Sửa đổi quy định về lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính

Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, việc xây dựng Luật nhằm tiếp tục thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện pháp luật, hướng tới xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp.

Về những nội dung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, dự thảo Luật sửa đổi quy định về lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính. Thống nhất việc lập Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi theo các pháp luật về đầu tư.

Về bãi bỏ thủ tục, dự thảo Luật bãi bỏ thủ tục thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở tại cơ quan chuyên môn về xây dựng đối với tất cả các thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, theo nguyên tắc cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần. Đồng thời, sửa đổi quy định về cấp giấy phép xây dựng theo hướng mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng, đơn giản hóa thủ tục. Công trình thuộc đối tượng miễn thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng.

Dự thảo Luật cũng đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng, theo đó sẽ giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 ngày). Cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh trong quản lý năng lực hoạt động xây dựng theo hướng bãi bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, chuyển sang “hậu kiểm”. Và, cắt giảm điều kiện đối với quy định chứng chỉ hành nghề (không yêu cầu cấp chứng chỉ hành nghề, chỉ quy định về điều kiện kinh nghiệm nghề nghiệp đối với một số chức danh).

Dự thảo Luật đề xuất bãi bỏ 3 nhóm thủ tục (thẩm định thiết kế xây dựng triển khai sau thiết kế cơ sở; cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức; công nhận tổ chức xã hội - nghề nghiệp đủ điều kiện cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng). Đẩy mạnh việc thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến, ứng dụng công nghệ thông tin, và rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính.

Bộ Xây dựng đề xuất có hiệu lực ngay đối với quy định về các công trình thuộc đối tượng được miễn giấy phép xây dựng tại khoản 2 Điều 43, khoản 3, 4 và 5 Điều 95 của dự thảo Luật.

Báo cáo tóm tắt Báo cáo thẩm tra dự án Luật, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải cho biết, Thường trực Ủy ban tán thành với sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Xây dựng theo hướng luật khung, luật nguyên tắc, quy định những vấn đề nền tảng, ổn định lâu dài, đồng thời giao Chính phủ và các bộ, ngành hướng dẫn chi tiết để bảo đảm tính linh hoạt, phù hợp thực tiễn, nhưng Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, việc giao nhiều cơ quan quy định chi tiết có thể dẫn đến chồng chéo, mâu thuẫn giữa các văn bản dưới luật (về đất đai, đầu tư, xây dựng, viễn thông, hạ tầng kỹ thuật, thẩm quyền thẩm định, cấp phép, quản lý chất lượng công trình...), nhất là trong bối cảnh hoàn thiện mô hình chính quyền hai cấp hiện nay. Vì vậy, đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật và văn bản hướng dẫn để bảo đảm tính khả thi.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, theo Nghị quyết 98/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Điều chỉnh chương trình lập pháp năm 2025, tên của dự án Luật là Luật Xây dựng (sửa đổi). Cơ quan chủ trì soạn thảo cần giữ tên gọi này, không sử dụng tên gọi Luật Xây dựng (thay thế), bảo đảm sự thống nhất.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, sau khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào vận hành thì ở địa phương vướng trong các lĩnh vực xây dựng, đất đai, môi trường, hộ tịch, tư pháp, tài chính. Do đó, nếu Luật Xây dựng (sửa đổi) lần này được Quốc hội thông qua, Chính phủ kịp thời ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn sẽ giúp phân cấp, phân quyền hiệu quả cho địa phương. Đồng thời, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện dự thảo Luật để bảo đảm đồng bộ với các luật liên quan, giảm chồng chéo pháp luật, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo khung pháp lý ổn định để thu hút đầu tư.

Về các nội dung cụ thể của dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội tán thành quy định về xây dựng hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng vì phù hợp với chủ trương hiện đại hóa quản trị quốc gia trên nền tảng dữ liệu, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực xây dựng. Đồng thời đề nghị, cần thực hiện kết nối liên thông dữ liệu ngành xây dựng với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác về đất đai, quy hoạch để tăng tính công khai, minh bạch, hiệu quả quản lý, giúp giảm thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Về quản lý dự án đầu tư xây dựng, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, quy định trong dự thảo Luật chưa rõ các yêu cầu về an toàn, phòng cháy, chữa cháy, môi trường, biến đổi khí hậu, hiệu quả tài chính, kinh tế, nên “cần được cập nhật, đề cập phù hợp trong dự thảo luật”.

Ngoài ra, dự thảo Luật giao chủ đầu tư thực hiện thẩm định kiểm soát thiết kế xây dựng sau khi dự án được phê duyệt, nhưng chưa quy định cơ chế kiểm soát, giám sát với việc này. Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần bổ sung quy định về trách nhiệm kiểm tra, giám sát của các quản lý nhà nước với công tác thẩm định thiết kế của chủ đầu tư để bảo đảm làm đúng các tiêu chuẩn, quy chuẩn và thực hiện bài bản.

Quan tâm đến quy định về miễn giấy phép xây dựng, một nội dung quan trọng của dự thảo Luật, thu hút sự quan tâm của người dân và doanh nghiệp, Chủ tịch Quốc hội tán thành việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng; đề nghị nghiên cứu quy định về hậu kiểm rõ ràng, công khai thông tin, tránh lạm dụng hoặc buông lỏng kiểm tra, bảo đảm yêu cầu kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy, quyền lợi của người dân, khắc phục hạn chế trong cấp phép xây dựng.

Phát biểu kết luận nội dung họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, cần tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), bảo đảm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước; bảo đảm tính thống nhất với các luật liên quan, cũng như các dự án luật cùng trình ra Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười; đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Đồng thời, bám sát các Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân…