Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy cho biết, qua rà soát nội dung và căn cứ ý kiến của Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7, Chính phủ tiếp thu các nội dung Quốc hội đã thống nhất cao: Tên gọi của chương trình là “Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035”; không chuyển dự án số 6 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 vào Chương trình.
Thời gian thực hiện chương trình trong 11 năm, chia làm các giai đoạn. Cụ thể là năm 2025 chỉ tập trung xây dựng khung chính sách và chuẩn bị đầu tư; giai đoạn thứ 1 theo kỳ trung hạn 2026-2030 sẽ tập trung giải quyết các vấn đề hạn chế, thách thức đặt ra trong thời gian qua; giai đoạn thứ 2 theo kỳ trung hạn 2031-2035 sẽ tiếp tục phát triển văn hóa trở thành sức mạnh nội sinh, động lực để phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.
Về thống nhất quản lý các Chương trình, dự án liên quan đến phát triển văn hóa đã được phê duyệt, Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép các chương trình, dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt được nêu tại báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư nhưng chưa được bố trí kinh phí hoặc chưa có kế hoạch triển khai cụ thể trong giai đoạn 2026-2030 sẽ được thực hiện thống nhất trong Chương trình này để tập trung cao nhất các nguồn lực hướng tới hiệu quả đầu tư tốt hơn và sớm đạt được mục tiêu đề ra.
Tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2025-2030 dự kiến là 122.250 tỷ đồng và giai đoạn 2031-2035 là 134.000 tỷ đồng, gồm ngân sách trung ương, ngân sách địa phương và vốn huy động hợp pháp khác.
Đối với nội dung chưa được quy định trong Luật Đầu tư công, Chính phủ xin ý kiến Quốc hội về nhiệm vụ đầu tư xây dựng một số trung tâm văn hóa Việt Nam tại nước ngoài, do nội dung này nằm ngoài phạm vi quy định của Luật Đầu tư công.
Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh nhận định, Chính phủ đã tiếp thu, hoàn thiện cơ chế, quản lý điều hành Chương trình theo nguyên tắc thu hẹp đầu mối quản lý; ban hành văn bản quy phạm pháp luật phù hợp hướng dẫn chung cho Chương trình.
Theo Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh, quan điểm chung của Đảng, Nhà nước là phân cấp tối đa cho địa phương. Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo thực hiện đúng nguyên tắc này trong quá trình xây dựng báo cáo nghiên cứu khả thi và tổ chức triển khai thực hiện chương trình.
Thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho rằng, tổng mức đầu tư của chương trình là rất lớn (tổng các nguồn lực huy động để thực hiện chương trình giai đoạn 2025-2035 dự kiến là 256.250 tỷ đồng); cần nghiên cứu, đánh giá kỹ quy mô, cơ cấu, khả năng huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện chương trình bảo đảm tính khả thi, phù hợp với khả năng đáp ứng của nguồn lực quốc gia, sử dụng hiệu quả ngân sách.
Về khả năng huy động nguồn lực để thực hiện, đề nghị tiếp tục rà soát để xác định nguồn lực thực hiện chương trình bảo đảm tính khả thi trong bối cảnh giai đoạn tới đất nước dự kiến sẽ thực hiện nhiều công trình, dự án quan trọng như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam…
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ lo ngại kế hoạch bố trí 400 tỷ đồng vốn đầu tư công của chương trình trong năm 2025. Nếu Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8, chỉ còn 1 tháng của năm 2024 chuẩn bị đầu tư, xây dựng khung chính sách để thực hiện chương trình từ đầu năm 2025 là rất khó, chưa khả thi.
Cho rằng chương trình còn dàn trải, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, chương trình mục tiêu quốc gia là nhiệm vụ quốc gia, tập trung những thứ mà từng bộ, từng ngành, từng địa phương không làm được, phải có quốc gia làm. Theo ông nên tập trung vào công nghiệp văn hóa để tăng nguồn thu, lấy văn hóa nuôi văn hóa.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, mục tiêu cuối cùng của chương trình phải bảo đảm khả thi, hiệu quả. Do đó, cần nghiên cứu thời gian chuẩn bị đầu tư, xây dựng khung chính sách để đưa vào kế hoạch đầu tư công trong năm 2025, tiến hành thực hiện từ năm 2026. Chính phủ cần báo cáo rõ hơn khả năng huy động, bố trí nguồn lực thực hiện chương trình phù hợp với khả năng đáp ứng của nguồn lực quốc gia, đặt trong tổng thể chương trình đầu tư công trung hạn giai đoạn 2025-2030.
Nhấn mạnh tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, Chủ tịch Quốc hội cũng nhấn mạnh cần phân cấp, phân quyền tối đa cho địa phương thực hiện; bảo đảm tính khả thi, đồng bộ của chương trình.
Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 có 7 mục tiêu bao quát gồm:
Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ và toàn diện trong phát triển văn hóa và xây dựng, hoàn thiện nhân cách, chuẩn mực đạo đức, bản sắc, bản lĩnh, hệ giá trị con người, gia đình Việt Nam.
Nâng cao đời sống tinh thần, khả năng tiếp cận, thụ hưởng văn hóa, nhu cầu tập luyện, giải trí của nhân dân, thu hẹp sự chênh lệch trong thụ hưởng văn hóa giữa các vùng, miền, các tầng lớp dân cư, giới tính từ đó nâng cao năng suất lao động, hiệu quả công việc.
Huy động sự tham gia của mọi tổ chức, cá nhân và cộng đồng trong việc quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.
Huy động nguồn lực, tập trung đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, chất lượng, hiệu quả cho phát triển văn hóa, đóng góp trực tiếp vào phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa trở thành bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân.
Xây dựng nguồn nhân lực văn hóa, nghệ thuật chuyên nghiệp, chất lượng cao, có bản lĩnh chính trị phục vụ nhu cầu trong nước và hướng đến đáp ứng các thị trường nước ngoài.
Phát huy tính dân tộc, tính khoa học, tính đại chúng của văn hóa thông qua đầu tư để bảo tồn văn hóa truyền thống dân tộc, xây dựng môi trường văn hóa cơ sở, với nhân dân là chủ thể sáng tạo, đội ngũ trí thức, văn nghệ sỹ đóng vai trò quan trọng.
Hội nhập quốc tế và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát huy sức mạnh mềm của văn hóa Việt Nam.
