Chưa phát huy hết hiệu quả
Bộ GTVT đang lấy ý kiến các bộ, ngành về Dự thảo Nghị định thanh toán điện tử giao thông đường bộ. Đáng chú ý là đề xuất mở rộng việc sử dụng tài khoản ETC để thanh toán phí tại các cảng hàng không, cảng biển, bãi trông giữ xe, phí kiểm định ô tô…
Theo Bộ GTVT hình thức thu phí ETC được triển khai từ năm 2014, đến nay hệ thống thu phí ETC trên toàn quốc đã hoàn thành lắp đặt, đưa vào hoạt động đồng bộ, đáp ứng tiến độ, chất lượng theo yêu cầu. Hiện đã có trên 5,6 triệu phương tiện dán thẻ tham gia dịch vụ ETC.
Các trạm thu phí đường bộ trên tuyến quốc lộ đã áp dụng ETC tại làn thu phí, chỉ duy trì 1 làn thu phí hỗn hợp/chiều xe chạy. Tại các tuyến cao tốc tổ chức thu phí ETC hoàn toàn.
Theo thống kê, tất cả 162 trạm thu phí trên toàn quốc, trong đó có 72 trạm thu phí do Bộ GTVT quản lý; 61 trạm thu phí do địa phương quản lý và 29 trạm thu phí do Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam quản lý đều đủ điều kiện triển khai ETC và đã lắp đặt hoàn thiện 925 làn thu phí.
Số lượng phương tiện dán thẻ, mở tài khoản thu phí tham gia dịch vụ đạt trên 96% tổng số lượng phương tiện trên cả nước. Số lượng giao dịch thông qua hệ thống thu phí ETC chiếm tới 95% tổng số giao dịch qua các trạm thu phí trên toàn quốc. Đã có trên 1 tỷ lượt xe giao dịch thông qua hệ thống thu phí ETC kể từ khi triển khai đến nay.
Để phát huy hết hiệu quả của ETC, nhiều ý kiến cho rằng cần sớm sửa đổi một số quy định về thanh toán phí dịch vụ sử dụng đường bộ. Theo các chuyên gia, trong bối cảnh giao thông có nhiều đổi mới, xu hướng giao thông thông minh và thanh toán điện tử phát triển mạnh mẽ, nếu chỉ dùng tài khoản ETC trên cao tốc thì chưa tạo được sự thuận lợi tối đa cho người sử dụng; đồng thời, chưa phát huy được hết hiệu quả của tài khoản giao thông và hiệu quả đầu tư của hệ thống.
Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Duy Lâm nhìn nhận: “Việc mở rộng thêm dịch vụ mới trên nền tảng của hệ thống thu phí ETC sẽ mang lại nhiều lợi ích xã hội, thuận tiện cho người sử dụng dịch vụ và hiệu quả đầu tư của các dự án thu phí điện tử không dừng”.
Người dân, chủ phương tiện giao thông chỉ cần sử dụng duy nhất một tài khoản thu phí để chi trả cho nhiều dịch vụ. Qua đó tăng tiện ích, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, chủ phương tiện giao thông, phù hợp với chủ trương của Nhà nước về hạn chế sử dụng tiền mặt.
Hơn nữa, mở rộng dịch vụ trên nền tảng của thu phí ETC sẽ tận dụng nền tảng, hệ thống sẵn có mà không phải đầu tư mới một số hệ thống tương tự, tiết kiệm cho người dân, chi phí xã hội đồng thời nâng cao hiệu quả của các dự án thu phí ETC.
Tháo gỡ chưa triệt để
Theo Bộ GTVT trong quá trình triển khai thu phí ETC, nhiều doanh nghiệp và các cơ quan quản lý Nhà nước có ý kiến đề xuất việc mở rộng dịch vụ trung gian thanh toán trên nền tảng hệ thống thu phí ETC đã đầu tư như: thu phí tại các cảng hàng không, cảng biển, bãi trông giữ xe, phí kiểm định ô tô…
Chia sẻ với phóng viên Báo Kinh tế và Đô thị, đại diện VETC và VDTC (hai đơn vị đang triển khai cung cấp dịch vụ thu phí ETC trên các tuyến cao tốc, đồng thời cũng cung cấp dịch vụ thu phí trông giữ phương tiện tại Hà Nội) cho biết, việc thí điểm triển khai thu phí trông giữ phương tiện không dùng tiền mặt tại một số điểm trông giữ xe trên địa bàn quận Hoàn Kiếm từ ngày 15/4 đến nay cho thấy mang lại nhiều tiện ích từ dịch vụ này.
