Phát biểu tại tổ, dẫn chứng về việc đi thăm quan mô hình xử lý rác thải tại Hải Dương, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị cần nhân rộng các mô hình, cách làm hay trong xử lý rác thải, bảo vệ môi trường.
"Ấn tượng nhất là đứng cạnh đồi rác nhiều năm nhưng không có mùi. Họ phân loại rác hữu cơ làm phân bón, vườn rau, làm hội chợ hoa để người dân vào xem. Đốt rác bằng công nghệ của Nhật Bản không có khói. Các loại nhựa được phân loại và tái chế được. Nếu công nghệ này được chuyển giao, nhân rộng, sẽ xử lý được vấn đề ô nhiễm rác thải tại nhiều nơi trên cả nước," Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân chỉ rõ.
Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Sỹ Thanh (Đoàn Lạng Sơn) cho rằng Luật bảo vệ môi trường cần phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội, trình độ công nghệ của Việt Nam. Khi mới có thu nhập bình quân 2.000 USD thì khác, còn quốc gia có thu nhập 10.000 USD phải khác. Nếu áp mức tiêu chuẩn cao quá sẽ ảnh hưởng đến chi phí của doanh nghiệp, của xã hội.
Cũng theo đại biểu Trần Sỹ Thanh, luật quan trọng là tính khả thi, nếu chỉ đưa ra các quy định nặng cảm tính thì không có nhiều ý nghĩa. Đưa ra dẫn chứng như phân loại rác, bây giờ nói nông thôn cũng phải phân 3, 4 loại rác như đô thị thì có khả thi không? "Cần phải tính toán cụ thể, thực hiện luật này thì chi phí của doanh nghiệp, của người dân phải tăng lên bao nhiêu, trong công nghiệp, nông nghiệp tăng lên chi phí như thế nào, có đảm bảo tính cạnh tranh không?" - đại biểu Trần Sỹ Thanh nói.
Đồng thời, đại biểu Trần Sỹ Thanh đề nghị "có danh mục khi ban hành luật này, ví dụ chỉ số bụi mịn hiện tại là như vậy, chỉ số ô nhiễm đất hiện tại là chừng này, thì thi hành luật 5 năm sau đó các chỉ số được cải thiện như thế nào."
Đại biểu Trần Sỹ Thanh cũng nêu rõ: "Vấn đề trách nhiệm của chính quyền địa phương cũng cần quy định rõ. Đặc biệt vấn đề môi trường giáp ranh, cùng con sông đấy nhưng đầu nguồn - cuối nguồn, bên này - bên kia, mạnh ai người ấy xả là không được. Phải có chính sách tốt khuyến khích đầu tư xử lý chất thải."
Theo đại biểu Trần Sỹ Thanh phân tích, hiện nay chính sách của chúng ta chưa thể khuyến khích được nhà đầu tư xây dựng nhà máy nước cho "tử tế". Nhiều nhà máy rác được đầu tư thời gian ngắn đã phá sản, ngừng hoạt động. Hiện nay xử lý rác vẫn ở quy mô nhỏ cấp xã, cấp huyện.
Cũng tại buổi thảo luận, đại biểu Tôn Ngọc Hạnh (Đoàn Bình Phước) dẫn quy định là người dân không phân loại rác đúng thì từ chối thu gom và đặt vấn đề là tính khả thi của điều luật này như thế nào? Nếu người dân không thực hiện thì sao? Nếu không thu gom thì các gia đình họ sẽ vứt rác ra chỗ khác hoặc đem chôn lấp có bị xử phạt không?
Đại biểu Tôn Ngọc Hạnh đề nghị: "Bước đầu phải có vận động, các đoàn thể phải tham gia vận động, sau một thời gian thì cần có biện pháp, chế tài. Cần ứng dụng công nghệ để giám sát, tổ chức các đội phản ứng nhanh để theo dõi, xử lý."
Đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng tham vấn trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường là hoạt động rất quan trọng.
Tuy nhiên, quy định về đối tượng tham vấn trong dự thảo Luật còn hẹp; cách thức tiến hành chưa cụ thể, khoa học nên khó phát huy được đầy đủ ý kiến tham vấn trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.
Đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị cần bổ sung quy định này theo hướng mở rộng đối tượng tham vấn, đặc biệt là các cơ quan chuyên môn, các viện nghiên cứu, hiệp hội khoa học kỹ thuật, đồng thời quy định cách thức tiến hành tham vấn cộng đồng dân cư có liên quan dự án trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.
Theo đại biểu Trần Văn Huynh (Đoàn Kiên Giang), dự thảo Luật quy định tham vấn cộng đồng dân cư chịu tác động trực tiếp từ các vấn đề môi trường của dự án được tiến hành dưới hình thức họp cộng đồng dân cư do chủ dự án và Ủy ban Nhân dân cấp xã nơi thực hiện dự án đồng chủ trì, với sự tham gia của những người đại diện các hộ bị ảnh hưởng do dự án…
Tuy nhiên, thực tế, về tham vấn người dân hoàn toàn không hiểu hoặc nắm được thông tin gì về dự án đang xây dựng và tác động của dự án; cán bộ xã, Mặt trận Tổ quốc hay các tổ chức chính trị-xã hội cũng không nắm được ngoài những lời hứa của chủ đầu tư.
Vì vậy, để tăng cường tính khả thi, hiệu quả của hoạt động tham vấn của cộng đồng, các ý kiến đề nghị Ban soạn thảo bổ sung thêm các điều khoản về sự tham gia của các tổ chức phi chính phủ, các cộng đồng, nhóm công tác xã hội trong quá trình tham vấn thực thi và giám sát chính sách.
Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế khác giúp người dân nắm rõ thông tin trong đánh giá tác động môi trường, bởi người dân là đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp của các dự án đầu tư, nhưng họ lại bị hạn chế khả năng tiếp cận thông tin, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa…
