Tạo minh bạch cho thị trường vàng trong nước
Kinhtedothi – Cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường và giúp nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm soát xuất, nhập khẩu vàng, cũng như tạo dựng thị trường kinh doanh vàng lành mạnh.
Đó là một trong những giải pháp quan trọng được các nhà quản lý đưa ra tại Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới” do Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Hội Mỹ nghệ kim hoàn TP Hà Nội tổ chức chiều ngày 24/11.
Ban Tổ chức tặng hoa cho các đại biểu, chuyên gia, diễn gia, doanh nghiệp tham dự Diễn đàn. Ảnh: Thanh Hải
Nhiều khó khăn trong công tác quản lý, kiểm soát thị trường vàng
Chia sẻ về công tác quản lý vàng trang sức, ông Nguyễn Đức Lê – Phó Phòng Nghiệp vụ Quản lý Thị trường (Bộ Công Thương) thông tin: Hiện nay, mạng lưới kinh doanh vàng trang sức của nước ta rộng nhưng phân tán, nhiều cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ nằm rải rác trên cả nước. Cơ quan quản lý Nhà nước cũng chưa thể thống kê được đầy đủ số cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ, nhất là ở những khu vực vùng sâu, vùng xa. Thực tế này gây khó khăn cho cơ quan quản lý Nhà nước cũng là nguyên nhân dẫn đến quản trị của nhiều DN, cơ sở sản xuất kinh doanh vàng chưa tốt, thậm chí cạnh tranh không lành mạnh.
Trong thời gian qua, Bộ Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cũng đã tăng cường kiểm tra thị trường kinh doanh vàng. “Góc khuất” ở đây chính là kiểm định vàng trang sức, do không thống kê được số cơ sở kinh doanh vàng trang sức, chất lượng vàng do cơ sở tự công bố lại ko yêu cầu bắt buộc nên xảy ra không ít vi phạm.
“Thực tế kiểm tra, chúng tôi đã phát hiện nhiều sản phẩm có tuổi vàng không đồng nhất. Người tiêu dùng mua sản phẩm không so sánh được chất lượng sản phẩm cùng loại của các đơn vị khác nhau. Trong khi thị trường có muôn vàn loại vàng (vàng Hàn Quốc, Thái Lan, Ý, vàng mỹ nghệ gắn thêm đá quý, 18K, 24K...)” – ông Nguyễn Đức Lê cho hay.
Đáng nói, nhiều cơ sở, đơn vị kinh doanh vàng trang sức khai báo sai về chất lượng vàng, sai lệch về trọng lượng so với thông tin, số liệu công bố của sản phẩm. “Chưa kể là chúng ta chưa xác nhận được nguồn gốc của vàng và gặp khó khăn trong vấn đề truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Chính vì vậy, câu hỏi đặt ra là có nên nhập vàng về hay không? Lượng vàng cung ứng để sản xuất vàng trang sức như vậy đã đủ chưa?” – ông Nguyễn Đức Lê nói.
Theo ông Nguyễn Đức Lê, kiểm tra thì phải có công cụ, phương pháp kiểm tra, kiểm định khác nhau, song cán bộ QLTT không phải ai cũng am hiểu kiến thức về chế tác vàng... Đây là những khó khăn nhất định trong công tác kiểm tra của lực lượng QLTT và ảnh hưởng quyền lợi người tiêu dùng, dẫn đến lực lượng chỉ kiểm tra khi có khiếu nại của người tiêu dùng.
Nói về công tác chống buôn lậu vàng, ông Đặng Văn Đức - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan Việt Nam) nhận định: vàng luôn hấp dẫn giới buôn lậu vì giá trị cao, dễ sở hữu và có khả năng giữ giá trong bối cảnh biến động như chiến tranh hay lạm phát. Tính thanh khoản quốc tế lớn cùng tâm lý tích trữ vàng lâu đời của người Việt khiến nhu cầu thị trường luôn cao.
Ông Đặng Văn Đức - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan Việt Nam) chia sẻ tại Diễn đàn. Ảnh: Thanh Hải
Điều kiện địa lý của nước ta với đường biên dài hơn 4.000 km nhưng chỉ có 157 cửa khẩu và 88 điểm kiểm soát khiến nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu. Khi giá trong nước chênh lệch và nhu cầu tăng, rủi ro buôn lậu càng lớn.
Thời gian qua, Cục Hải quan đã triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ và xác định chống buôn lậu vàng là nhiệm vụ trọng tâm. Dù đã phát hiện nhiều vụ việc, nhưng mỗi vụ thường có giá trị lớn, điển hình trên tuyến đường bộ khoảng 10kg. Lượng vàng xử lý có thể cao hơn khi phối hợp với các lực lượng khác.
Bên cạnh đó, lực lượng hải quan cũng tăng cường phối hợp với công an, bộ đội biên phòng, quản lý thị trường, các bộ, ngành, địa phương và đẩy mạnh hợp tác quốc tế để trao đổi thông tin, ngăn chặn buôn lậu từ sớm, từ xa. Cùng với đó, công tác hậu kiểm, giám định hàng hóa, kiểm tra thương mại điện tử cũng được siết chặt.
