Hai phương án quản lý phổ biến phim trên mạng
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng cho biết, sau 14 năm thực hiện, bên cạnh những đóng góp tích cực, hiệu quả cho sự phát triển điện ảnh Việt Nam, Luật Điện ảnh đã bộc lộ những thiếu sót, bất cập cần sớm được sửa đổi, bổ sung. Các ý kiến thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản tán hành sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật để giải quyết nhiều vấn đề còn tồn tại, bất cập trong quản lý ngành Điện ảnh hiện nay.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, Dự Luật phù hợp với 4 chính sách đề xuất trong đề nghị xây dựng luật đã được Chính phủ thông qua, bao gồm: Tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động sản xuất phim; hỗ trợ, khuyến khích phát hành, phổ biến phim Việt Nam; khuyến khích, thu hút tổ chức, cá nhân tham gia xúc tiến, quảng bá điện ảnh trong và ngoài nước; đổi mới công tác quản lý, áp dụng công nghệ tiên tiến trong bối cảnh phát triển của cách mạng khoa học kỹ thuật”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.
Vấn đề phổ biến phim trên không gian mạng (Điều 21), Cơ quan soạn thảo đưa ra 2 phương án quản lý hình thức phổ biến phim trên không gian mạng: Phương án 1 là hậu kiểm và Phương án 2 là tiền kiểm.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, đây là cách tiếp cận mới và linh hoạt trong bối cảnh phát triển của dịch vụ phát hành, phổ biến phim trực tuyến, giúp giảm thiểu gánh nặng về chi phí và nhân sự cho các nhà quản lý, tăng cường hội nhập quốc tế, thương mại điện tử xuyên biên giới. Tuy nhiên, phương án 1 tạo ra sự phân biệt, thiếu công bằng giữa các phương thức phổ biến phim. Việc tự kiểm cũng tạo nên nguy cơ trong việc để lọt các sản phẩm phản ánh sai trái lịch sử, nội dung bạo lực, sử dụng ma túy, khiêu dâm, xâm hại trẻ em… gây nên hậu quả tiêu cực trong đời sống văn hóa - xã hội, khó xử lý kịp thời, triệt để.
Phương án 2 thể hiện chỉ được phổ biến phim trên không gian mạng khi có Giấy phép phân loại phim do Bộ VHTT&DL, UBND cấp tỉnh cấp hoặc Quyết định phân loại của cơ quan báo chí có giấy phép hoạt động phát thanh, truyền hình. Đối với phim chưa được cấp phép phải được phân loại trước khi phổ biến trên không gian mạng. Việc thẩm định, phân loại phim trên không gian mạng trước khi phổ biến sẽ bảo đảm kiểm soát nội dung phim và công bằng với phổ biến phim tại rạp và trên truyền hình. Tuy nhiên, với khối lượng đăng tải và truy cập phim hiện nay chưa có giải pháp hiệu quả nhằm kiểm soát khối lượng thông tin này.
Trong thẩm tra Dự Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, ngoài 2 phương án cơ quan soạn thảo đưa ra, thường trực Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội đề xuất phương án 3 là kết hợp hậu kiểm và tiền kiểm một cách hợp lý, trong đó hậu kiểm là chủ yếu, tiền kiểm đối với phim có ảnh hưởng xấu đến chính trị, tư tưởng, quốc phòng, an ninh, đối ngoại và phải phù hợp với điều kiện, khả năng quản lý của cơ quan nhà nước.
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, hậu kiểm là phù hợp với xu hướng và thông lệ quốc tế, tuy nhiên trong một số trường hợp nếu chỉ áp dụng phương án hậu kiểm có thể xảy ra nguy cơ bỏ lọt các bộ phim ảnh hưởng xấu đến chính trị, tư tưởng... Do đó, Ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu, phân tích rõ các ưu, nhược điẻm của tiền kiểm, hậu kiểm, trình xin ý kiến đại biểu Quốc hội, và chỉ nên trình 1 phương án.
Tiếp cận điện ảnh ở cả nền tảng truyền thống và nền tảng số
Các ý kiến thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhận định, điện ảnh không chỉ là loại hình nghệ thuật, mà còn là một ngành công nghiệp văn hóa. Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, điện ảnh liên quan đến rất nhiều ngành văn hóa tổng hợp khác, nhất là Du lịch.
“Phải nhìn nhận điện ảnh không chỉ dưới góc độ tác phẩm văn học nghệ thuật, mà còn là sản phẩm dịch vụ có tính văn hóa cao, như một ngành kinh tế, một ngành công nghiệp. Đã là ngành công nghiệp rồi thì phải phát triển trên nền tảng các quy luật kinh tế. Chúng ta phải có chính sách phát triển điện ảnh như một ngành kinh tế”- Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, điện ảnh cần được tiếp cận ở cả nền tảng truyền thống và nền tảng số. Trên cơ sở đó, vấn đề mấu chốt cần xem xét để sửa đổi Luật Điện ảnh là điều chỉnh các hoạt động điện ảnh trong môi trường công nghệ số để khuyến khích điện ảnh phát triển nhanh và tạo hành lang pháp lý để phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam.
Đối với sản xuất phim sử dụng ngân sách nhà nước, Chủ tịch Quốc hội đồng tình với phương án giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng hoặc đấu thầu và cho rằng cần quy định cụ thể trường hợp nào cần đấu thầu.
Về quản lý phổ biến phim trên không gian mạng, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, cần kết hợp hậu kiểm và tiền kiểm, trong đó về cơ bản thì hậu kiểm, nhưng một số trường hợp phải tiền kiểm.
Trưởng ban Công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, dự thảo Luật cần cụ thể hóa hơn chính sách ưu đãi hỗ trợ đầu tư điện ảnh, trong đó nội dung cốt lõi là chính sách đãi ngộ cán bộ, nghệ sĩ có thành tựu, có nhiều đóng góp cho sự nghiệp điện ảnh nước nhà; người hoạt động điện ảnh chuyên sâu, chuyên nghiệp để xây dựng đội ngũ phát triển nền điện ảnh Việt Nam.
