Tết Đoan Ngọ năm 2025 vào ngày nào?

Ý nghĩa ngày Tết Đoan Ngọ

Bên cạnh ý nghĩa tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng thì người Việt còn cho rằng đây là dịp để giải trừ bệnh tật trong thời điểm giao mùa. Năm nay, Tết Đoan Ngọ sẽ rơi vào thứ Bảy ngày 31/5/2025.

Trong ngày Tết Đoan Ngọ, mỗi nhà không cần chuẩn bị cỗ mặn phức tạp, chỉ cần có mâm lễ cúng hoa quả gọn gàng, đơn giản để dâng gia tiên cũng như mong cầu sức khỏe cho cả gia đình.

Theo truyền thống, mâm cúng dâng lên lễ gia tiên vào ngày Tết Đoan Ngọ gồm các loại trái cây như vải, mận; rượu nếp, bánh gio (bánh ú tro, bánh tro)... Ngoài ra gia chủ còn cần chuẩn bị hương, hoa, vàng mã và cũng tùy vào văn hóa, phong tục của từng vùng miền mà mâm cúng còn có thêm thịt vịt, chè trôi nước nữa.

Tương truyền rằng vào năm người dân được mùa và sắp gặt hái được nhiều hơn so với mong đợi thì loài sâu bọ không biết từ đâu xuất hiện đã tàn phá, ăn hết trái cây, lương thực. Điều này đã khiến nhiều người chưa kịp vui mừng lại rơi vào trạng thái lo lắng và không biết nên làm gì để hóa giải nạn sâu bọ.

Lúc bấy giờ, một ông lão tự xưng là Đôi Truân, nói với người dân rằng vào mùng 5 tháng 5 âm lịch hằng năm, loài sâu bọ thường trở nên hung hăng nên cần lập đàn cúng bánh tro và trái cây để tiêu diệt chúng.

Người dân nghe thế nên làm theo lời của ông lão. Chẳng bao lâu, các loài sâu bệnh dần co quắp lại và ngã rã rượi trên mặt đất. Thấy vậy, mọi người đều vui mừng hò reo và dự định cảm tạ ông lão nhưng ông đã đi mất.

Dù vậy, người dân vẫn ghi nhớ công ơn của ông và lập đàn cúng hằng năm cũng như đặt tên cho ngày này là ngày tết Đoan Ngọ với “Đoan” là bắt đầu và “Ngọ” là khoảng thời gian cúng từ 11 giờ đến 1 giờ trưa. Ngày lễ đó đã được lưu truyền cho đến ngày nay và mang trên mình nhiều tên gọi khác như “tết Đoan Dương”, “Tết diệt sâu bọ.”

Ngày Tết Đoan Ngọ gắn liền với nhiều phong tục độc đáo

Tục "Diệt sâu bọ" buổi sáng sớm: Đây là phong tục phổ biến nhất và diễn ra ngay khi thức dậy. Người dân quan niệm rằng, việc ăn những món nhất định vào sáng sớm khi bụng đói sẽ giúp "diệt trừ" các loại "sâu bọ" (tức là bệnh tật) trong cơ thể.

Các món thường ăn bao gồm: Cơm rượu nếp/rượu nếp cẩm: Vị cay nồng, hơi men được cho là có tác dụng làm say "sâu bọ".

Hoa quả có vị chua, chát: Mận, vải, đào, dưa hấu... là những loại trái cây vào mùa này, được tin là giúp "tiêu diệt" sâu bọ.

Bánh tro hay còn gọi là bánh gio (miền Bắc), Bánh ú (miền Nam): Loại bánh làm từ gạo nếp ngâm nước tro, có tính mát, giúp thanh lọc cơ thể. Với trẻ nhỏ, ở một số nơi còn có tục bôi hồng hoàng lên thóp đầu, ngực, rốn để xua đuổi côn trùng và bệnh tật. 

Cúng gia tiên và thần linh: Mâm cúng Tết Đoan Ngọ là cách con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và biết ơn.

Hái lá thuốc và tắm lá thơm: Nhiều nơi còn giữ tục hái lá thuốc vào đúng giờ Ngọ (12 giờ trưa). Người xưa tin rằng vào thời điểm dương khí mạnh nhất, các loại lá cây có dược tính cao nhất thường được hái như lá kinh giới, tía tô, ngải cứu, lá mùi, lá bưởi... Sau đó, lá thuốc có thể được phơi khô dùng dần hoặc đun nước để tắm, xông hơi, giúp phòng và trị bệnh ngoài da, cảm cúm, xua đuổi tà khí.

Khảo cây (Đánh cây): Một phong tục độc đáo ở vùng nông thôn là "khảo cây" hay "đánh cây". Người ta dùng dao gõ nhẹ vào gốc các cây ăn quả ít ra quả hoặc bị sâu bệnh, đồng thời trò chuyện như hỏi xem cây có muốn ra quả không. Phong tục này thể hiện mong muốn cây cối sai quả, mùa màng bội thu.