Cục Hải quan cảnh báo, điểm nóng buôn lậu trong thời gian tới vẫn là mặt hàng vàng, do có sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ vận chuyển trái phép vàng và tiền tệ qua biên giới. Vì vậy, cơ quan hải quan sẽ đẩy mạnh kiểm soát các tuyến đường bộ, đường thủy nội địa tại các tỉnh biên giới phía Nam giáp Campuchia (cửa khẩu Tịnh Biên, cửa khẩu Khánh Bình - An Giang, cửa khẩu Bờ Y - Gia Lai) và giáp Lào (cửa khẩu Lao Bảo - Quảng Trị).
Bên cạnh đó, tuyến đường hàng không qua các cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng cũng là tiêu điểm tăng cường kiểm tra của ngành Hải quan trong những tháng cuối năm 2025.
Ứng dụng công nghệ trong truy xuất nguồn gốc, kiểm định chất lượng vàng
Đề cập về giải pháp, ông Nguyễn Đức Lê cho rằng, công tác kiểm tra thị trường giúp cho việc nâng cao năng lực của các DN, cơ sở sản xuất kinh doanh vàng trang sức đáng kể. Do đó, để khắc phục những tồn tại và nâng cao hiệu quả hoạt động của các DN kinh doanh vàng, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đề xuất: Cần phải có khung pháp lý và tiêu chuẩn rõ ràng; Cần ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc vàng; Có chế giám sát rủi ro, năng lực kiểm định tốt hơn, chứng thực được sản phẩm của mình; Bảo vệ người tiêu dùng bằng việc minh bạch thông tin, có cơ chế bồi thường cho người tiêu dùng nếu xảy ra rủi ro.
Ông Nguyễn Đức Lê cũng kiến nghị các DN, cơ sở sản xuất kinh doanh vàng trang sức cần nghiên cứu thành lập mô hình khu vực thí điểm kinh doanh vàng trang sức (tuyến phố) tham gia truy xuất nguồn gốc rõ ràng, công khai xếp hạng uy tín của các cửa hàng vàng nhằm tạo động lực để các cơ sở đầu tư vào việc sáng chế sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm, thêm lựa chọn cho người tiêu dùng.
Qua đó, hình thành các thương hiệu vàng trang sức uy tín, nâng cao chất lượng sản phẩm vàng trang sức của Việt Nam, cũng như góp phần lành mạnh hóa thị trường vàng Việt Nam.
Mô hình này được coi là yếu tố quan trọng, tạo tiền đề cho xuất khẩu vàng Việt Nam ra thế giới, hình thành các thương hiệu vàng đạt thương hiệu quốc gia vươn ra thế giới.
Đối với giải pháp chống buôn lâu, ông Đặng Văn Đức cho rằng, do thông tin tình báo trao đổi giữa các nước hạn chế, nên Cục Hải quan Việt Nam bắt buộc phải tăng cường nâng cao nghiệp vụ đấu tranh cho các cán bộ Hải quan, nắm chắc quy định, quy trình. Cùng với đó, trong giai đoạn vừa qua thì cơ quan hải quan cũng tập trung soi chiếu toàn bộ bộ hàng và hành lý, ứng dụng các máy soi là các thiết bị hiện đại để thực hiện công tác kiểm tra, việc này rất hiệu quả.
Ông Đặng Văn Đức - Phó Chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan Việt Nam) đề xuất giải pháp tại Diễn đàn. Ảnh: Thanh Hải
Cơ quan hải quan đang triển khai tập trung nâng cao năng lực, nghiệp vụ của cán bộ công chức trong phân tích hình ảnh của máy soi, thu thập thông tin để xác định mặt hàng trọng điểm để soi chiếu, đấu tranh.
Phối hợp liên ngành giữa các lực lượng chống buôn lậu tại biên giới, bao gồm có lực lượng như: tài chính, hải quan, bộ đội biên phòng, công an đòi hỏi sự chặt chẽ trong phối hợp đấu tranh chuyên án chung; sự phối hợp giữa các cơ quan trong quản lý Nhà nước và cơ quan trong nội địa với các cơ quan thực thi chống buôn lậu ở biên giới.
Cơ quan hải quan, cũng xác định trọng tâm trọng điểm để tổ chức kiểm tra sau thông quan đối với các DN nhập khẩu vàng để phục vụ cho gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất các mặt hàng, chẳng hạn như là linh kiện điện tử … (cũng có sử dụng nguyên liệu là vàng. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện những quy trình kiểm tra giám sát hải quan để đảm bảo sự minh bạch trong câu chuyện ở chống buôn lậu ở khu vực biên giới.
Về giải pháp bền vững, Cục Hải quan cho rằng cần xem xét lại chính sách quản lý để giảm áp lực buôn lậu; tham khảo kinh nghiệm quốc tế như đánh thuế vàng bán ra; minh bạch hoạt động vàng trang sức; triển khai hiệu quả các quy định mới như Nghị định 232 và Chỉ thị 35. Hiện chưa ghi nhận xuất khẩu vàng chính thức theo các quy định này. Từ đầu năm đến nay đã có 65 hồ sơ nhập khẩu (26 triệu USD) và 22 hồ sơ xuất khẩu (4,2 tỷ USD), chủ yếu là vàng gia công.
“Cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường và giúp hoạt động xuất nhập khẩu không bị "dồn nén", đồng thời mở rộng lựa chọn pháp lý cho người dân. Cơ quan hải quan cũng mong muốn, minh bạch thị trường trong nước để hạn chế cầu đối với các mặt hàng vàng bất hợp pháp, cũng như hỗ trợ cho lực lượng để đấu tranh buôn lậu vàng ở các tuyến biên giới.” – ông Đặng Văn Đức nhấn mạnh.