Tuy nhiên, một trong những vướng mắc là Quyết định 19/2020/QĐ-TTg về thu phí không dừng chỉ áp dụng trên cao tốc nên các xe ô tô dù có tài khoản ETC vẫn chưa thể trừ phí tự động khi gửi xe thông qua thẻ dán trên kính ô tô mà phải thêm một lần thao tác trên tài khoản ePass/VETC hoặc quét mã QRcode.
Nếu vướng mắc này sớm được tháo gỡ thì trước mắt việc thu phí trông giữ phương tiện trên nền tảng ETC sẽ thuận tiện hơn. Đồng thời, sau này có thể mở rộng thêm việc thanh toán đối với dịch vụ giao thông khác. Như vậy, chủ xe sẽ chỉ cần sử dụng tài khoản giao thông ETC đã có để chi trả cho nhiều dịch vụ thay vì chỉ dùng để thanh toán phí đường bộ như hiện tại.
Hơn nữa, việc mở rộng dịch vụ trên nền tảng ETC sẽ tận dụng hệ thống sẵn có, không phải đầu tư mới giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả của các dự án đã đầu tư.
Theo Bộ GTVT, để mở rộng các dịch khác trên nền tảng ETC, Chính phủ cần điều chỉnh Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg làm cơ sở bổ sung các dịch vụ tăng thêm. Trường hợp mở rộng dịch vụ thanh toán cần thiết phải có tham gia quản lý của Ngân hàng Nhà nước tương tự như các hình thức thanh toán điện tử khác.
Hơn nữa, Điều 43, Luật Đường bộ về Thanh toán điện tử giao thông đường bộ, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2024 quy định: “Thanh toán điện tử giao thông đường bộ là việc thanh toán các loại phí, giá, tiền dịch vụ liên quan đến hoạt động giao thông của phương tiện giao thông đường bộ thông qua tài khoản giao thông.”
Hiện nay, các nhà cung cấp dịch vụ thu phí là Công ty VETC (thẻ VETC) và Công ty VDTC (thẻ ePass) chỉ cung cấp dịch vụ tại các dự án do Bộ GTVT là cơ quan có thẩm quyền, khi bổ sung dịch vụ sẽ phải điều chỉnh dự án; đồng thời có nhiều dịch vụ sẽ không thuộc phạm vi quản lý của Bộ GTVT như: bãi trông giữ xe, cảng hàng không, phí kiểm định phương tiện...
Do đó, Bộ GTVT cũng đề xuất có thêm nhà cung cấp dịch vụ theo 2 hình thức. Một là nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ trên cơ sở kế thừa quy định về nhà cung cấp dịch vụ thu phí theo Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg, cho phép cung cấp thêm môt số dịch vụ trên cơ sở được Bộ GTVT chấp thuận.
Hai là nhà cung cấp dịch vụ thanh toán giao thông đường bộ chỉ cung cấp các dịch vụ không do Bộ GTVT quản lý. Điều này sẽ hạn chế được sự độc quyền trong cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử, phân định rõ phạm vi quản lý của cơ quan có thẩm quyền.
Đối với việc thanh toán cho các dịch vụ khác qua nền tảng ETC, Bộ GTVT đề xuất quy định riêng về thanh toán dịch vụ sử dụng đường bộ và thanh toán cho các dịch vụ khác.
Mở rộng nền tảng thu phí ETC là nhu cầu phù hợp với thực tiễn và xu hướng giao thông thông minh trong tương lai. Tuy nhiên, cần có sự cân nhắc và các quy định chặt chẽ để việc thực thi đạt hiệu quả, mang đến lợi ích cho người dân, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và cơ quan quản lý Nhà nước.
