Bài viết được dư luận trong nước và quốc tế đánh giá cao, tạo hứng khởi mạnh mẽ cho cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là dấu ấn bứt phá trong nhận thức về vai trò, vị thế và đột phá trong chủ trương chính sách, giải pháp cần có nhằm mở ra kỷ nguyên mới cho phát triển kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam.
Nhất quán tinh thần phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược, chính sách lâu dài
Mở đầu bài viết, Tổng Bí thư (TBT) khẳng định vai trò trụ cột của khu vực kinh tế tư nhân với gần một triệu doanh nghiệp, khoảng 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, hiện đóng góp gần 60% vốn đầu tư toàn xã hội, khoảng 51% GDP, hơn 30% ngân sách Nhà nước và tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm hơn 82% tổng số lao động trong nền kinh tế. Trên hành trình gần 40 năm Việt Nam đổi mới kiên cường, bứt phá và khát khao phát triển, kinh tế tư nhân (KTTN) không chỉ giúp Việt Nam tăng thu nhập trung bình đầu người trên 50 lần, mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ, nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, mà còn chứng tỏ rằng nếu có môi trường phát triển thuận lợi, doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể vươn xa, cạnh tranh sòng phẳng với thế giới.
Tiếp đó, TBT cũng chỉ rõ những hạn chế và nguyên nhân kìm hãm sự phát triển cả về lượng và chất của cộng đồng KTTN Việt Nam… Trong đó, TBT nhấn mạnh những bất cập của hệ thống thể chế và chính sách kinh tế và môi trường kinh doanh không chỉ là điểm nghẽn kìm hãm khu vực kinh tế tư nhân, mà còn cản trở nền kinh tế nâng cao giá trị gia tăng, thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình, làm chậm tiến trình đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 theo mục tiêu Nghị quyết của Đảng và kỳ vọng của Nhân dân.
Tiếp tục nhất quán tinh thần các Nghị quyết của Đảng coi phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược, chính sách lâu dài của quốc gia; KTTN cùng với kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể là tập hợp nòng cốt để xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự lực, tự cường, TBT đã bổ cập, nâng cấp yêu cầu xác định rõ hơn, quán triệt lại định hướng quan điểm và nhận thức trong cả hệ thống chính trị về vai trò và sứ mệnh của KTTN như là động lực quan trọng hàng đầu của đất nước về tăng trưởng GDP, tăng năng suất lao động, tạo công ăn việc làm; lực lượng tiên phong trong kỷ nguyên mới, lực lượng chủ lực, đi đầu trong ứng dụng công nghệ và đổi mới, sáng tạo trong tầm nhìn chung của đất nước; phấn đấu đạt mục tiêu KTTN đóng góp khoảng 70% GDP vào năm 2030; ngày càng nhiều doanh nghiệp tư nhân có năng lực cạnh tranh toàn cầu, làm chủ công nghệ và hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng quốc tế; góp phần cùng cả nước nâng cao đời sống nhân dân, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa nền kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, xây dựng xã hội văn minh, hiện đại, xây dựng nên một Việt Nam năng động, độc lập, tự chủ, tự cường, phát triển thịnh vượng và hội nhập quốc tế.
TBT cũng chỉ đạo, nghị quyết sắp tới của Bộ Chính trị về kinh tế tư nhân cần khuyến khích, hỗ trợ và định hướng sự phát triển của kinh tế tư nhân, phải tạo ra một động lực đột phá, mở ra kỷ nguyên vươn mình của doanh nghiệp tư nhân Việt Nam.
Đặc biệt, TBT nhấn mạnh, điều này đòi hỏi một sự thay đổi căn bản trong hoạch định chính sách, khắc phục những hạn chế và phát huy tính ưu việt của cơ chế thị trường để hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân nâng cao năng suất lao động và đổi mới sáng tạo. Yếu tố quan trọng nhất chính là cần tiếp tục có những cải cách đột phá về thể chế, chính sách và môi trường kinh doanh để KTTN có thể phát huy tối đa tiềm năng, trở thành động lực dẫn dắt nền kinh tế vươn ra thị trường quốc tế.
Theo đó, Nhà nước phải có phương thức quản lý phù hợp với cơ chế thị trường, bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và quyền cạnh tranh bình đẳng của kinh tế tư nhân; xóa bỏ mọi rào cản, minh bạch hóa chính sách, loại bỏ lợi ích nhóm trong hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực, không phân biệt đối xử giữa khu vực KTTN với doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong mọi chính sách. Đồng thời, loại bỏ tư tưởng "Trọng công hơn tư" và sự "độc quyền" của doanh nghiệp Nhà nước trong một số lĩnh vực; nhất quán quan điểm "mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm", xây dựng chính sách làm yên lòng các nhà đầu tư, doanh nghiệp và doanh nhân, tạo dựng niềm tin mạnh mẽ hơn giữa Nhà nước và khu vực kinh tế tư nhân, qua đó khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, đổi mới sáng tạo và tham gia vào các lĩnh vực kinh tế có tính chiến lược.
