Thú chơi tranh con giáp trở lại

Con giáp là biểu tượng có từ lâu đời đã đi vào các dòng tranh dân gian Việt như tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống, tranh Kim Hoàng... Nhưng phải đến năm 1954, danh họa Bùi Xuân Phái, người nổi danh với những bức tranh vẽ phố phường Hà Nội là một trong những họa sĩ khởi xướng cho dòng tranh con giáp. Bùi Xuân Phái bắt đầu vẽ những tấm thiệp con giáp để tặng người thân, bạn bè mỗi dịp Tết đến, Xuân về. Có những năm, họa sĩ vẽ cả chồng bưu thiếp, để sẵn trong ngăn kéo để làm quà mừng năm mới cho những người thân quý.

Từ khởi xướng trên dẫn đến việc các họa sĩ vẽ tranh con giáp hàng năm và loại tranh này dần trở thành một thú chơi mang màu sắc văn hóa. Và người theo đuổi đề tài vẽ con giáp quy mô nhất lại là danh họa Nguyễn Tư Nghiêm. Ông chuyên chú vẽ một cách quy mô, tính toán tỉ mỉ, việc vẽ con giáp của ông được đẩy lên thành truyền thống vẽ tranh Tết hàng năm. Ông cũng được cho là người đại diện cho các họa sĩ Việt Nam cất lên tiếng nói của dân tộc mình qua các tác phẩm hội họa con giáp ngày Xuân. Ngoài Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, dòng tranh con giáp còn đón nhận sự sáng tạo của Nguyễn Bích, Sỹ Ngọc...

Sau một thời gian dài, trào lưu vẽ tranh con giáp bị mai một bởi nhiều người cho rằng chơi tranh Tết là cuộc chơi của nhà giàu. Nhiều bức tranh Tết thời đó có giá rất cao, đại đa số công chúng khó lòng tiếp cận. Tuy nhiên, giờ đây, thú chơi này đã dần quay trở lại theo một trào lưu mới, dân giã và gần gũi hơn, được công chúng hồ hởi đón nhận.

Sân chơi độc đáo

Hiện nay, số các họa sĩ vẽ tranh con giáp ngày càng đông đảo hơn. Các tranh không đơn giản chỉ để ngắm mà sâu sắc hơn là mang một đề tài, ý nghĩa, sự sáng tạo trong phong cách thể hiện, chất liệu rất riêng, đậm dấu ấn cá nhân của tác giả. Tính thời đại, hiện thực được thể hiện khá rõ trong các bức tranh. Triển lãm “Tranh Tết Kỷ Hợi 2019” trưng bày 60 bức tranh của 33 họa sĩ, như Thành Chương, Doãn Hoàng Kiên, Khổng Đỗ Duy, Bùi Phan Trung Dũng... Các bức tranh có giá bán từ 2 triệu đồng đến cao nhất là 70 triệu đồng. Sau 2 năm tổ chức, hầu hết số tranh trưng bày đều được bán hết.

Họa sĩ Thành Chương có 2 tác phẩm “Lợn mán” và “Tự họa năm Hợi” trong triển lãm lần này chia sẻ: Tết không chỉ là dịp mua sắm hàng hóa, đồ dùng mà phải làm sống lại những giá trị tinh thần văn hóa, trong đó có các tác phẩm hội họa. Bởi giá trị tinh thần mỗi bức tranh đem lại đều gợi nhớ những truyền thống rất tốt đẹp. “Bức tranh vàng là về con lợn mán mang tinh thần của vùng thiểu số. Tạo hình của nó gợi như một cái nhà sàn, miếng tam giác ở trên là nghệ thuật dân tộc, miếng vuông cắt góc gợi cái bánh chưng” - họa sĩ Thành Chương bày tỏ ý tưởng bức tranh.

Tuy cùng khai thác một đề tài nhưng mỗi tác phẩm lại có nhiều nét khác biệt về ý tưởng, tạo hình, màu sắc; thể hiện phong cách riêng của họa sĩ. Đơn cử như “Lợn Mán” hay “Tự họa năm Hợi” (với những mảng màu nguyên, tươi rói, có sự tương phản mạnh, đan xen giữa những yếu tố dân gian và đương đại) thể hiện rõ ngôn ngữ hội họa của Thành Chương. Trong khi đó, “Sung mãn” và “Sung túc” của Lê Trí Dũng được gợi hứng từ tranh dân gian Đông Hồ, hướng tới một năm Hợi no đủ, sum vầy.

Như vậy, từ việc chọn lọc tác phẩm, kêu gọi họa sĩ khắp mọi miền đất nước tham gia, bố trí, trưng bày không gian chợ tranh Tết để người yêu hội họa thưởng thức, rồi sau đó mới mua bán; triển lãm tranh Tết đã trở thành một sân chơi độc đáo mỗi dịp Tết đến Xuân về.