Thu hồi tối đa tài sản tham nhũng, cách nào?

Sáng 20/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức chất vấn và trả lời chất nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tòa án.

Đẩy nhanh phát triển án lệ

Liên quan đến vấn đề xây dựng án lệ trong nội dung chất vấn của đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương), Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, một trong những nội dung cải cách tư pháp từ nhiệm kì 14 là Quốc hội cho phép Tòa án phát triển án lệ. Lịch sử phát triển án lệ trên thế giới đã có 100 năm, cả thế giới đều cần án lệ.

Trong khi đó Việt Nam mới có lịch sử phát triển án lệ vài năm gần đây. Luật chỉ quy định những vấn đề chung nhất không thể bao hàm hết diễn biến cuộc sống. Án lệ được xem là nguồn bổ sung cho giải thích pháp luật và thực tiễn nếu pháp luật chưa đề cập đến, tạo chuẩn mực pháp lý cho các cơ quan áp dụng. Án lệ chỉ là 1 chi tiết của vụ án mà không phải toàn bộ vụ án.

Việt Nam tuy số lượng án lệ ít nhưng có một số án lệ được thế giới đánh giá cao như việc vũ khí nguy hiểm tấn công vào vùng nguy hiểm được xem là hành vi của tội giết người.

Việt Nam mới có lịch sử phát triển án lệ 4 năm, do đó chúng ta phải có những bước đi thận trọng; quy trình làm án lệ của chúng ta chặt chẽ. Điều này là rất cần thiết đối với thực tiễn ở Việt Nam. Vì quá chặt chẽ nên số lượng án lệ của ta khá khiêm tốn. Do đó, trong thời gian tới TAND Tối cao từng bước sửa quy trình này và khuyến khích thẩm phán giới thiệu bản án đẩy nhanh phát triển án lệ.

Thu hồi được 40% số tài sản tham nhũng

Về tuyển chọn, bổ nhiệm thẩm phán, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, thời gian tới tiếp tục đổi mới cách họp tuyển chọn hội đồng thẩm phán quốc gia, sớm có nhận xét tiến cử thẩm phán khẩn trương trong bổ nhiệm.

Về hòa giải, theo Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, hòa giải là đột phá của cải cách tư pháp thay thế cho xét xử. Qua hòa giải, xung đột được giải quyết thân thiện tạo ra hòa thuận xã hội, giảm bớt các chi phí mở phiên tòa, xét xử, thi hành án, hạn chế phát sinh tranh chấp mới. Những năm qua hòa giải 72.000 vụ, dù chưa nhiều nhưng giảm tải đáng kể số vụ việc tòa án phải giải quyết.

“Đối với các vụ án thi hành án rồi mà Tòa xử lại, trên thực tế không có nhiều nhưng vẫn có trên thực tế. Việc Tòa phải xử lại để đảm bảo quyền lợi cho người dân; đảm bảo công bằng, lẽ phải” - Chánh án Nguyễn Hòa Bình thông tin.

Theo Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình, về tăng cường thu tài sản tham nhũng, trên thế giới cũng như Việt Nam, việc thu hồi không hoàn toàn triệt để. Theo tổng kết 10 năm, chúng ta thu hồi được 40% số tài sản tham nhũng. Đây là con số rất đáng ghi nhận, biểu dương của các cơ quan tiến hành tố tụng.

Để nâng cao hơn nữa, chỉ thu hồi những tài sản tham nhũng nếu quá trình tố tụng các cơ quan chứng minh được tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng. Muốn thu hồi được thì công tác chứng minh phải rất chất lượng. Do đó nâng cao chất lượng điều tra và kịp thời phong tỏa tài sản. Trên thế giới có cơ chế thu hồi tài sản của nghi can tham nhũng mà không giải trình được nguồn gốc. Nếu làm được điều này có thể tăng cao hơn nữa tỉ lệ thu hồi.

Ngành tòa án có 91 trường hợp bị kỷ luật

Về giải quyết các đơn giám đốc thẩm, Chánh án TAND Tối cao cho biết, giám đốc thẩm không được xem là 1 cấp xét xử nhưng hiện này đơn giám đốc thẩm của ta quá nhiều, nguy cơ trở thành 1 cấp xét xử. Chỉ cần không hài lòng là đương sự tiếp tục có đơn. Trong khi đó, công lý không phải theo ý chí của người đi kiện mà theo pháp luật. Hiện chưa có giải pháp hạn chế đơn giám đốc thẩm.

“Một năm tòa án phải giải quyết hàng nghìn vụ việc. Do đó, nguy cơ đang hiện hữu giám đốc thẩm trở thành 1 cấp xét xử, khiến cho tố tụng không có điểm dừng. Bên cạnh đó, ngành tòa án có nhiều giải pháp nhằm tăng giải quyết đơn giám đốc thẩm, tỉ lệ giải quyết còn khiêm tốn nhưng chủ yếu là do số đơn quá nhiều” - Chánh án TAND Tối cao thông tin.

Về xử lý cán bộ kỷ luật, Chánh án cho biết, ngành tòa án có 90 trường hợp bị xử lý trách nhiệm theo Quyết định 120, tức là tỷ lệ án hủy sửa cao; có 91 trường hợp bị kỷ luật, trong đó có 6 trường hợp bị xử lý hình sự thì 6 trường hợp này là vi phạm về phẩm chất đạo đức, có vụ lợi trong hoạt động công vụ, còn 43 trường hợp thì dừng việc bổ nhiệm, trong đó có 6 trường hợp thì không được bổ nhiệm do vi phạm nghiêm trọng.