Đây là kiến nghị của các chuyên gia, hiệp hội tại Hội nghị “Triển khai Nghị quyết số 02/NQ-CP: Cải cách tạo điểm tựa thúc đẩy phát triển doanh nghiệp” do Bộ KH&ĐT tổ chức sáng 29/2.
Thủ tục rườm rà, giấy phép kinh doanh phức tạp
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông cho biết, năm 2023, dù bối cảnh khó khăn nhưng kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, giải ngân vốn đầu tư công đạt kết quả tích cực. Kết quả này tạo đà phục hồi và phát triển cho khu vực tư nhân, đồng thời xếp hạng tín nhiệm quốc gia được cải thiện.
Trên các bảng xếp hạng quốc tế, hiệu quả thị trường tăng hạng đáng kể, từ thứ hạng 105 (năm 2020) lên thứ hạng 90 (năm 2021), 84 (năm 2022) và đạt thứ hạng 72 (năm 2023). Chỉ số Phát triển bền vững (SDG) tăng điểm liên tục qua các năm, hiện xếp thứ 55 (năm 2022). Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2023 ở vị trí thứ 46, tăng 2 bậc so với năm 2022. Hiệu quả logistics của nước ta cũng được ghi nhận cải thiện về chất lượng.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác cải cách thủ tục hành chính vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Một số lãnh đạo các cấp chưa quan tâm, quyết liệt chỉ đạo, ưu tiên nguồn lực cho cải cách thủ tục hành chính; Một số nhiệm vụ đã được các bộ, ngành, địa phương triển khai nhưng chưa có kết quả cụ thể; Có những quy định chưa phù hợp, theo kịp với xu thế phát triển; Còn tình trạng chồng chéo giữa các quy định, giữa các bộ, ngành, địa phương với nhau; Thủ tục hành chính nội bộ trong từng cơ quan chưa được cắt giảm, đơn giản hóa; Một số khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, người dân chưa được kịp thời giải quyết dứt điểm.
Phó Tổng thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI Đậu Anh Tuấn chỉ ra, như Nghị định 10/2020/NĐ-CP yêu cầu doanh nghiệp vận tải hành khách hợp đồng phải cung cấp tối thiểu nội dung hợp đồng vận chuyển đến Sở GTVT bằng email trước mỗi chuyến đi. Doanh nghiệp có hàng trăm chuyến đi mỗi ngày, việc yêu cầu cung cấp thông tin như trên tạo nên chi phí tuân thủ rất lớn. Từ phía cơ quan quản lý cũng khó có thể quản lý khi mỗi ngày nhận được hàng trăm email.
Hoặc yêu cầu tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm, Nghị định 09/2016/NĐ-CP yêu cầu tăng cường iốt vào muối dùng để ăn trực tiếp, chế biến thực phẩm; Bột mỳ dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm.
“Doanh nghiệp trong lĩnh vực thực phẩm phản đối rất mạnh mẽ quy định này vì gây rất nhiều khó khăn cho sản xuất kinh doanh, tăng chi phí và giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, thiếu hiệu quả và không phù hợp với quốc tế. Đến nay vẫn chưa có nghị định sửa đổi”- ông Tuấn nói.
Chia sẻ vấn đề này, bà Lý Kim Chi - Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP Hồ Chí Minh cho biết, bất cập về vướng mắc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào thực phẩm kéo dài tới 7 năm, từ năm 2017. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 19-2018/NQ- CP và chỉ đạo Bộ Y tế “Nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Nghị định 09 theo hướng bãi bỏ quy định “muối dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường I- ốt” và bãi bỏ quy định “Bột mì dùng trong chế biến thực phẩm phải được tăng cường sắt và kẽm”.
Thay vào đó, chỉ nên khuyến khích doanh nghiệp chế biến thực phẩm sử dụng”. Ngày 26/6/2018, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch số 618 sửa đổi Nghị định 09, nhưng đến nay Bộ Y tế vẫn chưa triển khai việc sửa đổi Nghị định này.
