Thu gom, trục lợi từ sổ bảo hiểm xã hội: Có thể phạt tù lên đến 5 năm

Nhiều trường hợp thu gom sổ BHXH qua mạng xã hội

Thời gian gần đây, lợi dụng dịch bệnh Covid-19 khiến các công nhân, người lao động mất việc, nhiều đối tượng đã lập Facebook để thu gom, mua bán sổ BHXH. Các trường hợp công nhân, người lao động kẹt tiền, hoặc ngại đến cơ quan BHXH để làm thủ tục, nhận tiền, đã liên hệ với các đối tượng trên mạng xã hội để bán sổ BHXH. Thực tế ghi nhận, tại các khu công nghiệp tập trung đông công nhân đã diễn ra tình trạng người lao động đem sổ BHXH đi cầm cố hoặc mua bán sổ BHXH.

Vợ chồng Lê Quốc Việt và Ngô Thị Thúy Kiều tại cơ quan điều tra

Mới đây, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) phối hợp với Công an TP Hồ Chí Minh và tỉnh Bình Dương đã triệu tập 2 đối tượng, gồm Lê Quốc Việt và vợ Ngô Thị Thúy Kiều (trú tại quận 12, TP Hồ Chí Minh) để làm rõ hành vi mạo danh, thu mua sổ BHXH để trục lợi bất chính. Theo điều tra ban đầu, cặp đôi vợ chồng Việt và Kiều đã lập Facebook giả danh mang tên "BHXH Bình Dương", "Thu mua sổ BHXH giá cao", "Tư vấn BHXH"..., đồng thời, công bố thu mua sổ BHXH của công nhân, người lao động. Cơ quan công an hiện đang thu giữ hàng chục sổ BHXH cùng nhiều tài liệu, chứng cứ liên quan để mở rộng điều tra, xử lý các đối tượng liên quan.

Theo các chuyên gia pháp luật, sổ BHXH ngoài giá trị về tài sản (quyền tài sản) theo pháp luât dân sự, còn có đặc trưng của quyền nhân thân (gắn chặt với 1 người, 1 chủ thể), khó có thể mua bán được. Do tình hình bệnh dịch, rất nhiều DN đóng cửa sản xuất kinh doanh, người lao động không có thu nhập, khó khăn trong cuộc sống, một mặt do người lao động chưa nhận thức đầy đủ về quyền lợi trong sổ BHXH và các chính sách bảo vệ cho chính người lao động nên đã đi cầm cố, thế chấp, thậm chí bán luôn cả sổ BHXH. Các trường hợp công khai thành lập các trang Facebook nhân danh cơ quan BHXH, tham gia mua và bán sổ BHXH đều là hành vi vi phạm pháp luật, cần phải ngăn chặn.

Có thể truy cứu trách nhiệm hình sự

Trao đổi với báo Kinh tế & Đô thị, luật sư Bùi Quang Thu – Đoàn Luật sư Hà Nội cho biết, theo quy định tại khoản 1 Điều 27 Nghị định 95/2013/NĐ-CP ngày 22/8/2013 (có hiệu lực đến ngày 14/4/2020) sửa đổi bởi khoản 20 Điều 1 Nghị định 88/2015/NĐ-CP (có hiệu lực đến ngày 14/4/2020) thì trường hợp người lao động cầm cố sổ BHXH, sau đó đề nghị cơ quan BHXH cấp lại với những lý do như mất, hỏng nếu bị phát hiện thì người lao động bị phạt tiền từ 500.000 đồng - 1 triệu đồng. Theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 39 Nghị định 28/2020/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực lao động, BHXH, đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, có hiệu lực từ ngày 15/4/2020, sẽ phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng đối với người lao động kê khai không đúng sự thật hoặc sửa chữa, tẩy xóa làm sai sự thật những nội dung có liên quan đến việc hưởng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

“Việc mua bán thu gom sổ BHXH mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét thấy đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội có thể truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, việc thu gom sổ BHXH mà ảnh hưởng, làm giảm quyền hưởng BHXH của người lao động là vi phạm pháp luật. Ngoài ra, hành vi này còn có thể bị xử lý hình sự theo Điều 214 Bộ luật Hình sự về tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, có thể phạt tù lên đến 5 năm” - luật sư Bùi Quang Thu nhận định.

Bộ Công an cũng cảnh báo, hoạt động mua bán, thu gom sổ BHXH dưới bất kể hình thức nào đều là bất hợp pháp. Việc người lao động chuyển sổ BHXH cho người khác có thể tiếp tay cho hành vi phạm pháp luật và gây bất ổn trong xã hội.