Khẳng định thúc đẩy phát triển KTTN là nhiệm vụ trọng tâm của cả hệ thống chính trị hiện nay, TBT chỉ rõ, điều kiện tiên quyết để khu vực KTTN có thể phát triển nhanh và bền vững là đẩy nhanh việc hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, theo định hướng XHCN, hiện đại, năng động và hội nhập; phân định mạch lạc vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế, theo đó:
Đặt mục tiêu Việt Nam có môi trường kinh doanh trong Top 3 ASEAN
Nhà nước tập trung vào ổn định kinh tế vĩ mô và quyết liệt cải cách thể chế trên nền tảng đổi mới tư duy trong cải cách mạnh mẽ nền hành chính hướng đến phục vụ người dân, doanh nghiệp, đảm bảo nền kinh tế vận hành theo nguyên tắc thị trường, cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng và công bằng xã hội; giảm thiểu sự can thiệp và xóa bỏ các rào cản hành chính, cơ chế xin – cho; kiểm soát chặt chẽ tình trạng doanh nghiệp độc quyền và thao túng chính sách; bảo vệ hữu hiệu quyền tài sản, quyền sở hữu (trong đó có quyền sở hữu trí tuệ và tài sản vô hình), quyền tự do kinh doanh và bảo đảm thực thi hợp đồng của doanh nghiệp tư nhân; giảm thiểu rủi ro pháp lý, hạn chế tối đa tình trạng thay đổi chính sách đột ngột gây tổn thất cho doanh nghiệp; tạo lập cơ chế hỗ trợ và bảo vệ nhà đầu tư tư nhân, nhất là các doanh nghiệp khởi nghiệp, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.
Qua đó, giúp họ an tâm và phát triển thuận lợi trong các giao dịch thương mại và đầu tư; quyết đoán trong cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, đẩy nhanh quá trình số hóa và ứng dụng công nghệ trong quản lý Nhà nước nhằm giảm thời gian, chi phí tuân thủ, chi phí không chính thức; thiết lập cơ chế đối thoại, phản biện chính sách hiệu quả, tạo điều kiện để cộng đồng doanh nghiệp tư nhân tham gia góp ý vào quá trình hoạch định chính sách kinh tế, đảm bảo tính thực tiễn và khả thi cao. Phấn đấu trong vòng 3 năm tới, môi trường kinh doanh của Việt Nam nằm trong Top 3 ASEAN.
Nhà nước cần cải cách hệ thống tư pháp thương mại, rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp hợp đồng, giảm thiểu chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp, giảm tình trạng hợp đồng bị vi phạm mà không có biện pháp chế tài hiệu quả; tăng cường tính minh bạch, hiệu quả của tòa án kinh tế, trọng tài thương mại và giám sát thực thi pháp luật, khắc phục tình trạng thiếu nhất quán giữa Trung ương và địa phương; xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó cho doanh nghiệp; đồng thời, kiên quyết xử lý các hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp; yêu cầu doanh nghiệp nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, xây dựng giá trị, đạo đức kinh doanh nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển lành mạnh.
Nhà nước bên cạnh việc phải củng cố mạnh mẽ khu vực doanh nghiệp Nhà nước, nhất là các tập đoàn kinh tế Nhà nước; cần ưu tiên xây dựng các tập đoàn kinh tế tư nhân tầm cỡ khu vực và toàn cầu, có năng lực cạnh tranh quốc tế, có sứ mệnh dẫn dắt, hỗ trợ trở lại các doanh nghiệp nội địa khác cùng tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Đồng thời, phải có chính sách riêng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển, cũng như thành phần kinh tế hộ gia đình và kinh tế hợp tác xã, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp và phát triển mô hình hợp tác xã kiểu mới, hiệu quả; khuyến khích doanh nghiệp tư nhân nâng cao năng lực nghiên cứu và đổi mới công nghệ, tham gia các lĩnh vực chiến lược, phát triển cơ sở hạ tầng quan trọng, công nghệ cao, công nghiệp mũi nhọn, an ninh năng lượng và một số lĩnh vực đặc biệt trong các dự án quan trọng quốc gia.
