Luật Thủ đô 2024:
Thúc đẩy liên kết, phát triển vùng, tạo không gian để Hà Nội phát triển toàn diện
Kinhtedothi - Luật Thủ đô 2024 quy định một số nội dung nhằm cụ thể hoá chính sách liên kết, phát triển Vùng Thủ đô. Đích đến là giúp Hà Nội hội tụ đầy đủ các điều kiện để trở thành đầu tàu, dẫn dắt, thúc đẩy Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển.
Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước
Vùng Thủ đô gồm 10 tỉnh, thành: Thủ đô Hà Nội, Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nam, Hải Dương, Hòa Bình, Hưng Yên, Phú Thọ, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc. Thủ đô Hà Nội là trung tâm, động lực thúc đẩy liên kết, phát triển, là cực tăng trưởng của Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Vùng động lực phía Bắc và của cả nước.
Nghị quyết số 15- NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đặt ra mục tiêu đối với Hà Nội phải “phát triển nhanh, bền vững, có sức lan tỏa để thúc đẩy Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước cùng phát triển”. Đồng thời xác định “phát triển Thủ đô Hà Nội Văn hiến - Văn minh - Hiện đại” là nhiệm vụ chính trị quan trọng đặc biệt trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với tinh thần “Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước”.
Cùng với đó, Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định: “xây dựng các chính sách để tăng cường liên kết, phối hợp giữa Thủ đô, các tỉnh trong Vùng Thủ đô trên các lĩnh vực trọng điểm, có tính chất liên kết vùng để huy động, sử dụng, phân bổ hợp lý, hiệu quả mọi nguồn lực, hướng tới xây dựng, phát triển Vùng Thủ đô trở thành khu vực phát triển nhanh, bền vững về kinh tế - xã hội, xanh, văn minh, năng động, trở thành khu vực kinh tế trọng điểm của cả nước, tháo gỡ các vướng mắc về chính sách tạo động lực để huy động vốn đầu tư cho vùng Hà Nội và vùng TP Hồ Chí Minh”.
Thể chế hoá các chủ trương tại các Nghị quyết trên của Đảng, Luật Thủ đô 2024 đã quy định về liên kết, phát triển vùng (Chương V), từ Điều 44 đến Điều 47.
Theo đó, Luật Thủ đô 2024 quy định việc liên kết, phát triển vùng của TP Hà Nội không chỉ giới hạn trong phạm vi 10 tỉnh, TP thuộc khu vực vùng Thủ đô như hiện nay mà còn bao hàm cả việc liên kết, phát triển với các địa phương khác trong vùng đồng bằng sông Hồng, vùng trung du miền núi phía Bắc và các tỉnh, TP khác. Xác định chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng là chương trình, dự án được triển khai trên địa bàn 2 tỉnh, TP trực thuộc Trung ương trở lên, trong đó có TP Hà Nội...; không quy định cụ thể các lĩnh vực liên kết trong vùng mà để các địa phương, cơ quan hữu quan ở Trung ương chủ động trong việc đề xuất, triển khai các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng phù hợp với quy mô, tính chất và nhu cầu cũng như khả năng tham gia, đóng góp của mỗi địa phương.
Luật Thủ đô 2024 cũng quy định ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương ưu tiên bố trí để triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết phát triển vùng; trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương tham gia vào chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng...
Thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng
Liên quan đến việc vận dụng Luật Thủ đô trong phát triển liên kết vùng giữa Thủ đô Hà Nội và các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương thuộc Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và Vùng động lực phía Bắc, theo PGS.TS Nguyễn Vũ Hoàng (Tạp chí Cộng sản), Điều 44 Luật Thủ đô 2024 quy định cụ thể về trách nhiệm liên kết, phát triển vùng và nguyên tắc liên kết, phát triển vùng. Theo đó, TP Hà Nội và các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương thuộc Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, Vùng động lực phía Bắc có trách nhiệm liên kết, phát triển theo các chương trình, dự án phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, hệ thống quy hoạch quốc gia. Việc liên kết đảm bảo tuân thủ Hiến pháp, Luật Thủ đô và các luật, nghị quyết của Quốc hội có quy định liên quan đến cơ chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của vùng.
Hồ Hoàn Kiếm - Biểu tượng của Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng
Cùng với đó, Điều 45 Luật Thủ đô 2024 cũng có một số quy định cụ thể về chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng. Theo đó, UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương có liên quan báo cáo hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, đồng thuận về việc thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng và đề nghị giao 1 UBND cấp tỉnh làm cơ quan chủ quản thực hiện chương trình, dự án và chịu trách nhiệm làm đầu mối trong việc triển khai chương trình dự án.
Việc thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng được phép sử dụng một số dạng nguồn vốn theo quy định của pháp luật. theo PGS.TS Nguyễn Vũ Hoàng, trước hết, Điều 46 Luật Thủ đô 2024 đã quy định về nguồn vốn đầu tư chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng, theo đó, ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương ưu tiên bố trí để triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng có sử dụng ngân sách nhà nước, trong đó, ngân sách Trung ương ưu tiên bố trí toàn bộ hoặc một phần cho chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng nhưng tỷ trọng ngân sách Trung ương không thấp hơn so với ngân sách của các địa phương; ưu tiên bố trí nguồn tăng thu ngân sách Trung ương cho các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương trong Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và Vùng động lực phía Bắc để bảo đảm đầu tư các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng trước các chương trình, nhiệm vụ, dự án khác.
Luật Thủ đô 2024 cũng quy định về ưu tiên tổng hợp các chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng vào danh mục dự án kêu gọi đầu tư của các chương trình xúc tiến đầu tư quốc gia và chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng được đầu tư toàn bộ từ nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nước được hưởng ưu đãi theo quy định tại khoản 2 Điều 43 Luật Thủ đô 2024.
Điều 47 Luật Thủ đô 2024 đã quy định rất rõ về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, chính quyền địa phương trong việc tham gia chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng. Theo đó, chính quyền TP Hà Nội, chính quyền địa phương các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương có trách nhiệm phối hợp, huy động nguồn lực để thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng; bảo đảm bố trí vốn và tổ chức thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng theo đúng tiến độ được phê duyệt; quản lý, duy tu, bảo trì đối với phần công trình thuộc chương trình, dự án sau khi đã hoàn thành và đưa vào sử dụng trên địa bàn của địa phương mình. Đồng thời, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương cùng ngân sách Trung ương triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng trên địa bàn của địa phương mình.
Theo các quy định của Luật Thủ đô 2024, chính quyền TP Hà Nội có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương, thuộc Vùng Thủ đô, Vùng đồng bằng sông Hồng, Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng động cực phía Bắng đề xuất, triển khai thực hiện chương trình, dự án liên kết, phát triển vùng trong từng lĩnh vực...
