Thương mại điện tử đóng vai trò tiên phong, dẫn dắt nền kinh tế số
Kinhtedothi – Thương mại điện tử (TMĐT) đóng góp quan trọng cho nền kinh tế số bằng cách chiếm tỷ trọng lớn, thúc đẩy chuyển đổi số, tạo động lực tăng trưởng, mở rộng thị trường và thay đổi hành vi tiêu dùng. TMĐT chiếm khoảng 2/3 giá trị của nền kinh tế số Việt Nam và là một trong những kênh dẫn dắt quá trình chuyển đổi số cho doanh nghiệp.
Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong Kỷ nguyên mới”, do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức ngày ngày 21/11, tại Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng
Việt Nam đứng thứ 3 Đông Nam Á về giá trị thương mại điện tử
Khái quát về bức tranh thương mại toàn cầu, ông Nguyễn Hữu Tuấn dẫn số liệu của Metric, doanh thu bán lẻ TMĐT đạt 6,86 nghìn tỷ USD, tăng trưởng 8,3%, với 2,72 tỷ người tham gia (30% dân số thế giới.
Về thị phần TMĐT bán lẻ toàn cầu 2025, Trung Quốc dẫn đầu chiếm 44% thị phần TMĐT bán lẻ toàn cầu; tiếp đến là Mỹ chiếm 16% thị phần với tốc độ tăng trưởng ổn định; Anh và EU đẩy mạnh phát triển hạ tầng logistic và thanh toán; Đông Nam Á là khu vực tăng trưởng nhanh nhất.
Giám đốc Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử và Công nghệ số (eComDX) - Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) Nguyễn Hữu Tuấn chia sẻ tại diễn đàn. Ảnh: Phạm Hùng
Tổng quan TMĐT Việt Nam 2025, năm 2024 Thị trường thương mại điện tử Việt đạt quy mô trên 25 tỷ USD trong năm 2024, tăng trưởng 20% cùng kỳ, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ và dịch vụ tiêu dùng cả nước, đứng thứ 3 Đông Nam Á.
Theo đó, tốc độ tăng trưởng của thương mại Việt Nam đạt 20%. Nhờ vậy Việt Nam giữ vị trí top 3 thị trường thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á, sau Indonesia (65 tỷ USD) và Thái Lan (26 tỷ USD). Dự kiến năm 2030, quy mô thị trường xấp xỉ 63 tỷ USD.
Về ngành dẫn dắt thị trường, theo báo cáo YouNet ECI, các sản phẩm FMCG có mức tăng trưởng mạnh nhất ở mức 62%, gia dụng - công nghệ tăng 41%, thời trang và phụ kiện tăng 39%.
Tỷ lệ dân số mua sắm trực tuyến xấp xỉ 55%. Mức chi tiêu TMĐT bình quân đầu người gần 400 USD/người. Đáng chú ý, thị trường TMĐT Việt Nam có sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa nền tảng trong nước, quốc tế và xuyên biên giới.
Ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết, nhiều thương hiệu Việt, sản phẩm địa phương bắt đầu hướng ra thị trường quốc tế thông qua các nền tảng toàn cầu. Các doanh nghiệp Việt Nam đang mở rộng sự hiện diện trực tuyến tại nhiều thị trường như Mỹ, Trung Quốc, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, đồng thời tìm kiếm cơ hội tại các "mảnh đất" tiềm năng mới như ASEAN, Trung Đông, Nga hay Australia.
Năm 2024, quy mô thị trường TMĐT xuyên biên giới toàn cầu đạt 791,5 tỷ USD và dự báo tăng trưởng trên 30% trong giai đoạn tiếp theo. Tại Việt Nam, TMĐT xuyên biên giới không chỉ là xu hướng quan trọng trong bài toán kinh doanh của doanh nghiệp mà trở thành chiến lược cho xuất khẩu quốc gia, được đưa vào Kế hoạch GoGlobal do Chính phủ chỉ đạo thực hiện.
Thời gian qua, Bộ Công Thương và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng triển khai nhiều giải pháp như: hoàn thiện thể chế, chính sách; hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo và nâng cao năng lực; kết nối với các nền tảng TMĐT lớn trên thế giới. Song song, cơ quan phối hợp chặt chẽ với các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để quảng bá, xúc tiến xuất khẩu hàng Việt ra thị trường thế giới thông qua các mô hình TMĐT.
Thương mại điện tử chiếm 2/3 giá trị của nền kinh tế số Việt Nam
Kinh tế số có một vai trò quan trọng đối với kinh tế - xã hội. Kinh tế số được hiểu là nền kinh tế vận hành chủ yếu dựa trên công nghệ số, đặc biệt là các giao dịch điện tử tiến hành thông qua Internet... Kinh tế số bao trùm tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, nơi mà công nghệ số được áp dụng, trong đó bao gồm TMĐT.
