Có học phải có thi
Giáo sư có nhận định gì về chủ trương chỉ có một kỳ thi quốc gia từ năm 2015?
- Thi có nhiều loại, nhiều mức, nhưng cả xã hội quan tâm nhiều đến kỳ thi tốt nghiệp THPT và thi tuyển sinh vào ĐH, CĐ. Đã có Nghị quyết rồi, chúng ta phải thực hiện, Bộ GD&ĐT cũng đang ráo riết chuẩn bị theo hướng đổi mới làm sao có hiệu quả, đỡ tốn kém, phức tạp. Thi "3 chung" đã thực hiện hơn 10 năm, những năm đầu đã phát huy và có hiệu quả rõ rệt. Tuy nhiên, hiện nay, số trường THPT tăng lên rất nhiều, số học sinh thi cũng đã tăng lên xấp xỉ 1 triệu em/kỳ thi. Và phải khẳng định, đã học phải có kiểm tra, đánh giá, có thi học kỳ, có thi cuối năm, thi cuối cấp và có thi tuyển. Tôi theo dõi trên thế giới chưa có nước nào bỏ mấy hình thức này, tức là có kiểm tra và các loại thi.
Các thí sinh trao đổi sau khi hoàn thành bài thi môn Toán tại Hội đồng thi trường Đại học Bách khoa. Ảnh: Quý Trung
|
Việc phải có thi để đánh giá cũng phản ánh tâm lý của mọi người nói chung, đặc biệt là học sinh. Cũng như trong khoa học, có khâu gọi là phản ánh ngược, ở tất cả bộ máy điều khiển như lái tàu, hay ngay trong thần kinh con người bao giờ cũng phản ánh ngược, xem kết quả thế nào để điều chỉnh hành vi. Chúng ta phải thống nhất với nhau quan niệm về đặc điểm tâm lý và quan niệm về giáo dục. Việc này giải quyết phải có cơ sở khoa học, tất nhiên có cơ sở xã hội, tức là làm nhẹ nhàng cho xã hội, không làm phiền toái đến người khác. Do vậy, tôi khẳng định hai điều, một là cần thiết đi học phải có đánh giá, có thi; và thứ hai, làm sao có hiệu quả, nhưng không phức tạp, không gây lãng phí.
Nếu thực hiện chủ trương này trong năm 2015 liệu có quá cập rập không, thưa Giáo sư?
- Việc thi cử không thể làm vội vàng. Thứ nhất, trong mấy chục năm qua, không riêng kỳ thi "3 chung" vào ĐH mà phải đánh giá xem mặt được, chưa được, cái gì còn phù hợp với xã hội, với nhà trường, cái gì lạc hậu phải đổi mới. Thứ hai, nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm của thế giới. Thứ ba, kỳ thi từ năm học 2014 - 2015 trở đi ở nước ta sẽ như thế nào, không thể trả lời thiếu khoa học, thiếu căn cứ, thiếu cơ sở xã hội. Chúng ta có Bộ GD&ĐT, có Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, cán bộ của chúng ta ngày nay có đủ trình độ đánh giá tình hình giáo dục của các nước, nghiên cứu giáo dục của các nước. Theo tôi, không thể đưa ra một ý kiến vội vã, cần phải có một công trình nghiên cứu kỹ càng. Khi có đủ căn cứ, công bố trước kỳ thi 6 tháng là hợp lý.
Đề thi có sự phân hóa
Bộ GD&ĐT đề xuất thi 8 môn trong 4 ngày. Thí sinh bắt buộc phải thi 4 môn, trong đó 2 môn bắt buộc, 2 môn tự chọn. Ngoài ra, thí sinh nào có nguyện vọng thi thêm môn có thể đăng ký để phù hợp với nhu cầu được xét tuyển ĐH. Theo Giáo sư, phương án mà Bộ đưa ra có hợp lý không?
- Sắp tới, chúng ta phân giáo dục phổ thông 9 năm, không phải phổ thông trung học như trước đây (3 năm cuối là định hướng nghề nghiệp), mà định hướng vào ĐH, hoặc ra lao động sẽ có cách học khác nhau. Vậy sẽ thi thế nào? Đây là vấn đề lớn, học khác nhau, chia các khối khác nhau, có trường phân đến 20 hướng, 20 cách học… Vấn đề sẽ phức tạp. Theo tôi, làm sao chọn môn thi chung, cách ra đề trong bài thi có các câu hỏi để xác định tối thiểu tốt nghiệp lớp 12, đồng thời có những câu phân hóa để đánh giá trình độ và là căn cứ để chọn vào ĐH.
Nhiều ý kiến cho rằng, chất lượng giáo dục phổ thông có khoảng cách quá xa với ĐH nên chưa thể lấy kết quả một kỳ thi cho hai mục đích tốt nghiệp và vào ĐH. Vậy, ý kiến của Giáo sư thế nào?
- Theo tôi, có thể để các địa phương, trường THPT được tổ chức một kỳ thi nghiêm túc, có căn cứ xác nhận học sinh tốt nghiệp năm nào. Thi tốt nghiệp có chứng chỉ là cần thiết vì chứng chỉ tốt nghiệp phổ thông có ý nghĩa nhất định về trình độ học vấn để đi học, lao động… Thi phổ thông có chứng chỉ, còn quyền vào ĐH để cho các trường tự chủ. Như thế, không thể nói giảm từ 2 kỳ thi xuống một kỳ thi và trong đó không có từ "quốc gia".
Giáo sư có đề xuất nào để tổ chức một kỳ thi gọn nhẹ, không tốn kém mà vẫn đảm bảo độ tin cậy, thực chất?
- Theo tôi, nên giao cho các trường làm, các trường tự chịu trách nhiệm. Phải tin vào đội ngũ, tin các trường, các trường có trách nhiệm với xã hội, với học trò. Những người không phải chuyên môn không nên can thiệp, hãy để nhà trường chịu trách nhiệm trước xã hội, trước học sinh, trước lương tâm nghề nghiệp của mình. Hiện, chúng ta có hơn 2.000 trường phổ thông, có các trường chuyên, trường khá hơn, trường trung bình, không đồng đều, các trường phải gây dựng uy tín của mình. Để các trường tự điều chỉnh mình và để xã hội điều chỉnh trường.
Xin cảm ơn ông!
