Sau bước lùi lại dè dặt tiến

Tuy nhiên, do trước đó Triều Tiên đã đơn phương đóng cửa Khu công nghiệp Kaesong nên giờ chắc chắn Hàn Quốc sẽ tìm cách buộc Triều Tiên có sự đảm bảo để tới đây không còn đơn phương đóng cửa nó. Đàm phán khó khăn và kéo dài cũng còn là cách giúp hai bên xuống thang mà không bị mất thể diện, không bị coi là yếu thế và duy trì dư địa để khi cần lại làm găng với nhau. Sự đan xen giữa căng thẳng và hoà dịu, giữa đối đầu và đối thoại sẽ vẫn còn là nét đặc thù của mối quan hệ giữa Triều Tiên và Hàn Quốc trong thời gian dài nữa.

Trong chừng mực nhất định, thực chất chính sách của hai nước đối với nhau khá giống nhau. Hai bên đều thực thi phương châm "người sao thì ta vậy", sẵn sàng đối đầu và sẵn sàng hợp tác. Vì thế, thiên hạ có thể phần nào lạc quan hơn trước về quan hệ giữa hai nước này trong thời gian tới.