Khảo sát của Bộ Công Thương cho thấy, tỷ trọng về TMĐT chiếm 2/3 giá trị của nền kinh tế số Việt Nam. Tốc độ tăng trưởng của TMĐT, kinh tế số Việt Nam tiếp tục tăng trưởng hai con số vững chắc, thuộc Top 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT hàng đầu thế giới, tạo động lực phát triển kinh tế số và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp.
Quy mô kinh tế số Việt Nam năm 2024 đạt 36 tỷ USD, đóng góp 18,3% vào GDP và có tốc độ tăng trưởng trên 20%. Lĩnh vực TMĐT là trụ cột chính, đạt doanh thu 22 tỷ USD trong năm 2024, với thương mại qua mạng xã hội (social commerce) ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Các lĩnh vực đóng góp chính của kinh tế số Việt Nam, gồm: TMĐT là trụ cột chính, với doanh thu đạt 22 tỷ USD trong năm 2024; Thương mại qua mạng xã hội đang trở thành xu hướng phổ biến, khi các nền tảng như Facebook, TikTok và Instagram không chỉ là nơi giao lưu mà còn là nơi mua sắm trực tuyến. Ngoài ra, cũng cần kể đến các lĩnh vực khác: tài chính số và thanh toán không dùng tiền mặt cũng có những bước tiến đáng kể.
Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Hữu Tuấn, dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, song TMĐT Việt Nam vẫn gặp không ít thách thức. Đó là cạnh tranh gay gắt từ các nền tảng (Tik Tok Shop, Shopee, Lazada, Tiki, Sendo...); chi phí thu hút và giữ chân khách hàng ngày càng cao; rủi ro an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu người dùng; quy định pháp lý (Luật TMĐT) ngày càng chặt chẽ; vấn đề môi trường và bao bì đóng gói; hạ tầng và nhân lực cho TMĐT ở địa phương.
Đáng nói, TMĐT Việt Nam còn tồn tại những điểm yếu về hạ tầng logistic chưa đồng đều; tỷ lệ TMĐT trong tổng số bán lẻ còn thấp; tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng còn phổ biến; khung pháp lý chưa theo kịp đổi mới công nghệ và mô hình kinh doanh.
Luật Thương mại điện tử là đòn bẩy cho phát triển kinh tế số
Đề cập về giải pháp, ông Nguyễn Hữu Tuấn cho biết, Bộ Công Thương tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện luật chuyên ngành về TMĐT. Đây là một trong những ưu tiên hàng đầu để tạo ra môi trường pháp lý ổn định và phát triển bền vững cho TMĐT. Đồng thời, tiếp tục phát triển TMĐT bền vững, TMĐT xanh, giảm thiểu tác động môi trường. Thúc đẩy hợp tác giữa các bên, liên kết với các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp.
Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong Kỷ nguyên mới”, do Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức ngày 21/11, tại Hà Nội quy tụ nhiều chuyên gia, nhà quản lý uy tín, trực tiếp hoạch định chính sách và triển khai các mô hình kinh tế số. Ảnh: Phạm Hùng
Mặt khác, tăng cường phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nhằm đẩy mạnh liên kết vùng, phát triển TMĐT và hỗ trợ chuyển đổi số cho chợ truyền thống. Bên cạnh đó, tăng cường quản lý nền tảng TMĐT xuyên biên giới, đảm bảo tính minh bạch và tuân thủ pháp luật. Ngoài ra, chủ động thúc đẩy việc ứng dụng AI trong các hoạt động quản lý và vận hành, qua đó thúc đẩy chuyển đổi số ngành Công Thương.
Nhấn mạnh về giải pháp hoàn thiện khung pháp lý Luật Thương mại điện tử, ông Nguyễn Hữu Tuấn khẳng định, Luật Thương mại điện tử (do Bộ Công Thương xây dựng) khi được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực sẽ giải quyết một số vấn đề tồn đọng hiện nay trong công tác quản lý nhà nước về TMĐT.
Đó là, kiểm soát, xử lý hàng giả, hàng cấm, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng lưu thông trên thị trường; kiểm soát nội dung, thông tin tiếp thị, quảng cáo về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cung cấp; định danh người bán, truy vết và xử lý vi phạm; quản lý thuế từ hoạt động thương mại điện tử bao gồm cả TMĐT xuyên biên giới; công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân…
“Luật Thương mại điện tử thúc đẩy kinh tế số phát triển bằng cách tạo ra một khuôn khổ pháp lý minh bạch, bền vững, hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia và mở đường cho các hoạt động thương mại số phát triển. Nó đóng vai trò là đòn bẩy giúp kích cầu tiêu dùng, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người tiêu dùng tham gia vào nền kinh tế số, đồng thời giúp các địa phương đạt mục tiêu về kinh tế số.” – ông Nguyễn Hữu Tuấn nhấn mạnh.
