Sân khấu chuyển mình vẫn bế tắc

Dù số lượng đơn vị tham gia và số vở diễn vượt trội, nhưng lại không tỷ lệ thuận với chất lượng các vở diễn.

Niềm vui của sân khấu xã hội hóa

Khai cuộc từ cuối tháng 6, cuộc thi Nghệ thuật sân khấu kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc 2015 “đóng đô” tại Nhà hát Lam Sơn (Thanh Hóa) – địa chỉ mới khai trương, được đầu tư nội thất, trang thiết bị hiện đại. Điều mà các nhà tổ chức tự hào chính là thời gian tổ chức kéo dài nửa tháng và số lượng đơn vị tham gia nhiều hơn các kỳ trước. “Điều đáng mừng là mặc dù hồ sơ phong tặng NSND, NSƯT hoàn thành nhưng nghệ sĩ dự hội diễn vẫn rất đông, khiến nhiều người ngạc nhiên. Cục Nghệ thuật biểu diễn muốn qua các cuộc thi như thế này tạo động lực cho các đơn vị nghệ thuật, nghệ sĩ tiếp tục tham gia sáng tạo tác phẩm nghệ thuật đáp ứng đòi hỏi đời sống xã hội” - Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Đăng Chương chia sẻ.

Một cảnh trong vở “Lâu đài cát” của Nhà hát Kịch Việt Nam tham gia cuộc thi.

Ngoài 11 nhà hát công lập, cuộc thi lần này thu hút tới 8 đơn vị xã hội hóa. Ấy là một thành công bởi như đại diện Ban tổ chức cho biết, các kỳ trước tổ chức ở Huế, TP Hồ Chí Minh chỉ dừng lại ở 6 đơn vị xã hội hóa. Và điều mừng nữa là kỳ này, cuộc thi được Bộ VHTT&DL hỗ trợ 50 triệu đồng/đơn vị xã hội hóa tham dự, coi như đầu tư thêm cho vở diễn. Khoản tiền này thực sự có ý nghĩa đối với các đơn vị sân khấu tư nhân, bởi như NSND Hồng Vân tâm sự, dù muốn tham gia nhưng đều phải “nâng lên đặt xuống” rất kỹ vì cơm áo không đùa với nghệ sĩ sân khấu.

Nhiều nghệ sĩ vào Thanh Hóa tham dự cuộc thi đều chung nhận định, tác phẩm dự thi kỳ này phong phú đề tài. Do quy chế cởi mở, nên đề tài khá đa dạng: lịch sử, chiến tranh cách mạng, đương đại, dân gian nhưng tuyệt đối không sử dụng kịch bản nước ngoài. Cuộc thi cũng cho thấy nhiều màu sắc, có kịch thị trường, có kịch cổ điển, có chính kịch, bi kịch lẫn hài kịch, kịch tâm lý. Bên cạnh những vở lên án vấn đề tham nhũng, những mặt trái xã hội hoặc chính kịch như “Biến dạng”, “Tai biến”, “Đường đua trong bóng tối”, “Công lý không gục ngã”, khán giả cũng có cơ hội tiếp cận những vở diễn nhẹ nhàng như “Cổ tích một tình yêu”, “Bệnh sĩ”, “Vũ nữ”.

Khủng hoảng lực lượng sáng tạo

Lâu nay nhiều nhà chuyên môn, dư luận khán giả bi quan về sự khủng hoảng của sân khấu. Dù khẳng định nhiều chuyển biến đáng kể tại hội diễn chuyên nghiệp năm nay, nhưng ông Nguyễn Đăng Chương phải thừa nhận đây là “sự chuyển mình trong bế tắc, chứ không phải trong hào khí mới”. Ông Chương cho rằng, Ban tổ chức đưa ra yêu cầu mỗi tác giả, đạo diễn tham gia không quá 3 tác phẩm, tuy nhiên nhiều đạo diễn dựng đến 5 - 6 vở. Những cái tên như NSND Doãn Hoàng Giang, Lê Hùng vẫn còn sức hút lớn với các đơn vị nghệ thuật, trong khi các tác giả, đạo diễn trẻ chưa tạo được niềm tin đối với các đơn vị nghệ thuật. Xếp sau Doãn Hoàng Giang và Lê Hùng, mới đây, NSƯT Anh Tú - Phó Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam cũng được mời dựng đến 4 vở. Điều trông chờ của mỗi cuộc thi là dấu ấn của những người trẻ thì cuộc thi này không có. Đếm đi đếm lại có: Như Lai (Nhà hát Tuổi trẻ) với vở “Sống tử tế” (đạo diễn chính) và Ngọc Trinh với vở “49 ngày yêu”… Nếu so sánh với tên tuổi của đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang, NSƯT Anh Tú… thì dấu ấn của những người trẻ khá mờ nhạt. “Điều này Ban tổ chức phải chấp nhận trong mặt bằng chung của các đơn vị nghệ thuật những năm gần đây. Phải nhìn nhận đời sống sân khấu một cách khách quan: Sân khấu bị khủng hoảng lực lượng sáng tạo như tác giả, đạo diễn, nhạc sĩ, họa sĩ. Điều này chúng tôi biết từ lâu rồi, nhưng đào tạo lực lượng sáng tạo cả một quá trình chứ không thể ngày một ngày hai. Đây cũng là điều phải tính toán, phối hợp cơ quan chức năng để có kế hoạch đào tạo phù hợp” - ông Nguyễn Đăng Chương bày tỏ.

Dẫu vậy, theo đánh giá của Ban tổ chức, các đơn vị nghệ thuật cũng có sự đầu tư kỹ lưỡng hơn cho tác phẩm dự thi năm nay. Vì thế, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn Nguyễn Đăng Chương vẫn cho rằng, cuộc thi lần này là dịp “đãi cát tìm vàng” trong tình trạng sân khấu ít tác phẩm, nhóm sáng tạo để lựa chọn. Và với lực lượng nghệ sĩ biểu diễn hùng hậu, khán giả sẽ tìm thấy một loạt gương mặt mới của sân khấu kịch.