng những chiến lược hoạt động ở mỗi nhà trường. Các trường phải ban hành quy chế, nội bộ của cơ sở giáo dục. Từ đó, các nhà khoa học và giảng viên tham gia xây dựng sẽ phát huy được quyền tự chủ của mình.

Để có môi trường học thuật lành mạnh, tự chủ, khi ta xác định tự chủ ĐH, chính các giảng viên của nhà trường cần tự mình tạo ra môi trường cho chính mình, chứ không phải trông ngóng ở các lực lượng khác.

Về vấn đề quy hoạch, đây là nhiệm vụ rất lớn và rất khó. Bộ GD&ĐT vẫn đang tiến hành quyết liệt vì liên quan đến nhiều yếu tố khác nhau. Những kết quả bước đầu cũng đang hoàn thiện phương án quy hoạch. Trong đó có cơ cấu của các ĐH vùng, các ĐH Sư phạm trọng điểm, mật độ đào tạo cho từng khu vực cũng sẽ sớm được xem xét.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng cho biết, hệ thống các trường Cao đẳng Sư phạm cũng đang khó khăn vì chỉ đào tạo hệ sư phạm mầm non nên chưa phát huy được hết năng lực. Do đó cần sắp xếp lại theo hướng, một số trường sẽ sáp nhập vào các trường đại học có đào tạo về khoa học cơ bản.

Các trường ĐH những năm qua có những bước tiến về quy mô nhà trường, quy mô sinh viên, số lượng giảng viên có trình độ từ Tiến sĩ trở lên... Ý kiến của các đại biểu đã nêu ra điểm nghẽn ở các trường đại học về thể chế, cơ sở vật chất, hạ tầng.

Hiện, các trường ĐH công và tư đều cơ bản còn khá nghèo nàn về cơ sở vật chất. Hệ thống phòng thí nghiệm chưa đáp ứng được ở góc độ đỉnh cao theo tầm quốc tế. Do đó, cần tiếp tục đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm ở các trường đại học.

Chúng ta cần có một chương trình quốc gia về hạ tầng hiện đại cho các trường đại học. Về lực lượng nhà giáo, lực lượng khoa học cũng cần phát huy trí tuệ trong nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ.

Ngoài ra, công tác tài chính cũng là yếu tố vô cùng quan trọng trong hoạt động ở các trường đại học. Hiện Chính phủ yêu cầu các trường thực hiện tạm lùi thời hạn tăng học phí theo Nghị định 81 để chia sẻ khó khăn với người dân. Bộ GD&ĐT sẽ nghiên cứu kiến nghị Nhà nước cấp bù kinh phí cho các nhà trường để đảm bảo chất lượng hoạt động.

Về ý kiến liên quan đến nghiên cứu khoa học, Bộ trưởng cho biết, hiện nay đã có nhiều chính sách để thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học; nhưng có 1 điểm nghẽn, nút thắt khiến hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên chưa phát huy được là việc thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu. Việc này, hệ thống chính sách còn phức tạp, còn phải tháo gỡ nhiều. Bộ GD&ĐT, Bộ Khoa học và Công nghệ cần tham gia vào việc này nhiều hơn. Làm được mới giải phóng được năng lực sáng tạo, mong muốn nghiên cứu của giảng viên...

Kết luận tại buổi gặp gỡ, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn khẳng định quyết tâm sẽ cùng các cơ sở giáo dục tháo gỡ các điểm nghẽn của giáo dục đại học, gia tăng cơ chế chính sách, giải phóng nguồn lực để nâng cao chất lượng đào tạo của các nhà trường.

Bộ trưởng mong đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên đại học tiếp tục kiên định mục tiêu đổi mới; kiên trì thuyết phục và vận động phụ huynh, xã hội để cùng chia sẻ và đồng hành với ngành; kiên quyết theo đuổi mục tiêu chiến lược phát triển con người; kiên trinh với nghề từ đó vượt qua mọi khó khăn để thi đua dạy tốt, học tốt...