Hơn nữa, TBT yêu cầu tạo lập hệ sinh thái thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ mới, coi đây là yếu tố then chốt giúp kinh tế tư nhân bứt phá và vươn tầm quốc tế. Theo đó, Nhà nước cần tạo khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) và có những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ và hiệu quả cho các lĩnh vực công nghệ mới, thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân đầu tư nghiên cứu phát triển (R&D) vào các lĩnh vực tiên phong, như trí tuệ nhân tạo, blockchain, dữ liệu lớn, thương mại điện tử, công nghệ tài chính (fintech) và y tế thông minh, tăng cường ứng dụng công nghệ, đổi mới sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng…
Đặc biệt, Nhà nước cần có chính sách để KTTN tiếp cận, khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn lực vốn cộng đồng và đất đai với giá hợp lý; tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư và công nghệ tiên tiến; khuyến khích và định hướng doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp hóa nông nghiệp, công nghệ cao, thay vì tập trung quá nhiều vào bất động sản và các lĩnh vực có tính đầu cơ ngắn hạn.
Nhà nước cũng cần có những chính hiệu quả hơn để bảo vệ doanh nghiệp tư nhân trước những cú sốc kinh tế, nhất là trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, suy thoái kinh tế và biến động thị trường; hình thành đội ngũ doanh nhân có tư duy toàn cầu gắn chặt với chiến lược phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải và bảo vệ môi trường, chủ động thực hiện trách nhiệm xã hội, chăm lo đời sống người lao động, hỗ trợ phát triển cộng đồng và thực hành quản trị minh bạch, hiệu quả, xây dựng văn hóa kinh doanh dựa trên đạo đức, chống gian lận, đảm bảo công bằng với khách hàng, đối tác và người lao động; chủ động tham gia các chương trình an sinh xã hội cùng Nhà nước, góp phần nâng cao phúc lợi xã hội, giảm khoảng cách giàu nghèo, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, nhân văn, giàu đẹp, nơi lợi ích doanh nghiệp gắn liền với sự thịnh vượng chung của đất nước.
Quán triệt và hiện thực hóa tinh thần chỉ đạo cần ưu tiên trong thời gian tới
Có thể thấy, bài viết của TBT là vừa có sự tiếp tục nhất quán tinh thần và nội dung những nghị quyết trước đây của Đảng về phát triển KTTN và doanh nhân Việt, vừa có nhiều dấu ấn mới mang tính bổ sung, hoàn thiện theo hướng có tính cách mạng, hành động, khả thi cao và ngắn gọn, súc tích, có trọng tâm, trọng điểm hơn, nâng cao, làm sâu sắc và cụ thể hơn, quyết liệt và sát thực tế hơn, phù hợp xu hướng thế giới hơn, khẳng định mạnh mẽ thông điệp lớn, mang tính thời đại: Một nền kinh tế cường thịnh không thể chỉ dựa vào khu vực Nhà nước hay đầu tư nước ngoài, mà phải dựa vào nội lực là khu vực tư nhân vững mạnh, đóng vai trò tiên phong trong đổi mới và phát triển đất nước. Nền kinh tế quốc gia chỉ thực sự cường thịnh khi toàn dân tham gia lao động tạo ra của cải vật chất, một xã hội mà người người, nhà nhà, ai cũng hăng say lao động…!
Tiềm năng con người Việt Nam không thua kém bất cứ một dân tộc nào trên thế giới. Thời gian tới, Đảng, Nhà nước cần nghiên cứu để có giải pháp mạnh mẽ hơn nữa, đột phá hơn nữa, thực hiện cùng lúc nhiều chủ trương, quyết sách lớn, chiến lược mang tính cách mạng tạo nền tảng vững chắc cho đất nước phát triển. Mục tiêu cuối cùng là nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn đời sống vật chất và tinh thần của người dân…
Bởi vậy, quán triệt và hiện thực hóa tinh thần chỉ đạo của TBT là nhiệm vụ chính trị quan trọng và ưu tiên của cả hệ thống chính trị, nhằm tạo ra môi trường thể chế mở ra Kỷ nguyên mới cho kinh tế tư nhân phát triển cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân Việt Nam thực sự trí tuệ và tràn đầy nhiệt huyết kinh doanh, nâng tầm bản lĩnh đổi mới, sáng tạo và lòng yêu nước, để kinh tế tư nhân ngày càng là sự đảm bảo cốt vật chất hiện thực hoá kỷ nguyên mới của đất nước, hiện thực hoá khát vọng Việt Nam hùng cường sánh vai cùng các cường quốc năm châu như di nguyện thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh…/.