Các doanh nghiệp cũng phản ánh giấy phép kinh doanh phức tạp, chồng lấn... Luật Giao dịch điện tử bổ sung ngành nghề “kinh doanh dịch vụ tin cậy” là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, trong đó có hoạt động kinh doanh “dịch vụ chứng thực dữ liệu điện tử” do Bộ TTTT cấp phép; NĐ 52/2013/NĐ-CP quy định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện “dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại” do Bộ Công Thương cấp phép.
Các doanh nghiệp cho rằng, phạm vi của hai ngành nghề này là chồng lấn. doanh nghiệp kinh doanh ngành nghề “chứng thực dữ liệu điện tử” trong đó có “chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại” sẽ phải xin 2 giấy phép ở 2 cơ quan có thẩm quyền khác nhau, và chịu sự quản lý của 2 cơ quan?
Thực thi cải thiện môi trường kinh doanh phải thực chất, hiệu quả
Theo TS Nguyễn Minh Thảo (Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương CIEM), Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2024 đã kế thừa và phát triển cách tiếp cận đã thực hiện trước đây tại các Nghị quyết số 19 và Nghị quyết số 02, đó là dựa vào đánh giá quốc tế để tạo động lực cải cách trong nước. Xác định mục tiêu theo chuẩn mực quốc tế và trên cơ sở thực trạng, tình hình và bối cảnh phát triển của doanh nghiệp.
Nghị quyết cũng đề ra nhiệm vụ, giải pháp gắn với giải quyết các vấn đề cụ thể của doanh nghiệp; chú trọng kết nối và huy động sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp trong hoạch định, thực thi chính sách và đóng góp ý tưởng, sáng kiến cải cách. Đó là số doanh nghiệp gia nhập thị trường tăng ít nhất 10% so với năm 2023. Hạ tầng công nghệ thông tin tăng ít nhất 3 bậc, xuất khẩu dịch vụ ICT tăng ít nhất 5 bậc. Thủ tục thông quan tăng ít nhất 0,2 điểm. Mức độ ưu tiên cho du lịch và lữ hành tăng ít nhất 5 bậc, hạ tầng dịch vụ du lịch tăng ít nhất 3 bậc…
CIEM kiến nghị đưa ra khỏi danh mục đối với những ngành nghề có thể áp dụng các biện pháp quản lý khác hiệu quả hơn. Trường hợp cần thiết đề xuất bổ sung thì phải có báo cáo đánh giá tác động toàn diện, thực chất. Bãi bỏ điều kiện kinh doanh không hợp pháp, không cần thiết, không khả thi, và không dựa trên cơ sở khoa học rõ ràng.
Đối với điều kiện kinh doanh không phù hợp với thực tiễn thì kiến nghị bãi bỏ hoặc sửa đổi theo hướng đơn giản hoá, tạo thuận lợi, giảm chi phí tuân thủ và không can thiệp quá sâu vào hoạt động của doanh nghiệp; tăng khả năng tiếp cận và hấp thụ vốn cho doanh nghiệp...
TS Nguyễn Minh Thảo cũng nhấn mạnh đến thực thi cải cách môi trường cần tiếp tục một cách hiệu quả, thực chất; Đảm bảo kỷ luật, kỷ cương của bộ máy thực thi; Có cơ chế để giám sát thực thi, đánh giá hiệu quả hoạt động một cách độc lập; Vai trò theo dõi, giám sát của các bên độc lập, của các hiệp hội, doanh nghiệp và của cơ quan truyền thông; Thúc đẩy các hoạt động tham vấn rộng rãi và thực chất hơn nữa.
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông cho biết, năm 2024, nhiều tổ chức dự báo kinh tế nước ta bên cạnh những thuận lợi thì vẫn tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Vì thế, những giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, đảm bảo môi trường chính sách an toàn, thuận lợi cho doanh nghiệp cần được coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các bộ, ngành, địa phương và nỗ lực thực thi cần mạnh mẽ hơn.
