Thúc đẩy tái thiết quan hệ đối tác nhân đạo trong kỷ nguyên mới

Phiên thảo luận do ActionAid và Tổ chức Phát triển & Hỗ trợ Nhân đạo Quốc tế Dubai (DIHAD) đồng tổ chức, tập trung vào những biến chuyển sâu rộng của hệ thống nhân đạo toàn cầu, cũng như nhu cầu cấp bách phải xây dựng mô hình quan hệ đối tác công bằng hơn, bền vững hơn và phù hợp với thách thức mới.

Trong bối cảnh các thảm họa khí hậu nghiêm trọng hơn, xung đột gia tăng và những khoảng trống tài chính lớn trong hoạt động nhân đạo, các đại biểu đã chỉ ra rằng hệ thống viện trợ truyền thống đang bộc lộ nhiều hạn chế và cần một sự “tái thiết” toàn diện. Tại phiên thảo luận, tinh thần chung được nhấn mạnh là việc quay trở lại các giá trị cốt lõi của nhân đạo – đặt con người bị ảnh hưởng vào vị trí trung tâm, tôn trọng phẩm giá và quyền của họ, đồng thời bảo đảm các tổ chức địa phương được dẫn dắt quá trình ứng phó.

Điều phối phiên thảo luận, bà Hoàng Phương Thảo - Giám đốc điều hành ActionAid Việt Nam khẳng định: “Hợp tác toàn cầu và khu vực không còn chỉ là lời kêu gọi - đó là hướng hành động tất yếu. Tình hình hiện nay đòi hỏi một sự tái thiết trên nền tảng quyền con người, tiếp cận quyền phụ nữ và trao quyền cho thanh niên, bảo đảm quyền lực, nguồn lực và quyền quyết định được chuyển giao cho cộng đồng bị ảnh hưởng và các chủ thể địa phương - đặc biệt là phụ nữ và người trẻ”.

Thông điệp này là trọng tâm của cuộc thảo luận, mở ra nhiều trao đổi về cách thức để quá trình tái thiết nhân đạo không chỉ dừng lại ở lời kêu gọi mà trở thành hành động cụ thể. Các diễn giả nhấn mạnh rằng chuyển giao quyền lực thực chất cho các tổ chức địa phương – không phải chỉ dừng ở “tham vấn” hay “tham gia mang tính hình thức” – là điều kiện tiên quyết để nhân đạo trở nên công bằng và hiệu quả hơn. Đây là bước chuyển quan trọng nhằm phi thực dân hóa cách thức hợp tác và thiết kế chương trình, đồng thời tăng cường khả năng tự chủ và sáng tạo của các hệ thống ứng phó cấp cộng đồng.

Bên cạnh đó, phiên thảo luận nhấn mạnh tầm quan trọng của cách tiếp cận dựa trên quyền con người, đặc biệt là việc tích hợp các nguyên tắc minh bạch, không phân biệt đối xử, sự tham gia có ý nghĩa và trách nhiệm giải trình vào toàn bộ quy trình nhân đạo, từ phòng ngừa đến ứng phó và phục hồi. Việc đề cao lãnh đạo nữ quyền cũng được phân tích như một động lực tạo ra thay đổi mang tính hệ thống, bởi phụ nữ không chỉ là đối tượng chịu ảnh hưởng nặng nề từ các thiên tai và xung đột mà còn là lực lượng tiên phong trong xây dựng khả năng chống chịu tại cộng đồng. Vai trò của thanh niên cũng được khẳng định, bởi họ là nhóm có khả năng tạo ra đổi mới trong công nghệ, cảnh báo sớm và cơ chế giám sát, đồng thời cần được trao không gian và nguồn lực để tham gia có ý nghĩa.

Trong suốt Tuần lễ Đối tác Nhân đạo Khu vực 2025, diễn ra từ ngày 8 đến 10 tháng 12 tại Bangkok, hàng trăm nhà lãnh đạo và chuyên gia đã thảo luận sâu về các xu hướng lớn của nhân đạo trong bối cảnh mới, như địa phương hóa, liên kết khí hậu – phát triển – nhân đạo, tài chính đổi mới, hành động dự báo và chuyển đổi số có trách nhiệm. Nhiều đại biểu nhận định rằng thế giới đang đứng trước thời điểm quan trọng để định hình lại cách thức tổ chức nhân đạo vận hành.

Ông Martin Griffiths, Phó Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc phụ trách các vấn đề nhân đạo và Điều phối viên Cứu trợ Khẩn cấp, nhấn mạnh: “Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương đang đối mặt với những thách thức chưa từng có, nhưng cũng có những cơ hội chưa từng có. Bằng cách đặt các chủ thể địa phương vào trung tâm và đầu tư vào khả năng chống chịu, chúng ta có thể xây dựng một hệ thống nhân đạo nhanh hơn, công bằng hơn và hiệu quả hơn cho những người cần nó nhất.”

Phát biểu này đồng thuận mạnh mẽ với tinh thần của phiên thảo luận do ActionAid và DIHAD đồng chủ trì, khẳng định rằng các tổ chức địa phương không chỉ là đối tác thực thi mà phải trở thành trung tâm của thiết kế hệ thống nhân đạo mới.

Kết thúc phiên thảo luận, các đại biểu kêu gọi tiếp tục thúc đẩy quan hệ đối tác dựa trên địa phương thông qua đổi mới tài chính, tăng cường hành động dự báo, bảo đảm bình đẳng trong chuyển đổi số và xây dựng các chương trình nhạy cảm với xung đột. ActionAid và DIHAD khẳng định cam kết tiếp tục hợp tác sâu rộng với các tổ chức trong khu vực nhằm nhân rộng các mô hình cộng đồng dẫn dắt và nâng cao vai trò tiếng nói địa phương trong hệ sinh thái nhân đạo toàn cầu.

Tuần lễ Đối tác Nhân đạo Khu vực (RHPW) 2025 diễn ra từ ngày 8-10/12/2025 tại Bangkok, Thái Lan, với chủ đề “Tái định hình nhân đạo trong một thế giới đổi thay”. Các thảo luận tập trung vào bản địa hóa, tăng cường khả năng chống chịu, hành động dự báo sớm và tích hợp ba trụ cột, đồng thời kêu gọi cải cách cơ chế tài chính và thúc đẩy tiếng nói địa phương.

ActionAid International là liên đoàn toàn cầu hoạt động vì công bằng xã hội, bình đẳng giới và xóa đói nghèo. Trong các bối cảnh nhân đạo, ActionAid thúc đẩy cách tiếp cận dựa trên quyền con người, lấy quyền phụ nữ và thanh niên làm trọng tâm, chuyển giao quyền lực và nguồn lực cho các chủ thể địa phương để xây dựng khả năng chống chịu dựa trên cộng đồng trong suốt quá trình chuẩn bị, ứng phó và phục hồi.