Tạo hành lang pháp lý để tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế

Tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9 của Quốc hội, sáng 14/2 Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi). Thảo luận tại hội trường, các đại biểu tập trung góp ý vào một trong những nội dung trọng tâm của Dự thảo Luật liên quan tới quy định về nguyên tắc phân định thẩm quyền; về phân quyền, phân cấp, ủy quyền. Các đại biểu nhấn mạnh, đây là điểm mới, tiến bộ và cần thiết so với quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và pháp luật hiện hành.

Tuy nhiên, theo các đại biểu, cần rà soát, xác định rõ hơn về nội hàm các khái niệm; yêu cầu và cơ chế thực hiện phân quyền, quy định cụ thể về chủ thể phân cấp, ủy quyền, chủ thể được phân cấp, ủy quyền, các điều kiện để phân cấp, ủy quyền và cơ chế chịu trách nhiệm... nhằm tăng cường quyền tự chủ, tính chủ động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, địa phương gắn với nâng cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu.

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn đại biểu quốc hội tỉnh Hà Nam) kiến nghị, cần nghiên cứu bổ sung nguyên tắc “phân quyền có điều kiện”. Chỉ phân quyền khi địa phương đủ năng lực tài chính, nhân lực, quản trị; đồng thời, xây dựng chỉ số đánh giá năng lực quản trị của từng địa phương trước khi phân quyền, tăng cường giám sát của Trung ương.

Về phân cấp, đại biểu tỉnh đề xuất bổ sung cơ chế “thẩm định hiệu quả phân cấp”, trong đó quy định rõ nhiệm vụ nào bắt buộc phải có báo cáo đánh giá hằng năm. Các quyết định phân cấp phải được Quốc hội giám sát định kỳ. Đồng thời, cần áp dụng nguyên tắc “phân cấp linh hoạt”, với các địa phương chưa đủ năng lực, cần có chế tài kiểm soát chặt chẽ thay vì giao toàn bộ quyền hạn.

Đối với nội dung ủy quyền, đại biểu tỉnh Hà Nam đề nghị giới hạn phạm vi ủy quyền và bổ sung trách nhiệm giải trình. “Phân quyền, phân cấp, ủy quyền là xu hướng tất yếu nhưng cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ. Bổ sung quy định giám sát, đánh giá năng lực địa phương và trách nhiệm giải trình là yếu tố quan trọng để tránh chồng chéo...” - đại biểu Trần Văn Khải nhấn mạnh.

Cho ý kiến về phân quyền, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Trà Vinh) cho rằng, đây là tư duy mới của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã được Luật hóa mà hiện nay nhiều địa phương đang rất cần để giải phóng các nguồn lực đang bị kìm hãm bởi các điểm nghẽn về cơ chế, chính sách nhằm phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian tới.

Băn khoăn việc tổ chức triển khai thực hiện tốt các nội dung này sẽ khó khăn, đại biểu tỉnh Trà Vinh đề xuất bổ sung nội dung vào điều 18, Dự thảo Luật về Trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên Chính phủ, trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện, năng lực cần thiết; đồng thời phải bổ sung quy định giám sát chặt chẽ nội dung này để việc phân quyền thực sự hiệu quả và các điểm nghẽn mới được tháo gỡ, các nguồn lực mới có thể được giải phóng tốt nhất, nhằm phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tham gia thảo luận, có đại biểu đề nghị, Chính phủ cần khẩn trương chỉ đạo các Bộ ngành Trung ương sớm ban hành các Văn bản quy phạm pháp luật để hướng dẫn thi hành các Luật được thông qua tại kỳ họp này. Đặc biệt cần ban hành một Nghị định quy định về “Phân cấp, phân quyền” theo hướng rõ ràng, minh bạch và chặt chẽ để các chủ thể phân cấp, phân quyền và chủ thể được phân cấp, phân quyền dễ dàng triển khai thực hiện một cách thông suốt, hiệu quả...

Thay mặt Ban soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu về nguyên tắc phân định thẩm quyền; phân quyền, phân cấp, ủy quyền; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ...

Bộ trưởng cho biết sẽ nghiên cứu tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến đóng góp của các vị đại biểu Quốc hội và nhấn mạnh quan điểm sẽ tập trung hoàn thiện nguyên tắc phân cấp, phân quyền, ủy quyền theo Hiến định và chủ trương của Đảng nhằm tạo sự chủ động, sáng tạo, thúc đẩy tinh thần tự chủ, tự chịu trách nhiệm, năng động sáng tạo của các cơ quan hành chính Nhà nước - nhất là chính quyền địa phương; tạo hành lang pháp lý để xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ các “điểm nghẽn” về thể chế và khơi thông nguồn lực...