Đây là ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý tại hội thảo Đề xuất giải pháp kiểm soát, phân bố dân số theo quy hoạch được phê duyệt đến năm 2030, định hướng 2050, do Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội tổ chức, ngày 8/12.
Dân số Hà Nội đã vượt ngưỡng dự báo
Theo Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội Tạ Minh Thuận, quy mô và cơ cấu phân bố dân số thích hợp có sự tác động tích cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội. Do vậy, bên cạnh những chính sách phát triển kinh tế - xã hội, việc dự báo quy mô dân số, kiểm soát, phân bố dân số phù hợp là nhiệm vụ quan trọng của thành phố trong giai đoạn hiện nay.
Mục tiêu của hội thảo nhằm xin ý kiến chuyên gia, nhà khoa học, cũng như đại diện cơ quan quản lý của thành phố để đề xuất các giải pháp kiểm soát và phân bố dân số theo quy hoạch đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.
Theo kết quả nghiên cứu của Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội, dân số trung bình của Hà Nội năm 2022 là 8,435 triệu người, đứng thứ 2 sau TP Hồ Chí Minh (9,389 triệu người), bằng 35,9% dân số vùng đồng bằng sông Hồng; 8,45% dân số toàn quốc. Trong đó, dân số khu vực thành thị chiếm 49,1%; dân số khu vực nông thôn chiếm 50,9%.
Từ năm 2009 đến nay, dân số Hà Nội tăng thêm hơn 1,95 triệu người, bình quân mỗi năm tăng thêm khoảng 150.000 người. Tốc độ tăng dân số của Hà Nội khá cao và không đồng đều giữa các đơn vị, chủ yếu do tăng dân số cơ học, bình quân tăng khoảng 69,1 nghìn người/năm.
Mật độ dân số của Hà Nội năm 2022 là 2.511 người/km2, đứng thứ 2 trong cả nước, đồng thời có sự khác biệt lớn giữa khu vực nông thôn và khu vực thành thị. Từ 2011 đến 2022, mật độ dân số của Hà Nội tăng khoảng 29,4%. Mật độ dân số không đồng đều, dân số tập trung chủ yếu ở 12 quận nội thành.
Đối chiếu với chỉ tiêu dân số trong quy hoạch 1259 và quy hoạch 1081 cũng như các quy hoạch phân khu cho thấy, quy mô dân số, tốc độ tăng dân số toàn Hà Nội và từng khu vực; tỷ trọng dân số từng khu vực trên tổng dân số toàn thành phố được xây dựng cơ bản cụ thể, rõ ràng, có tính khoa học, phù hợp với định hướng phát triển không gian, phù hợp giữa các chỉ tiêu dân số với phương hướng phát triển các ngành, lĩnh vực quan trọng; phù hợp với giải pháp tổ chức thực hiện quy hoạch.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, dân số Hà Nội đã vượt ngưỡng dự báo so với cả hai bản quy hoạch trước một năm, chưa kể đến số lượng dân cư vãng lai thường xuyên ra vào thành phố, tốc độ tăng dân số không đồng đều giữa các khu vực. Những thách thức về việc mất kiểm soát dân số theo quy hoạch ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển bền vững Thủ đô trên nhiều khía cạnh: phát triển kinh tế, phát triển xã hội, bảo vệ môi trường, quy hoạch đô thị, quản trị địa phương…
Cần giải pháp kiểm soát
Trước thực trạng của dân số hiện nay, đòi hỏi cần có những giải pháp nhằm kiểm soát, phân bố dân số Hà Nội giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo quy hoạch được duyệt góp phần triển khai hiệu lực, hiệu quả công tác phát triển và quản lý phát triển đô thị.
Viện sẽ tổng hợp những góp ý, đề xuất giải pháp kiểm soát phân bố dân số tại hội thảo để trình lãnh đạo UBND Thành phố. Qua đó, để có biện pháp thiết thực hiệu quả trong việc kiểm soát, phân bố dân số Hà Nội trong thời gian tới - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội Tạ Minh Thuận nhấn mạnh.
Tại hội thảo đã có 10 ý kiến phát biểu của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý. Đa phần các ý kiến đều cho rằng, việc đề xuất các giải pháp nhằm kiểm soát, phân bố dân số Hà Nội theo quy hoạch là mang tính bức thiết và cần thống nhất các quan điểm như: kiểm soát, phân bố dân số là nội dung quan trọng của quá trình dân số, để kiểm soát, phân bổ dân số hợp lý cần một hệ thống cơ chế, chính sách toàn diện; kiểm soát, phân bố dân số không phải là hoạt động đan xen mà là một quá trình liên tục, bao quát về không gian và thời gian.
Thống nhất về mặt nhận thức vai trò quan trọng của kiểm soát, phân bố dân số theo quy hoạch đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội Thủ đô; kiểm soát, phân bố dân số phải đảm bảo tính thống nhất; kiểm soát, phân bố dân số phải đảm bảo tính cân bằng, hợp lý. Kiểm soát, phân bố dân số là nhiệm vụ quan trọng cần được triển khai đồng bộ, thống nhất, liên tục giữa các cấp các ngành.
Một trong những giải pháp cụ thể được đưa ra đó là cần thực hiện đồng bộ di dời các công sở ra khỏi nội đô, giảm quy mô đào tạo di dời các cơ sở y tế, di chuyển các hoạt động quá cảnh ra ngoài nội đô thông qua tuyến vành đai 4, giãn dân tại khu phố cổ, các khu vực chung cư cũ… ra các khu đô thị mới.
Đồng thời phát triển song song các đô thị vệ tinh để tạo sự hấp dẫn thu hút dân cư, lao động, bệnh viện, trường học ra khỏi khu vực đô thị vệ tinh để tạo sự hấp dẫn thu hút dân cư, lao động, bệnh viện, trường học ra khỏi khu vực đô thị trung tâm. Hình thành các chuỗi đô thị phía Bắc sông Hồng và chuỗi khu đô thị phía Đông đường vành đai 4. Các giải pháp kiểm soát quy mô dân số của Hà Nội cần tính đến yếu tố liên vùng. Về giải pháp phân bố dân số, cần gắn với chính sách phát triển đô thị, chính sách phát triển nông thôn,…
