Thanh tra Chính phủ chỉ rõ mức phí bất thường tại dự án BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ

Nguồn tin của PV cho biết, Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận về việc đầu tư, quản lý các dự án BOT, BT của Bộ Giao thông vận tải. Trong đó, tại dự án BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ phát hiện nhiều bất thường.

Theo Điều 9, Điều 10 Nghị định 108/2009 của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải phải thực hiện xây dựng và công bố danh mục dự án BOT, BT vào tháng 1 hàng năm. Tuy nhiên, đối với dự án đầu tư nâng cấp tuyến đường Pháp Vân - Cầu Giẽ, Bộ Giao thông vận tải thực hiện chưa đúng theo quy định, việc công bố chỉ thực hiện sau khi phê duyệt danh mục dự án để thực hiện quy trình lựa chọn nhà đầu tư là chưa đầy đủ và thiếu chặt chẽ.

Kết luận thanh tra chỉ rõ, Bộ Giao thông vận tải đã lập và phê duyệt dự án chia thành 2 giai đoạn thực hiện: Giai đoạn 1 cải tạo nâng cấp mặt đường cũ 4 làn xe; Giai đoạn 2 xây dựng hoàn chỉnh đường cao tốc 6 làn xe. Lý do phân kỳ đầu tư là tính cấp bách do đường xuống cấp và nhu cầu giao thông.

Tuy nhiên, dự án không có quy trình đánh giá, xác định căn cứ cụ thể là dự án cấp bách và cũng chưa được cấp thẩm quyền xác định vào danh mục dự án cấp bách.

Mặt khác, UBND TP Hà Nội chưa có văn bản thống nhất thoả thuận cụ thể về việc phân kỳ đầu tư thành 2 giai đoạn vì lo ngại sẽ không đảm bảo kết nối đồng bộ các hạng mục hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật hiện có và quy mô đầu tư chưa phù hợp với quy hoạch Thủ đô đã đã được Thủ tướng phê duyệt.

“Việc phê duyệt và triển khai thực hiện dự án đã không lường hết những bất cập về hệ thống thu phí, dẫn đến bất hợp lý khi kết nối với tuyến đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, gây bất tiện cho người tham gia giao thông và ùn tắc cục bộ nghiêm trọng tại các thời điểm mật độ giao thông cao. Nay buộc phải khắc phục thay thế bằng phương án thu phí tự động và bỏ trạm thu phí Đại Xuyên”- kết luận nêu rõ.

Về phương án thu phí, Thanh tra Chính phủ khẳng định Bộ Giao thông vận tải duyệt phương án thu phí theo phân kỳ đầu tư 2 giai đoạn không hợp lý. Việc thu phí ngay sau khi hoàn thành đầu tư giai đoạn 1 thảm lại mặt đường hiện hữu với vốn đầu tư chỉ là 1/3 tổng vốn dự án, nhưng giá thu phí tương đương Dự án đường cao tốc xây dựng mới Cầu Giẽ - Ninh Bình là bất hợp lý và không tuân thủ nguyên tắc phải đảm bảo lợi ích nhà đầu tư, người tham gia giao thông và Nhà nước quy định Nghị định số 108/2009.

Việc thực hiện trình tự phê duyệt tổng mức đầu tư, thiết kế cơ sở còn thiếu chặt chẽ, không lường hết các yếu tố ảnh hưởng dẫn đến phải điều chỉnh, thay đổi quá lớn trong thời ngắn. Cụ thể, sau khi đã phát hành hồ sơ yêu cầu lần thứ 3 để lựa chọn nhà đầu tư, Bộ Giao thông vận tải đã phê duyệt điều chỉnh giảm tổng mức đầu tư từ gần 8.500 tỷ đồng xuống còn 6.700 tỷ đồng.

Ngay sau khi triển khai thực hiện dự án, Bộ này đã phê duyệt thay đổi cơ bản thiết kế cơ sở giai đoạn 1, bỏ lớp cấp phối base bù vênh và thay hoàn toàn bằng bê tông nhựa tăng cường mặt đường dẫn đến tăng chi phí 25 tỷ đồng.

Áp dụng đơn giá đất đắp chưa đúng khu vực theo thông báo giá dẫn đến phê duyệt tổng mức đầu tư tăng sai trên 21 tỷ đồng. Tổng mức đầu tư phê duyệt một số yếu tố chi phí, mặc dù theo chế độ hướng dẫn nhưng chưa phù hợp với thực tế và không sát thực nên khi thực hiện không phát sinh hoặc chênh lệch quá lớn.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc Bộ Giao thông vận tải xác định tính cấp bách của dự án còn thiếu cơ sở để trình Thủ tướng Chính phủ phương án chỉ định nhà đầu tư và việc không thực hiện đầy đủ quy trình xây dựng và công bố danh mục đầu tư dự án BOT theo hướng dẫn tại Nghị định 108/2009 của Chính phủ, dẫn đến thông tin về dự án được công bố chưa thực rộng rãi, minh bạch, kịp thời để các nhà đầu tư có thể tiếp cận thuận tiện, bình đẳng.

Việc lựa chọn nhà đầu tư phức tạp, nhiều công đoạn, mất nhiều thời gian: 3 lần lựa chọn từ chỉ định thầu, đấu thầu rồi lại chỉ định thầu mới lựa chọn được nhà đầu tư.

Về giá thu phí, kết luận thanh tra khẳng định trước khi thực hiện dự án Bộ Tài chính đã có văn bản, nêu rõ “việc đặt trạm thu phí trên đường BOT để thu phí hoàn vốn cho nhà đầu tư chỉ được thu phí khi dự án hoàn thành xây dựng đưa vào sử dụng”.

Tuy nhiên, hợp đồng dự án ký kết giữa Bộ Giao thông vận tải và nhà đầu tư đã thống nhất việc thu phí hoàn vốn cho nhà đầu tư thực hiện ngay sau khi hoàn thành đầu tư giai đoạn 1. Sau đó Bộ Tài chính đã chấp thuận và ban hành thông tư thu phí theo đề nghị của Bộ Giao thông vận tải và nhà đầu tư.

“Như vậy, dự án mới đầu tư giai đoạn 1 (sửa chữa, cải tạo các yếu tố hình học và rải thảm mặt đường cũ), vốn đầu tư chỉ là 30% của dự án nhưng giá thu tương đương với giá thu đường cao tốc xây dựng mới Cầu Giẽ - Ninh Bình (1.500 đồng/km) là bất hợp lý và bất thường, cần làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân”- kết luận khẳng định.