Thái Nguyên: đưa hồng không hạt từng bước trở thành cây trồng mũi nhọn

Trở thành cây giảm nghèo chủ lực

Cây hồng không hạt được trồng phổ biến ở các xã: Ba Bể, Chợ Rã, Thượng Minh, Quảng Bạch, Nam Cường, Đồng Phúc, Nà Phặc. Theo người dân địa phương, giống hồng này có từ lâu đời, được người dân trồng trong vườn nhà, trên nương rẫy. Cây hồng không hạt phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở địa phương nên sinh trưởng, phát triển tốt.

Đồng Phúc là một trong những xã có nhiều diện tích hồng không hạt nhất với diện tích khoảng 100ha, trong đó 80% đã cho thu hoạch. Nhiều diện tích có tuổi đời từ 50 đến 70 năm, trở thành cây giảm nghèo chủ lực tại các thôn, bản vùng cao.

Những năm qua, nhờ nhu cầu thị trường tăng cao, cây hồng được quy hoạch phát triển theo hướng hàng hóa, từng bước trở thành cây trồng mũi nhọn ở nhiều xã.

Nếu trước đây việc vận chuyển khó khăn do đường đất nhỏ hẹp, dốc đứng, thì nay tuyến đường bê tông được xây dựng đến tận vườn giúp tiêu thụ thuận tiện hơn, giảm chi phí và nâng cao thu nhập.

Nhận thấy tiềm năng của cây hồng không hạt, những năm qua các xã: Ba Bể, Chợ Rã, Thượng Minh, Đồng Phúc đã đưa cây này vào danh mục phát triển nông sản chủ lực, nằm trong chương trình phát triển sản phẩm OCOP.

Chế biến sâu để tăng giá trị

Để tăng giá trị cho quả hồng, nhiều hợp tác xã bắt tay vào chế biến sâu. Hợp tác xã Đồng Lợi ở xã Đồng Phúc đầu tư chế biến hồng sấy dẻo bằng năng lượng mặt trời. Sản phẩm dẻo dai, ngọt thơm, dễ bảo quản, bán được giá cao hơn nhiều so với hồng tươi.

Các xã có vùng trồng đã tập trung chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán, duy trì mô hình xử lý bệnh cho cây. Các xã như Quảng Bạch, Đồng Phúc chú trọng duy trì số lượng các cây đầu dòng để làm nguồn cung mắt ghép cây giống.

Gần 20 năm qua, tỉnh Bắc Kạn (cũ) đã kiên trì triển khai nhiều chương trình nghiên cứu và bảo tồn giống hồng không hạt. Từ năm 2007, hàng loạt dự án khoa học - công nghệ được thực hiện như tuyển chọn cây đầu dòng, xây dựng vườn ươm, hoàn thiện quy trình sản xuất giống và kỹ thuật thâm canh. Nhờ đó, địa phương chủ động nguồn giống chất lượng, đồng thời chuyển giao kỹ thuật cho nông dân, từng bước hình thành các vùng sản xuất tập trung.

Từ năm 2012 tới nay, tỉnh đã triển khai nhiều dự án cải tạo hồng già cỗi, trồng mới theo hướng hàng hóa. Nhờ đó, năng suất các vườn hồng tăng 20-25%, hiệu quả kinh tế cao hơn khoảng 20%.

Tỉnh Thái Nguyên chỉ đạo các xã có vùng trồng chú trọng xây dựng vùng trồng tập trung, nâng cao chất lượng giống và kỹ thuật canh tác theo hướng hữu cơ, VietGAP; hỗ trợ người dân và hợp tác xã khi tham gia chế biến sâu.

Đồng thời, phát triển chuỗi giá trị sản phẩm từ trồng, chế biến, tiêu thụ đến du lịch trải nghiệm. Đến nay, để việc vận chuyển được thuận lợi và giảm chi phí, nhiều xã đã nâng cấp đường giao thông vào tận vườn, bê tông hóa tới chân đồi. Vì vậy, quả hồng không hạt không chỉ được tiêu thụ mạnh tại các tỉnh phía Bắc, mà còn trở thành món quà được du khách mang về Nam như một đặc sản mùa thu của núi rừng. Khách du lịch đến tham quan vườn hồng, tự tay hái quả, chụp ảnh và mua mang về làm quà biếu.

Giai đoạn gần đây, tỉnh đẩy mạnh liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ. Tiêu biểu là Dự án liên kết chuỗi thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới do HTX Tân Phong, xã Quảng Bạch, chủ trì, quy mô 33ha. Tích cực quảng bá, đưa sản phẩm lên các sản thương mại điện tử, tham gia các hội chợ nông sản.

Hiện nay, hồng không hạt được đẩy mạnh tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước, được coi là đặc sản cho du khách, góp phần tăng thu nhập đáng kể cho các hộ trồng hồng và làm du lịch cộng đồng khẳng định vai trò là cây trồng kinh tế mũi nhọn, góp phần cải thiện thu nhập và xây dựng thương hiệu nông sản bền vững cho địa phương.