Rong mơ Quảng Ngãi: từ sinh kế đến sinh thái
Kinhtedothi- Từ đầu tháng 6, những chiếc ghe nhỏ, thuyền thúng ở các xã ven biển huyện Bình Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) nhộn nhịp rẽ sóng ra khơi. Một mùa rong mơ mới lại bắt đầu.
Trên vùng biển cách bờ khoảng một cây số, ngư dân xã Bình Hải (huyện Bình Sơn) ngày ngày lặn biển, khai thác rong mơ. Họ mang theo bình hơi, lưỡi hái, kiên nhẫn cắt từng bụi rong bám chắc dưới đáy những rạn san hô và tảng đá ngầm ở độ sâu từ 3-6m. Mỗi lượt cắt hái phải mất 5 đến 7 phút. Công việc vất vả, lại diễn ra giữa mùa hè nắng gắt, nhưng ai cũng tranh thủ bởi đây là nguồn thu nhập quan trọng trong năm.
Ngư dân khai thác rong mơ.
Vợ chồng ông Trần Minh Năm (thôn Thanh Thủy, xã Bình Hải) là một trong những hộ tích cực tham gia khai thác rong mơ đúng thời điểm được phép (từ ngày 1/6). Tạm gác việc đi biển, mỗi ngày ông lại cùng vợ ra biển cắt rong.
“Mỗi ngày hai vợ chồng phơi được hơn 2 tạ rong mơ khô, bán với giá 5.500 – 6.000 đồng/kg, cũng kiếm được khoảng 1,2 triệu đồng” - ông Năm chia sẻ sau khi đưa thúng rong đầu tiên trong ngày lên bờ.
Rong mơ sau khi thu hoạch được đưa vào bờ, phơi khô.
Trước đây, người dân thường vớt rong ngay khi thấy chúng trồi lên mặt biển, không phân biệt già hay non. Nhưng từ khi dự án “Bảo vệ, khai thác và phát triển rong mơ khu vực các xã ven biển huyện Bình Sơn gắn với sinh kế bền vững của cộng đồng” được triển khai, nhận thức của bà con đã khác. Họ hiểu rằng chỉ nên khai thác đúng mùa, khi rong đủ độ già, mới đạt chất lượng cao và đảm bảo tái sinh nguồn lợi.
Dự án được thực hiện từ tháng 9/2024 đến tháng 10/2025, với tổng kinh phí hơn 2 tỷ đồng. Đây là sáng kiến do Chương trình Phát triển Liên hợp quốc và Quỹ môi trường toàn cầu (UNDP/GEF SGP) tài trợ, Hội Nông dân huyện Bình Sơn là đơn vị tổ chức thực hiện.
Dự án “Bảo vệ, khai thác và phát triển rong mơ khu vực các xã ven biển huyện Bình Sơn gắn với sinh kế bền vững của cộng đồng” giúp ngư dân nâng cao nhận thức.
Phó Chủ tịch UBND xã Bình Hải Nguyễn Quang Vũ cho biết: “Xã đã giao cho cán bộ thôn theo dõi sát tình hình. Nếu phát hiện người dân khai thác ngoài thời điểm cho phép, sẽ báo cáo để chúng tôi kiểm tra và xử lý theo quy định.”
Ban điều hành dự án phối hợp cùng nhóm chuyên gia trung ương và các cơ quan chức năng tổ chức hàng loạt lớp tập huấn kỹ thuật khai thác đúng mùa vụ, giúp người dân hiểu rõ tác hại của việc khai thác ồ ạt, trái mùa. Các đợt khảo sát cũng được tiến hành nhằm đánh giá chu kỳ sinh trưởng của rong mơ và các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phát triển của loài thực vật biển này. Từ đó, bản đồ phân vùng khai thác và bảo vệ rong mơ được thiết lập, xác định tọa độ cụ thể.
Việc khai thác rong mơ bừa bãi đã dần được hạn chế.
Hiện tại, các xã ven biển Bình Sơn như Bình Thuận, Bình Trị, Bình Hải và Bình Châu có tổng diện tích rong mơ tự nhiên ước đạt hơn 250ha. Nếu như trước đây mùa khai thác thường bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 7, thì nay người dân đã ý thức hơn, tuân thủ thời gian cho phép và ngừng tình trạng khai thác bừa bãi.
Theo Chủ tịch Hội Nông dân huyện Bình Sơn, Trưởng ban điều hành dự án Trịnh Thị Châu Oanh, rong mơ không chỉ giúp bà con có thêm nguồn thu nhập ổn định mà còn đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ hệ sinh thái biển, góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu. Dự án được kỳ vọng sẽ ngăn chặn nạn khai thác tận diệt, phục hồi và phát triển nguồn lợi rong mơ một cách bền vững, gắn với sinh kế lâu dài của cộng đồng ven biển.
