Thị trường M&A Việt Nam: Vượt sóng thách thức để đón cơ hội mới

Cảnh báo tác động

Tại khuôn khổ diễn đàn Mua bán và Sáp nhập doanh nghiệp Việt Nam 2025 (Vietnam M&A Summit 2025), PGS.TS Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Kinh tế nhìn nhận, chính sách thuế quan dưới nhiệm kỳ Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể ảnh hưởng lớn đến thị trường M&A tại Việt Nam.

"Với việc áp thuế của Mỹ buộc Việt Nam phải cấu trúc lại nền kinh tế. Đây cũng là cơ hội như thách thức, khi thuế "đánh" vào những mục tiêu cụ thể ví dụ như sản phẩm gây thậm hụt nhiều, tạo cơ hội cho nước khác... Doanh nghiệp Việt Nam hiện nay có lẽ sẽ "ít lo" hơn rất nhiều so với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI)" - ông Thiên chia sẻ.

Tuy nhiên, PGS.TS Trần Đình Thiên lo ngại, nếu Việt Nam không tận dụng tốt cơ hội này để vượt qua, đưa nền kinh tế lên "1 tầng cao nữa" sẽ rất nguy hiểm. Với Nghị quyết 68-NQ/TW và hàng loạt Nghị quyết khác nữa không chỉ là động lực chính sách, mà còn là cam kết chiến lược về phát triển khu vực tư nhân – yếu tố vốn bị "trói buộc" trong vòng 40 năm qua. Đây là thay đổi rất căn bản về tư duy phát triển, nỗ lực hành động để thoát khỏi chính bản thân mình.

“Những địa phương nay có thể thành trung tâm kết nối và sẽ rất cần doanh nghiệp đầu tư. Và ai đón đầu được xu hướng này sẽ chiếm ưu thế chiến lược trong M&A bất động sản” - ông Thiên khẳng định.

Bà Phạm Thùy Dương - Trưởng Ban Vận động thành lập Hiệp hội M&A Việt Nam cho biết, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến chuyển sâu sắc hậu đại dịch và khủng hoảng, hoạt động M&A đã và đang trở thành công cụ chiến lược giúp các doanh nghiệp Việt Nam tái cấu trúc, mở rộng quy mô, khơi thông dòng vốn và chuyển giao công nghệ. Đặc biệt, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị năm 2025 đã mở ra những cơ chế, chính sách đột phá, tạo động lực mạnh mẽ để phát triển kinh tế tư nhân, trong đó M&A là một trong những trụ cột quan trọng.

M&A sẽ tiếp tục là công cụ chiến lược cho cả nhà đầu tư và doanh nghiệp Việt trong thời gian tới. Tuy nhiên, để thực sự khai thác được tiềm năng thị trường, các bên cần vượt qua rào cản pháp lý, cập nhật chính sách vĩ mô và đặc biệt là tận dụng đúng thời điểm. Trong bối cảnh mới, vai trò của đội ngũ luật sư và chuyên gia tư vấn càng trở nên quan trọng trong việc “dẫn đường” cho những thương vụ thành công.

Cơ hội trỗi dậy

Theo Luật sư Vũ Thị Thu Hà – Giám đốc Công ty Luật ATS, nền kinh tế Việt Nam đang mở ra nhiều cơ hội cho hoạt động M&A, nhờ sự cộng hưởng từ môi trường chính sách, hội nhập quốc tế và nhu cầu nội tại của thị trường.

Việt Nam tiếp tục thu hút nhà đầu tư đến từ Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… thông qua các thương vụ M&A quy mô lớn. Nguồn vốn ngoại mang lại không chỉ là tài chính mà còn là chuẩn mực quản trị tiên tiến, thúc đẩy thị trường phát triển bền vững.

Sự gia tăng tầng lớp trung lưu, tốc độ đô thị hóa nhanh và vai trò trung tâm sản xuất mới của Việt Nam tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương khiến nhu cầu về nhà ở, văn phòng, bất động sản công nghiệp, logistics tăng cao, tạo lực đẩy cho các thương vụ thâu tóm dự án.

Việc ban hành Luật Đất đai (sửa đổi) 2024 và Luật Kinh doanh Bất động sản (sửa đổi) 2023 đã cởi trói nhiều vướng mắc pháp lý. Những điều chỉnh như định nghĩa lại doanh nghiệp có vốn nước ngoài, bảng giá đất sát thực tế hay đơn giản hóa thủ tục đầu tư, mở ra cơ hội lớn cho nhà đầu tư nước ngoài và trong nước tiếp cận dự án nhanh hơn.

M&A là công cụ giúp doanh nghiệp mở rộng quỹ đất, nâng cao năng lực tài chính, tận dụng kinh nghiệm của đối tác và tối ưu vận hành. Các thương vụ liên kết cũng tạo ra thực thể mới mạnh mẽ hơn, sẵn sàng cạnh tranh trong bối cảnh thị trường phân hóa cao.

Bên cạnh cơ hội, hoạt động M&A vẫn gặp không ít thách thức, mà theo Luật sư Vũ Thị Thu Hà, chủ yếu đến từ hệ thống pháp luật, thủ tục hành chính và thực trạng minh bạch trên thị trường.

Dù các luật mới được ban hành, vẫn còn khoảng trống do chậm ban hành văn bản hướng dẫn dưới luật, gây lúng túng cho doanh nghiệp. Việc thường xuyên điều chỉnh quy định cũng đòi hỏi các bên cập nhật liên tục, ảnh hưởng đến tiến độ giao dịch.

Các bước như thẩm định năng lực, phê duyệt chủ trương đầu tư, phòng cháy chữa cháy, đánh giá môi trường... vẫn cần qua nhiều cơ quan. Sự thiếu phối hợp giữa trung ương và địa phương khiến thời gian xử lý hồ sơ kéo dài, đặc biệt sau các đợt thanh tra, phòng chống tham nhũng.

Nhiều dự án thiếu hồ sơ pháp lý đầy đủ, doanh nghiệp mục tiêu có thể từng vướng sai phạm, gây khó khăn cho khâu thẩm định. Nếu không kiểm tra kỹ, bên mua dễ đối mặt rủi ro kiện tụng hoặc bị thu hồi đất, bị xử phạt hành chính sau thương vụ.

Luật sư Hà nhấn mạnh, nhà đầu tư cần chuẩn bị kỹ lưỡng trong việc thiết kế cấu trúc giao dịch, đàm phán điều khoản bảo lưu trách nhiệm, đồng thời phối hợp chặt với cơ quan chức năng ngay từ đầu. Thẩm định pháp lý toàn diện là “chìa khóa” để kiểm soát rủi ro và hiện thực hóa cơ hội.

Về phía doanh nghiệp, Chủ tịch Phú Thái Holdings Phạm Đình Đoàn chia sẻ, M&A không đơn thuần là một thương vụ, mà phải được đặt trong chiến lược dài hạn của doanh nghiệp, thậm chí từ lúc xây dựng tầm nhìn và giá trị cốt lõi.

M&A nên được đưa vào chiến lược phát triển 3, 5 hay 10 năm, chứ không thể chỉ làm khi có cơ hội. Thành công trong M&A không nằm trên giấy tờ, mà phải thể hiện ở kết quả sau sáp nhập như một cuộc “hôn nhân” thật sự.