Sẽ kiến nghị Thủ tướng để các bộ bàn giao ngay doanh nghiệp về SCIC

Đây là ý kiến được ông Đặng Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính chia sẻ khi nhìn lại quá trình cổ phần hóa thời gian qua.

Ông Đặng Quyết Tiến: Phần lớn các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa một thời gian đều có kết quả hoạt động tốt hơn trên nhiều mặt về doanh thu, lợi nhuận, quyền lợi cho người lao động,… Quan trọng nhất là doanh nghiệp đã đổi mới được quản trị, tăng tính tự chủ, linh hoạt trong hoạt động, đặc biệt là vấn đề công khai minh bạch thông tin.

Ví dụ Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam (PVPower). Trước đó, khả năng huy động vốn của doanh nghiệp có hạn nhưng sau khi cổ phần hóa, doanh nghiệp đã có định hướng để huy động thêm vốn theo nhiều kênh nhờ quản trị có sự đổi mới, tình hình tài chính, kết quả kinh doanh khả quan. Việc tiếp cận vay vốn trong và ngoài nước với chi phí hợp lý là khả quan, hiệu quả cao như phát hành trái phiếu, tận dụng các nguồn lực nhàn rỗi của các quỹ xã hội,…

Đó là một trong những động lực làm cho doanh nghiệp có quy mô lớn hơn. Vừa qua PVPower đã được Chính phủ giao triển khai tiếp hai dự án nhiệt điện: Nhơn Trạch 3, Nhơn Trạch 4. Khả năng PVPower sẽ hoàn thành tiến độ sớm đưa dòng điện hòa vào lưới điện quốc gia vào năm 2021 - 2022.

Nhìn lại quá trình cổ phần hóa vừa qua có rất nhiều mô hình tốt như Petrolimex, Vinamilk, PV Gas, Vietnam Airlines. Vấn đề cổ phần hóa phải làm quyết liệt, triệt để thay đổi toàn bộ về lượng và chất, thực sự là “bình mới, rượu mới” thì mới đem lại sự hiệu quả. Quá trình đó phải có sự giám sát, kiểm tra, công khai minh bạch, trước trong sau cổ phần hóa. Đặc biệt, sau cổ phần hóa cần kiên quyết hoạt động theo cơ chế thị trường thì mới đem lại giá trị gia tăng lớn.

Ông Đặng Quyết Tiến: Về cơ chế chính sách, với tư cách là đơn vị xây dựng cơ chế, chính sách về vấn đề cổ phần hóa, thoái vốn, Bộ Tài chính đã hoàn thành cơ bản đầy đủ khung khổ pháp lý.

Vấn đề là cần tăng cường công tác đôn đốc, kiểm tra, giám sát lẫn chế tài đối với cơ quan đại diện chủ sở hữu, người đứng đầu doanh nghiệp. Đặc biệt cần rà soát lại các danh mục cổ phần hóa, thoái vốn nếu đơn vị nào làm chậm phải có nhắc nhở, kiểm điểm. Trường hợp danh mục thoái vốn cơ quan, doanh nghiệp đã đăng ký năm 2017, 2018 không làm được thì cần mạnh dạn chuyển giao về SCIC - doanh nghiệp thoái vốn chuyên nghiệp.

Cần yêu cầu các cơ quan, doanh nghiệp công bố công khai rõ ràng lộ trình thực hiện, theo tiến độ quý, 6 tháng, ghi rõ tên người chịu trách nhiệm. Ví dụ như Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh chịu trách nhiệm cổ phần hóa doanh nghiệp A, B cần ghi rõ luôn trong lộ trình năm 2018, 2019, 2020. Việc kê rõ sẽ làm rõ tiến độ, đầu mối xử lý vướng mắc cũng rõ trách nhiệm người đứng đầu.

Ông Đặng Quyết Tiến: Việc bàn giao các doanh nghiệp sau cổ phần hóa về SCIC còn chậm, đặc biệt giai đoạn 2016 - 2017, danh mục là 62 doanh nghiệp bàn giao nhưng thực tế chỉ bàn giao được 37 doanh nghiệp. Trong 8 tháng năm nay mới có 4 doanh nghiệp được bàn giao.

Nguyên nhân ở đây là vấn đề e ngại của người đứng đầu doanh nghiệp. Họ sợ về tổ chức doanh nghiệp lúc đó sẽ tiến hành quản lý theo mô hình doanh nghiệp, công khai minh bạch theo cơ chế thị trường.

Bên cạnh đó là sự quyết tâm của cơ quan đại diện chủ sở hữu. Có thể thấy vẫn còn sự luyến tiếc về đơn vị mà mình đã quản lý dẫn đến một số cơ quan ngại bàn giao và lấy nhiều lý do khác nhau để trì hoãn. Nếu đưa về SCIC đối với những doanh nghiệp đã cổ phần hóa, SCIC có thể gia tăng giá trị của doanh nghiệp và thoái vốn tốt hơn.

Bên cạnh đó, khi thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, một số cơ quan còn tư tưởng đợi Ủy ban hoạt động để về đây cho tương xứng với vị trí của mình thay vì về SCIC. Tuy nhiên việc này đã được Bộ Chính trị, Chính phủ công bố rõ, danh mục về Ủy ban là 19 tập đoàn, tổng công ty trong đó có SCIC.

Các doanh nghiệp sau cổ phần hóa cần tiếp tục bàn giao về SCIC để đảm bảo thống nhất một đầu mối quản lý vốn nhà nước. Trong đó Ủy ban là cơ quan sở hữu trên SCIC, SCIC sẽ tiếp nhận các doanh nghiệp nhỏ. Cần đảm bảo sau năm 2020 - 2021 sẽ thu gọn được đầu mối quản lý doanh nghiệp Nhà nước theo đúng yêu cầu quản lý tách chức năng chủ sở hữu ra khỏi chức năng quản lý Nhà nước.

Ông Đặng Quyết Tiến: Tới đây trong hội nghị đổi mới cơ cấu lại doanh nghiệp Nhà nước, Bộ Tài chính sẽ kiến nghị với Thủ tướng chính phủ cho phép những bộ như: Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch có doanh nghiệp nào phải bàn giao ngay về SCIC.

Đối với các bộ, ngành còn lại, đề nghị giảm bớt việc giao nhiệm vụ thoái vốn cho các bộ, ngành có doanh nghiệp đã cổ phần hóa và bàn giao về SCIC thực hiện để nhanh hơn, hiệu quả hơn, và công khai, minh bạch hơn.

Đồng thời cần rà soát lại danh mục các doanh nghiệp cổ phần hóa trong năm 2019 - 2020 nếu thấy vấn đề mà các Bộ ngành không làm được thì kiên quyết bàn giao về SCIC như vậy mới đảm bảo hiệu quả sử dụng đồng vốn nhà nước và có đầu mối chịu trách nhiệm.

Bởi nếu để các bộ ngành quản lý thì việc chịu trách nhiệm vẫn còn “du di” bởi vừa quản lý Nhà nước nên ít có thời gian quản lý vốn. Chính vì thế khi xảy ra sự đổ vỡ việc quy trách nhiệm rất khó khăn và không rõ ràng.